Project De Werkplaats Sociaal Domein Arnhem en Nijmegen

Het doorbreken van eenzaamheid is niet eenvoudig. Uit eerdere studies blijkt dat bij slechts enkele interventies een klein effect optrad. Dit komt omdat interventies niet aansluiten bij de specifieke vraag, het netwerk en de omstandigheden van de persoon. Hoe kunnen we mensen die eenzaamheid ervaren beter ondersteunen?

De landelijke Werkplaatsen Sociaal Domein hebben samen met Movisie een handboek gemaakt, In gesprek over eenzaamheid. Hierbij zit ook een handzame routekaart, waarmee je in gesprek kunt. Deze materialen zijn tevens terug te vinden in de toolbox van Een Tegen Eenzaamheid, het landelijke platform van VWS met informatie, activiteiten en tools over eenzaamheid.

In 2015 hebben we samen met de landelijke Werkplaatsen Sociaal Domein en Movisie  een werkwijze ontwikkeld. Het werkboek 'Eenzaam ben je niet alleen' en de training zijn gemaakt samen met Coalitie Erbij en professionals en vrijwilligers uit wonen, zorg en welzijn in verschillende regio’s. Het werkboek focust op het (leren) luisteren naar de persoon en vervolgens het samen bepalen van volgende stappen. Het werkboek is bedoeld voor professionals en vrijwilligers die eenzaamheid en sociaal isolement willen aanpakken.

Met de regionale ontwikkellijn Armoede wil de Werkplaats Sociaal Domein Nijmegen met diverse partners en in verschillende projecten samen werken aan een perspectief voor mensen in armoede. Deze regionale ontwikkellijn start in de gemeente Nijmegen in samenwerking met Bindkracht10 en ervaringsdeskundigen met projecten als 'Financiële Zelfredzaamheid van jongvolwassenen met LVB' en het zakgeldproject.

De inzet van ervaringsdeskundigen in projecten binnen gemeenten blijkt betere participatie van burgers in kwetsbare situaties tot gevolg te hebben. In een leerwerkplaats Ervaringsdeskundigheid zijn ervaringskundigen, docenten, onderzoekers, professionals en studenten een jaar lang samen op zoek gegaan naar manieren om ervaringsdeskundigheid in praktijk, onderwijs en onderzoek te versterken. De onderstaande kennisproducten van de Leerwerkplaats Ervaringsdeskundigheid zijn gepresenteerd. Maaike Hermsen, Mariëtte van Hees, Elske van Oostaijen hebben in het kader van de leerwerkplaats ook het artikel Voor elk-ander. Ervaringsdeskundigen met een lichte verstandelijke beperking en coaches over betekenisvolle samenwerking in de Journal of Social Intervention: Theory and Practice (15 juni 2017, 26 (2): 4-26) gepubliceerd.

Jongeren met een ondersteuningsbehoefte vragen aandacht voor hun persoonlijke talent als het gaat om het succesvol maken van de overstap van onderwijs naar passend werk. Eerder onderzoek wijst uit dat dit niet vanzelfsprekend is. Het onderzoek Jongeren Inclusie & Participatie (JIP) stelt onderzoekend leren centraal in het netwerk van alle partijen die betrokken zijn bij het onderwerp jongeren, onderwijs, zorg en werk. We zetten ons integraal in om mogelijkheden van jongeren te versterken zodat zij zich op de manier die hen past kunnen ontwikkelen en participeren in de samenleving. Met aandacht voor succesverhalen, verder stappen zetten naar inclusie en participatie voor deze jongeren waarbij kennis en kunde van jongeren voorop staat.

In het JIP onderzoek verkennen we in de opstartfase goede praktijkvoorbeelden om met elkaar te leren en te ervaren wat werkt. De tweede fase richt zich meer op concrete projecten en versnellingsactiviteiten om de praktijk te verbeteren. We hanteren drie principes als basis voor dit onderzoek. Deze zijn: 

• Voortbouwen op bestaande kennis 
• Leren door in elkaars keuken te kijken 
• Het inzetten van versnellingsactiviteiten. 

De onderzoeksmethodologie die gehanteerd wordt is participatief actie leren/onderzoeken en krijgt vorm in de methode van de spiegeltent (Van Bodegom, Meesters & Verharen, 2018).

Veel aanpakken in het sociaal domein richten zich op individuele vraagstukken; wat heeft een persoon nodig om mee te doen en kwaliteit van leven te ervaren? Dit is echter niet alleen een individuele aangelegenheid, ieders welzijn is nauw verbonden met de mogelijkheden die de omgeving biedt. Welke voorzieningen en gemeenschappen zijn er in de buurt? In hoeverre zijn die laagdrempelig en toegankelijk voor alle buurtbewoners? In het leeratelier Betekenisvol contact in de wijk staan sociale infrastructuur, van betekenis zijn, en sociale inclusie centraal. Het leeratelier is een plek waar we met partners van de WSDAN in gesprek gaan, over hoe we deze thema’s samen (kunnen) oppakken, vanuit ieders eigen invalshoek.

Contact

Wil je meer weten? Wil je meedoen, of heb je een inspirerende ervaring die je wilt delen? Neem dan contact op met Annica Brummel of Meike Heessels; Annica.Brummel@han.nl of Meike.Heessels@han.nl.

Een aantal projecten geven vorm aan 'Samenwerken in de sociale basis': Sociale leerprocessen en de Partnerschapskaart.

Sociale leerprocessen
Het project 'Sociale leerprocessen' is een onderzoek van de HAN in samenwerking met gemeente Venlo, beleidsmakers, wijkteamcoördinatoren, wijkteamleden, leercoaches en bewonersondersteuners.

Partnerschapskaart
De partnerschapskaart is een dialogisch instrument dat behulpzaam is in het bouwen aan partnerschapsrelaties in transdisciplinaire (=gemengde) groepen. Hierbij kun je denken aan burgers en professionals, patiënten en clinici, maar ook docenten en hun leidinggevenden.

Bij sociale interventies is geleerd van de volgende projecten: Effectencalculator, Effectenplein en het Meten van 'empowerment'. 

De Effectencalculator
De Effectencalculator is een instrument dat maatschappelijke meerwaarde van interventies in het sociale domein in kaart brengt. De maatschappelijke opbrengsten – door de ogen van de bewoner/cliënt – worden in een tijdlijn geplaatst. Daarbij wordt ook de professionele ondersteuning geïnventariseerd, inclusief het bijbehorende prijskaartje. Het resultaat is een visueel overzicht van de maatschappelijke opbrengsten én de financiële effecten. 

Het Effectenplein
Vanwege de goede ervaringen met de Effectencalculator en de behoefte bij verschillende organisaties om ook collectieve aanpakken in het sociaal domein te evalueren is in 2017 het Effectenplein ontwikkeld. Ook bij dit instrument wordt teruggekeken op een bepaalde periode met een aantal direct betrokkenen. Hier gaat het nadrukkelijk om interventies gericht op een wijk, een buurt of een grote groep mensen.

Meten van 'empowerment'
De inzet van sociaal werkers is niet alleen gericht op het oplossen van problemen van mensen. Het gaat juist ook om ondersteuning van het vermogen van mensen om deze in de toekomst zélf (beter) te kunnen oplossen. Voor het verbeteren van kwaliteit en handelwijzen van sociaal werk is inzicht in effecten een noodzakelijk vereiste. Welke 'tools' maken de resultaten van sociale interventies aantoonbaar? HAN-docent en onderzoeker Thomas Noordink richt de focus in zijn promotie-onderzoek (gestart op 1 februari 2019) op die 'empowerende' effecten.