Wat moet je in 2020 kennen en kunnen als beoordelaar?

Het toetslandschap is de afgelopen 7 jaar behoorlijk veranderd. Dat zit vooral in de aandacht voor de toetscultuur, voor de formatieve functie van toetsen en voor toetsen als leerinstrument. Maar dat is niet de enige reden voor een kritische blik op de leeruitkomsten voor de basis- en seniorkwalificering voor examinatoren (bke en ske), vertelt Tamara van Schilt-Mol. “Hogescholen leken inmiddels vaak strengere eisen te stellen aan leraren die opgaan voor hun bke of ske dan landelijk was afgesproken.”

De leeruitkomsten focusten bovendien vooral op wat in 2013 nodig was: toetsbekwaam zijn en veel minder op toetsbekwaam blijven. De Vereniging Hogescholen achtte de tijd rijp voor een vervolgstap: duurzame verankering van voortdurende toetsbekwaamheid. Een projectgroep onderzocht wat daarvoor nodig zou zijn; Van Schilt-Mol was één van de projectleiders. “We namen als eerste de leeruitkomsten onder de loep: Sluiten die bijvoorbeeld nog voldoende aan bij de visies en contexten van de hogescholen? Moeten docenten in het veranderde toetsingslandschap nog dezelfde begrippen en vaardigheden beheersen als voorheen? In hoeverre bieden de huidige landelijke leeruitkomsten al houvast voor duurzame verankering, en wat ontbreekt nog?”

De projectgroep organiseerde daarnaast een ‘kalibreersessie’ met twaalf leden van het netwerk Toetsbekwaamheid h(b)o, die een product van een bke-kandidaat moesten beoordelen. “Eén keer aan de hand van de landelijke leeruitkomsten en één keer aan de hand van het beoordelingsformulier van hun eigen hogeschool. De hogescholen bleken vaak hogere eisen te stellen aan de docenten dan opgenomen in de landelijke leeruitkomsten.” Tot slot analyseerde de projectgroep de bke- en ske-beoordelingsformulieren van een kleine twintig hogescholen. “We zagen daarop extra toegevoegde beoordelingscriteria, bijvoorbeeld rondom de leerfunctie van toetsen en reflectie op de eigen toetsbekwaamheid.” 

Alle uitkomsten werden gebruikt om de bestaande leeruitkomsten te herschrijven. In de update wordt toetsbekwaamheid veel duidelijker neergezet als docentvaardigheid en niet als losstaande competentie. “Toetsing is niet het sluitstuk van onderwijs”, stelt Van Schilt-Mol. “Het is integraal onderdeel van onderwijs.” Daarom is ervoor gekozen de leeruitkomsten om te zetten naar ‘kwaliteiten van de toetsbekwame hbo-docent’. De omschrijving geeft dan aan wat een toetsbekwame docent idealiter weet, doet en kan; een veel concretere formulering dan de leeruitkomsten uit 2013. Van Schilt-Mol: “Toetsbekwaamheid is daardoor veel explicieter gekoppeld aan de Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB) die iedere hogeschool heeft.”

De projectgroep heeft bovendien een extra kwaliteit toegevoegd: voortdurende toetsbekwaamheid. Die focust erop dat bke’ers en ske’ers kritisch blijven op hun toetsaanpak en toetsidentiteit, ook na de professionalisering. Van Schilt-Mol: “Die reflectie op de eigen toetsbekwaamheid had de HAN al opgenomen in het professionaliseringstraject. Maar voor duurzame verankering moet je ook in functionerings- en ontwikkelgesprekken expliciet stilstaan bij toetsbekwaamheid. Zoals dat ook gebeurt bij andere docentvaardigheden, bijvoorbeeld ‘ontwerpen van onderwijs’ en ‘begeleiden van studenten’. We zijn er dus nog niet, maar in onze ogen is de update een doelgerichte stap naar duurzame verankering.”

Tamara van Schilt-Mol is Lector Eigentijds Beoordelen en Beslissen en coördinator van het netwerk Toetsbekwaamheid h(b)o. Daarnaast is ze een van de projectleiders van Je ogen uitkijken.

• Op 14 mei presenteerde de projectgroep via een online presentatie de update. 
• Het document met de update is ook beschikbaar.