Wat is enculturatie?

In het licht van het huidige lerarentekort en de vergrijzing van de beroepsgroep is het essentieel om leraren te binden en te behouden voor de sector en zo veel als mogelijk voortijdige uitval van startende leraren te voorkomen. De VO-Raad ontwikkelde in samenwerking met landelijk betrokken partners een kennistool met daarin onder andere kennisclips over dit onderwerp.

2f681b60-0ce6-11ee-b5cc-02565807075b Twee studenten lezen de opdrachten op de werkbladen, die voor hun op de tafel liggen.

Goede begeleiding van startende leraren draagt bij aan de kwaliteit van het onderwijs en helpt het lerarentekort te bestrijden. Een optimale ondersteuning en begeleiding in die eerste jaren voor de klas of op een nieuwe school is ook belangrijk voor de verdere professionalisering van de leraar.

De BSL-Ontwerptool helpt scholen om snel in kaart te brengen aan welke criteria en randvoorwaarden al wordt voldaan en op welke criteria verdere ontwikkeling gewenst is. De tool is ontwikkeld door de VO-raad in samenwerking met betrokkenen van het landelijke BSL-Project. Hij is bedoeld voor het ontwikkelen, uitvoeren en verbeteren van inductiearrangementen voor startende leraren: begeleiders, (school)opleiders, leidinggevenden, HR-medewerkers en bestuurders. Ook ondersteunt de tool bij het bepalen van visie en beleid voor de begeleiding van startende leraren, en de juiste randvoorwaarden voor het goed organiseren ervan. 

Kennisclip Enculturatie

Voor het thema 'Enculturatie' oftewel 'Startende leraren ondersteunen en wegwijs maken binnen de school(cultuur)' zijn kennisclips gemaakt met aan het woord HAN-Lector Helma Oolbekkink. 

Meer inspirerende verhalen rondom inductie

"Fijn om later in het schooljaar te starten"

Olga Platteschor werkte 10 jaar voor een groot internationaal transportbedrijf en had vanuit die functie veel contact met studenten Logistiek van ROC Nijmegen. In april 2021 maakte ze de overstap als docent Logistiek op deze mbo-opleiding.

Portret Olga Platteschor

"Je moet het meeste zelf ervaren"

Tessa van Lier staat voor het 3e jaar voor de groep op basisschool De Reuzepas in Ewijk. Een inductieprogramma was er wel, maar dat heeft ze amper gevolgd. Ze had genoeg aan de ondersteuning van haar collega's.

Tessa voor de klas

"Ik ben aan het uitvinden hoe ik les wil geven"

Feline Janssen is sinds een jaar leraar Duits op de havo/vwo school Elzendaalcollege in Boxmeer. Haar inductie liep wat anders dan anders. Omdat ze na coronatijd graag nog iets in het buitenland wilde doen voordat ze serieus aan de slag zou gaan, volgde ze na haar voltijd lerarenopleiding op de HAN een extra minor in België.

Portret Feline Janssen

Inductie als onderdeel van doorlopende leerlijn

Een goede begeleiding van startende docenten draagt bij aan de kwaliteit van het onderwijs en helpt om uitstroom in de eerste jaren te voorkomen. Nieuwe docenten komen niet meer alleen via de reguliere opleidingen binnen, maar ook via andere routes.

studenten overleggen

Het sleutelwoord bij inductie is ‘maatwerk’

“Soms lijkt alles goed te gaan met een startende leraar, maar op een gegeven moment gaan sommigen toch over hun grens,” vertelt docent Scheikunde van het Theresialyceum in Tilburg, Linda van den Broek.

17449910-94e4-11ee-ae2b-c93fee668736 4 docentcoaches aan een tafel spelen Super Agent spel

Behouden PABO-afstudeerders

Het primair onderwijs krijgt in de regio Zuidoost-Nederland vanaf 2025 te maken met een groeiend lerarentekort. Onderzoek laat zien waar kansen liggen voor een vloeiende overgang tussen opleiding en werk.

1c2f4f56-0cfe-11ee-8325-02565807075b De leerlingen leggen een puzzel en de lerares helpt hen hierbij

Ervaringsverhalen van starters

“Succes, dit is je klas!” Wie denkt dat het zo werkt als een student na 4 jaar studeren aan een lerarenopleiding van school komt, heeft het mis. Er komt zoveel meer bij kijken. Docent Pabo-Alo, Loïc Fransen en docent Duits, Mart Messink blikken terug op hun eerste tijd voor de klas.

003d1228-0ce6-11ee-b97f-02565807075b Jonge docent staat voor de klas en geeft les aan zijn groep studenten die aandachtig luisteren naar hem.

Inductie als aanjager voor professionalisering

Meer dan een kwart van de startende leraren verlaat het vak binnen 5 jaar. HAN-docent onderzoeker en lerarenopleider, Maaike Nap: “Vanuit onderzoek kennen we de aanwijsbare factoren die kunnen helpen om mensen te behouden voor het onderwijsvak. Een goed inductieprogramma is van belang.

259567 Leraar Academische lerarenopleiding primair onderwijs (ALPO) en studenten in de klas

Leren van elkaar

Docentcoach Ellen Weeink is een inspirerend voorbeeld voor nieuwe docenten. Samen met collega Sietske Hobbelink begeleidt ze HAN-medewerkers tijdens hun 1e half jaar voor de klas. Dat levert goede gesprekken en leerzame inzichten op.

ef38f05a-0ce5-11ee-a7cd-02565807075b docent legt uit voor kaart nederland

Starters-lio-kring versterkt

In welk beroep je ook start: de eerste jaren zijn een uitdaging. In de Liemers begonnen 2 scholen voor (speciaal) basisonderwijs, 7 integrale kindcentra (IKC’s) en de HAN 'de starters-lio-kring'. Want samen bereik je meer.

0425cd62-0ce6-11ee-935a-02565807075b 5 studenten zitten aan tafel en kijken en luisteren naar de uitleg van de docent voor hun

Passie voor Leren werkt aan onboarden van starters

In de ideale wereld staat iedere (aankomende) docent een leven lang voor de klas. Maar in de realiteit vallen vooral starters nogal eens uit. Wat hebben zij in hun eerste jaren precies nodig? Een aantal vo-scholen introduceerde gesprekskaarten om de kwaliteit van inductietrajecten te bespreken.

31619 Studente in gesprek met haar docent.

Zachtere landing voor beginnende leraren

Diploma op zak, en daar ga je dan: je eerste baan als leraar! Zeker de eerste jaren komen er heel wat uitdagingen op je pad. De vo-scholen in de regio Nijmegen maken de landing graag wat zachter. Onderzoek laat zien waar de kansen liggen.

905c0734-0ce5-11ee-b067-02565807075b Docent op het Citadel College loopt door het klaslokaal om vragen van de leerlingen te beantwoorden die de vinger in de lucht hebben.

Onderzoek naar stuurkracht

In het kennisvlog van het platform samen opleiden en professionaliseren vertelt Helma Oolbekkink, lector Naar een meervoudige professionaliteit van leraren aan de HAN, over haar onderzoek naar stuurkracht van startende leraren.

239124 Beeld bij nieuwsbericht whitepaper onderzoek doen stuurkracht van leraren

Gerichte steun voor startende leraar

Startende leraren staan voor een uitdagende opdracht. Te vaak blijkt die behoorlijk zwaar: starters vallen vaker uit dan meer ervaren collega’s en verlaten soms zelfs het vak.

docent legt uit

Inductie van startende leraar

Startende leraren struikelen nogal eens. Waarover, en wat is eraan te doen? In een online symposium deelden Helma Oolbekkink (HAN) en Harmen Schaap (RU) de uitkomst van onderzoek waarin ze samenwerkten: de inductiefase heeft nog aandacht nodig.

docent legt uit met wereldkaart