Passie voor Leren werkt aan onboarden van starters
In de ideale wereld staat iedere (aankomende) docent een leven lang voor de klas. Maar in de realiteit vallen vooral starters nogal eens uit. Wat hebben zij in hun eerste jaren precies nodig? Een aantal vo-scholen introduceerde gesprekskaarten om de kwaliteit van inductietrajecten te bespreken: “Veel beter dan geestdodende evaluatielijstjes.”
De dynamiek tussen Peer Kennis en Rita Hoefnagel is uitstekend, dat merk je meteen. De ene kwinkslag volgt de volgende op, en dat houden ze het hele gesprek lang vol. Beide schoolopleiders werken op verschillende scholen, maar kennen elkaar van het Expertteam Inductie, waar ze namens NSG Groenewoud en Kandinsky College in zitten.
Expertteam
De naam zegt het al: het expertteam houdt zich bezig met inductie. Dat is het onboarden van starters, een traject van zeker drie jaar. Het expertteam neemt uitdrukkelijk ook de studenten mee die hun eindstage (LIO) lopen. Beide groepen hebben speciale aandacht (en elkaar) nodig om goed en duurzaam te landen in het leraarsberoep. In het expertteam zitten inductiecoördinatoren van de betrokken scholen en lerarenopleidingen.
Gesprekskaarten brengen energie in onboarding
Enthousiasme
Peer: “Je kunt met geestdodende evaluatielijstjes in kaart brengen waar je staat en naartoe wilt met je inductietraject. Maar zo’n afvink-aanpak beneemt je ieder enthousiasme en levert daardoor minder op dan we graag zien.” Met ‘we’ bedoelt Peer het samenwerkingsverband Passie voor Leren, een Academische Opleidingschool, waar verschillende vo-scholen in de regio, de lerarenopleidingen van de HAN en de Radboud Docenten Academie in vertegenwoordigd zijn.
Gesprekskaarten
Terug naar Peer en Rita: geen evaluatielijstjes dus om de kwaliteit van de onboarding te bespreken. Maar wat dan wél? Het afgelopen jaar ontwikkelde het expertteam gesprekskaarten. Rita: “Die worden nu geïntroduceerd op alle scholen. In totaal zijn er 6 kaarten. De startkaart helpt bestuurders, teams en andere onderwijsprofessionals om een algemeen gesprek te voeren over onboarding. De andere 5 kaarten zet je daarna in, en niet per se allemaal tegelijk. De onderwerpen die daarop aan bod komen: individuele coaching, pedagogisch tact, onderzoekend leren in gemeenschap, professionele ruimte en mentoraat.”
Bovenschoolse visie
De bedoeling is om via de gesprekskaarten een gezamenlijke bovenschoolse lijn te pakken te krijgen. Peer: “Een gedeelde visie op onboarding, die maakt dat alle stagiairs en starters straks op al onze scholen eenzelfde programma doorlopen.” Zo waarborg je de kwaliteit in de hele regio, vult Rita hem aan. “Geen eilandjes meer, maar een eenduidige aanpak, onafhankelijk van de school waar je stage loopt of werkt.” De lerarenopleidingen zijn hier actief bij betrokken: een gezamenlijke inzet voor een soepeler overgang van student naar docent.
Geen eilandjes meer, maar een eenduidige aanpak, onafhankelijk van de school waar je stage loopt of werkt.
Hoe werkt het precies?
Maar nu even concreet: hoe werkt dat dan met die gesprekskaarten? Op de voorkant van iedere kaart staat in het kort de visie van Passie voor Leren op een thema. Bijvoorbeeld de visie op individuele coaching. Op de achterkant staan drie criteria om te bespreken: Wat gaat goed? Wat heeft aandacht nodig? Hoe is bijvoorbeeld de wisselwerking tussen persoonlijk leren door individuele coaching en sociaal leren tijdens de overige onboarding-activiteiten? De gesprekken voer je met groepen die van belang zijn voor de onboarding, al dan niet gemixt.
Wat levert het op?
Rita probeerde de aanpak al uit. Ze ging op haar school om tafel met individuele afdelingsleiders. “De gesprekskaart was daarbij eigenlijk de derde persoon in het gesprek.” En dat werkt verrassend goed, ontdekte Peer toen hij via de kaarten in gesprek ging met de coaches op zijn school: “De kaart biedt een soort veiligheid om een specifiek inductie-thema te bespreken, wat weer energie geeft om er ook echt mee aan de slag te gaan. Ik merkte meteen hoeveel energie het oplevert als je echt met elkaar in gesprek gaat.” En, vult Rita aan: “De criteria op de kaart voorkomen dat het gesprek all over the place gaat.”
Hoe gaat het verder?
Nog dit schooljaar worden de gesprekskaarten op alle scholen binnen Passie voor Leren geïntroduceerd. Iedere school formuleert daarmee een eigen ontwikkelpunt voor de begeleiding van starters. De inductiecoördinatoren gaan daar op hun eigen school mee aan de slag. In de Expertgroep delen ze hun ervaringen en leren ze van de expertise van de andere scholen en de lerarenopleidingen. Zo werken ze met elkaar aan één lijn in de onboarding op alle Passie voor Leren-scholen. Een mooie, doorgaande ontwikkeling van Samen Opleiden.
Passie voor Leren is een samenwerkingsverband van 7 vo-scholen en 2 lerarenopleidingen. Aangesloten zijn: Canisius College, Het Rijks, Kandinsky College, Karel de Grote College, Montessori College, NSG Groenewoud, Udens College en de lerarenopleidingen van de HAN Academie Educatie en Radboud Docenten Academie.
Meer inspirerende verhalen rondom inductie
"Fijn om later in het schooljaar te starten"
Olga Platteschor werkte 10 jaar voor een groot internationaal transportbedrijf en had vanuit die functie veel contact met studenten Logistiek van ROC Nijmegen. In april 2021 maakte ze de overstap als docent Logistiek op deze mbo-opleiding.
“Je moet het meeste zelf ervaren”
Tessa van Lier staat voor het 3e jaar voor de groep op basisschool De Reuzepas in Ewijk. Een inductieprogramma was er wel, maar dat heeft ze amper gevolgd. Ze had genoeg aan de ondersteuning van haar collega's.
"Ik ben aan het uitvinden hoe ik les wil geven"
Feline Janssen is sinds een jaar leraar Duits op de havo/vwo school Elzendaalcollege in Boxmeer. Haar inductie liep wat anders dan anders. Omdat ze na coronatijd graag nog iets in het buitenland wilde doen voordat ze serieus aan de slag zou gaan, volgde ze na haar voltijd lerarenopleiding op de HAN een extra minor in België.
Inductie als onderdeel van doorlopende leerlijn
Een goede begeleiding van startende docenten draagt bij aan de kwaliteit van het onderwijs en helpt om uitstroom in de eerste jaren te voorkomen. Nieuwe docenten komen niet meer alleen via de reguliere opleidingen binnen, maar ook via andere routes.
Het sleutelwoord bij inductie is ‘maatwerk’
“Soms lijkt alles goed te gaan met een startende leraar, maar op een gegeven moment gaan sommigen toch over hun grens,” vertelt docent Scheikunde van het Theresialyceum in Tilburg, Linda van den Broek.
Behouden PABO-afstudeerders
Het primair onderwijs krijgt in de regio Zuidoost-Nederland vanaf 2025 te maken met een groeiend lerarentekort. Onderzoek laat zien waar kansen liggen voor een vloeiende overgang tussen opleiding en werk.
Inductie als aanjager voor professionalisering
Meer dan een kwart van de startende leraren verlaat het vak binnen 5 jaar. HAN-docent onderzoeker en lerarenopleider, Maaike Nap: “Vanuit onderzoek kennen we de aanwijsbare factoren die kunnen helpen om mensen te behouden voor het onderwijsvak. Een goed inductieprogramma is van belang
Ervaringsverhalen van starters
“Succes, dit is je klas!” Wie denkt dat het zo werkt als een student na 4 jaar studeren aan een lerarenopleiding van school komt, heeft het mis. Er komt zoveel meer bij kijken. Docent Pabo-Alo, Loïc Fransen en docent Duits, Mart Messink blikken terug op hun eerste tijd voor de klas.
Wat is enculturatie?
Voor het thema 'Enculturatie' ofwel 'Startende leraren ondersteunen en wegwijs maken binnen de school(cultuur)' zijn kennisclips gemaakt met aan het woord HAN-Lector Helma Oolbekkink.
Leren van elkaar
Docentcoach Ellen Weeink is een inspirerend voorbeeld voor nieuwe docenten. Samen met collega Sietske Hobbelink begeleidt ze HAN-medewerkers tijdens hun 1e half jaar voor de klas. Dat levert goede gesprekken en leerzame inzichten op.
Starters-lio-kring versterkt
In welk beroep je ook start: de eerste jaren zijn een uitdaging. In de Liemers begonnen 2 scholen voor (speciaal) basisonderwijs, 7 integrale kindcentra (IKC’s) en de HAN 'de starters-lio-kring'. Want samen bereik je meer.
Zachtere landing voor beginnende leraren
Diploma op zak, en daar ga je dan: je eerste baan als leraar! Zeker de eerste jaren komen er heel wat uitdagingen op je pad. De vo-scholen in de regio Nijmegen maken de landing graag wat zachter. Onderzoek laat zien waar de kansen liggen.
Onderzoek naar stuurkracht
In het kennisvlog van het platform samen opleiden en professionaliseren vertelt Helma Oolbekkink, lector Naar een meervoudige professionaliteit van leraren aan de HAN, over haar onderzoek naar stuurkracht van startende leraren.
Gerichte steun voor startende leraar
Startende leraren staan voor een uitdagende opdracht. Te vaak blijkt die behoorlijk zwaar: starters vallen vaker uit dan meer ervaren collega’s en verlaten soms zelfs het vak.
Inductie van startende leraar
Startende leraren struikelen nogal eens. Waarover, en wat is eraan te doen? In een online symposium deelden Helma Oolbekkink (HAN) en Harmen Schaap (RU) de uitkomst van onderzoek waarin ze samenwerkten: de inductiefase heeft nog aandacht nodig.
