"Lesgeven is geen trucje: het is vallen, twijfelen en doorgaan”
Zijn eigen leraren vond hij vroeger niet bevlogen genoeg, daarom wilde Bart-Jan Crum (30) dat zelf anders aanpakken. Met een rugzak vol enthousiasme en idealen begon hij aan zijn carrière in het onderwijs. Bart-Jan vertelt over vallen, opstaan en toch blijven lesgeven.
“Ik dacht echt dat ik met mijn vrolijkheid en enthousiasme een groep wel mee zou krijgen. Al vrij snel bleek dat een illusie. Wat deed ik verkeerd? Het maakte me onzeker. Dat knagende twijfelmoment komt ieder jaar in meer of mindere mate een keer terug. Meestal rond december. Ik start het jaar met frisse moed, maar richting kerst slaat de twijfel toe: doe ik wel eer aan mijn idealen? Kan ik dit wel?
Kennismakingsactiviteiten
Na zijn studie Engels volgde Bart-Jan via de Radboud Universiteit de educatieve minor om zijn tweedegraads bevoegdheid te halen. Hij liep stage bij het Stedelijk in Zutphen (nu Eligant Lyceum) en zat daar in een leuke groep met andere stagiairs en deed mee aan kennismakingsactiviteiten voor startende docenten. De begeleiding was persoonlijk, maar bood weinig concrete oplossingen. Zonder een kopie van mijn begeleider te worden, was ik geholpen met een ‘probeer dit eens’.”
Pure magie
In 2019 stond Bart-Jan voor het 1e jaar als vervangend docent alleen voor de klas. “Veel te ver vanuit Arnhem en ik zat daar niet op mijn plek.” Hij overwoog zelfs om uit het onderwijs te stappen. Hij vertelt: “Maar juist daar leerde ik iets wat ik nooit meer zal vergeten: hoe je met volledige aandacht -zonder woorden- een klas waar je geen grip op hebt stil kunt krijgen.” Het ging in de workshop over de groep bespelen via toneelspel. Vaak ben je voor de groep met jezelf bezig, met je tekst of je PowerPoint. Maar het is veel belangrijker om oprechte aandacht te hebben voor de mensen voor je. “Op een dag had ik een klas die volledig uit de hand liep. In plaats van harder te praten, deed ik niets. Ik keek. Wachtte. En langzaam werd het stil. Pure magie.”
Liefde voor het onderwijs
Via het Montessori in Arnhem voelde hij opnieuw waarom hij ooit koos voor dit vak en ging een jaar later aan de slag bij het Olympus College Arnhem, zijn eigen middelbare school. De plek waar de liefde voor het onderwijs begon. “Het voelde als thuiskomen. Ik kende de sfeer, de gangen, zelfs een paar docenten. Maar ik wist ook: dit keer ben ík degene die het verschil kan maken.”
De mensen die het volhouden in het onderwijs, zijn degenen die niet terugdeinzen om grandioos op hun gezicht te gaan."
Les skippen
Het was de reeds vertrokken informatiedocent die er 15 jaar eerder voor zorgde dat Bart-Jan het onderwijs in wilde. Hij denkt terug: “Om twee tussenuren te voorkomen in 5 VWO, vroeg ik haar of ik de les Informatica mocht skippen. Dat vond ze goed op voorwaarde dat ik een proefles gaf aan de onderbouw. Beetje vreemde afspraak, maar ik stapte naar de docent Engels. Zij vond het een geweldig idee. Zelf ging de docent de klas uit om iemand aan een proefwerk te zetten. De deur viel dicht. Het werd doodstil. Even werd ik overmand door spijt, maar ik had de les goed voorbereid. Het ging prima. Had ze iets bijgebracht. Ik was verkocht. Dít is wat ik wilde.”
Op je bek durven gaan
Inmiddels weet Bart-Jan: “Je kunt iets goed kunnen uitleggen of het leuk vinden om voor de klas te staan, maar dat is niet genoeg. De mensen die het volhouden in het onderwijs, zijn degenen die niet terugdeinzen om grandioos op hun gezicht te gaan.”
Lesgeven gaat volgens Bart-Jan niet over jezelf als ‘goede docent’ bewijzen. Het gaat om jezelf blijven ontwikkelen. Over durven vallen. En het weer opstaan.
“Pas sinds kort heb ik geleerd: hoe harder je vasthoudt aan het beeld van wat jij denkt dat een goede docent moet zijn, hoe stroever je ontwikkeling gaat. Toen ik dat losliet, voelde ik ruimte. Het is oké om te twijfelen.”
Ik heb geleerd dat je er vrede mee moet kunnen hebben dat het soms niet gaat zoals je wilt. Twijfelen is oké."
En nu?
Na 3 opleidingen, een master Communicatiewetenschap en een verkort eerstegraads traject staat hij nog steeds voor de klas – met meer rust dan ooit. Eén vak nog, dan is hij volledig eerstegraads bevoegd.
Het is volgens Bart-Jan waardevol om verschillende scholen met elkaar te vergelijken. “Op de ene school kun je denken dat je een hele goede docent bent, op de andere school lijk je terug bij af. Ik heb geleerd dat je er vrede mee moet kunnen hebben dat het soms niet gaat zoals je wilt. Twijfelen is oké. Als je dat kunt omarmen –en er later zelfs om kunt lachen– kom je verder. Voor mezelf weet ik: die terugkerende twijfel is de prijs die ik betaal voor het mooiste werk dat er is.”
Naar Startkracht
Dé starter bestaat niet, maar uit onderzoek blijkt dat bijna alle starters te maken krijgen met dezelfde uitdagingen. Ondanks dat je tijdens de opleiding veel geleerd hebt, is het heel normaal dat je tegen bepaalde zaken aanloopt in de praktijk. Op Startkracht bieden we vanuit 3 hoofdthema's hulpmiddelen aan: van podcasts en kennisclips tot een kort filmpje of een pakkend artikel.
Meer inspirerende verhalen
“Fijn om later in het schooljaar te starten”
Olga verruilde haar baan voor het docentschap op een mbo-opleiding. "Doordat ik halverwege het schooljaar begon met een beperkt aantal uren had ik voldoende tijd om de stof rustig te bekijken en de systemen in te duiken."
"Veel steun aan collega's gehad"
Tessa startte na haar voltijd Pabo-opleiding bij de HAN in groep 7 met een duo-collega die al 24 jaar in het vak zit. “Ik kon in het 1e jaar met al mijn vragen bij haar en bij de andere collega's terecht. Er was volop ruimte om met elkaar te sparren over het vak. Daar heb ik veel steun aan gehad.”
"Nog aan het uitvinden hoe ik les geef"
Feline is sinds kort leraar Duits op de havo/vwo school Elzendaalcollege in Boxmeer. "Ik merkte al snel dat de cultuur op school heel anders was dan ik gewend was."
Inductie als onderdeel van doorlopende leerlijn
Goede begeleiding helpt jou als startende leraar niet alleen om met vertrouwen voor de klas te staan, maar ook om je talent te ontwikkelen en duurzaam inzetbaar te blijven.
Het sleutelwoord bij inductie is ‘maatwerk’
“Soms lijkt alles goed te gaan met een startende leraar, maar op een gegeven moment gaan sommigen toch over hun grens,” vertelt docent Scheikunde van het Theresialyceum in Tilburg, Linda van den Broek.
“Inductie als aanjager voor professionalisering”
1op de 4 startende leraren hangt na 5 jaar zijn schoolbord aan de wilgen. Zonde, vindt HAN-docent-onderzoeker en lerarenopleider Maaike Nap: 'We weten inmiddels heel goed wat werkt om nieuwe leraren te behouden. Een sterk inductieprogramma maakt daarbij echt het verschil."
Behouden PABO-afstudeerders
Het primair onderwijs krijgt in de regio Zuidoost-Nederland vanaf 2025 te maken met een groeiend lerarentekort. Onderzoek laat zien waar kansen liggen voor een vloeiende overgang tussen opleiding en werk.
Ervaringsverhalen van starters
“Succes, dit is je klas!” Wie denkt dat het zo werkt als een student na 4 jaar studeren aan een lerarenopleiding van school komt, heeft het mis. Er komt zoveel meer bij kijken. Docent Pabo-Alo, Loïc Fransen en docent Duits, Mart Messink blikken terug op hun eerste tijd voor de klas.
Wat is enculturatie?
Voor het thema 'Enculturatie' ofwel 'Startende leraren ondersteunen en wegwijs maken binnen de school(cultuur)' zijn kennisclips gemaakt met aan het woord HAN-Lector Helma Oolbekkink.
Leren van elkaar
Docentcoach Ellen is een inspirerend voorbeeld voor nieuwe docenten. Samen met collega Sietske begeleidt ze HAN-medewerkers tijdens hun 1e half jaar voor de klas. Dat levert goede gesprekken en leerzame inzichten op.
Starters-lio-kring versterkt
In welk beroep je ook start: de eerste jaren zijn een uitdaging. In de Liemers begonnen 2 scholen voor (speciaal) basisonderwijs, 7 integrale kindcentra (IKC’s) en de HAN 'de starters-lio-kring'. Want samen bereik je meer.
Passie voor Leren werkt aan onboarden van starters
In de ideale wereld staat iedere (aankomende) docent een leven lang voor de klas. Maar in de realiteit vallen vooral starters nogal eens uit. Wat hebben zij in hun eerste jaren precies nodig? Een aantal vo-scholen introduceerde gesprekskaarten om de kwaliteit van inductietrajecten te bespreken.
Zachtere landing voor beginnende leraren
Diploma op zak, en daar ga je dan: je eerste baan als leraar! Zeker de eerste jaren komen er heel wat uitdagingen op je pad. De vo-scholen in de regio Nijmegen maken de landing graag wat zachter. Onderzoek laat zien waar de kansen liggen.
Onderzoek naar stuurkracht
In het kennisvlog van het platform samen opleiden en professionaliseren vertelt Helma Oolbekkink, lector Naar een meervoudige professionaliteit van leraren aan de HAN, over haar onderzoek naar stuurkracht van startende leraren.
Gerichte steun voor startende leraar
Startende leraren staan voor een uitdagende opdracht. Te vaak blijkt die behoorlijk zwaar: starters vallen vaker uit dan meer ervaren collega’s en verlaten soms zelfs het vak.
Inductie van startende leraar
Startende leraren struikelen nogal eens. Waarover, en wat is eraan te doen? In een online symposium deelden Helma Oolbekkink (HAN) en Harmen Schaap (RU) de uitkomst van onderzoek waarin ze samenwerkten: de inductiefase heeft nog aandacht nodig.
