Eerste resultaten Academische Werkplaats Wijkverpleging Nijmegen: “Je stimuleert best practices”

Een mooi voorbeeld van hoe de werkplaats zo kort na de start al resultaten oplevert. En een bewijs dat de gekozen aanpak werkt. Minke: “In de wijkverpleging was er geen structuur waarbinnen je de kennis die ontwikkeld wordt terecht laat komen bij de mensen die die resultaten kunnen gebruiken. En dat terwijl het om een sector gaat waar vanwege vergrijzing en tekort aan werknemers grote veranderingen nodig zijn. Daar is kennis en onderzoek voor nodig. Om in kaart te brengen wat onderzoeksvragen zijn in de praktijk, hebben we duo’s gevormd bestaande uit een wijkverpleegkundige en een docent-onderzoeker van de HAN. Samen brengen zij de kennishiaten voor een bepaalde organisatie in kaart. Het bleek bijvoorbeeld dat wijkverpleegkundigen meer zorgtechnologie willen gebruiken, maar ze vinden het lastig om dat bij hun cliënten aan de orde te stellen. Een concrete vraag die ze hadden: hoe begin je hierover tijdens een intake? Hoe weet je of iemand om kan gaan met een computer? Daarvoor hebben ze handvatten nodig.”

Op dit moment werken de op dit gebied actieve organisaties nauwelijks samen, ziet Minke. “Ieder doet het nu op zijn eigen manier en ze wisselen niet automatisch uit. Zo leer je niet van elkaar. Ook binnen organisaties werkt vaak ieder team op zijn eigen manier. Het management is voor een groot deel weggesneden. Er ligt daardoor veel verantwoordelijkheid bij de teams. Dat is op zich goed, maar wie vraagt er ‘Waarom doe je het zo?’ Vaak werken ze op een bepaalde manier en doen ze dat jaren later nog steeds. Kritisch naar je eigen werk kijken, dat proberen wij nu aan te zwengelen.”

“In een recent onderzoek hebben we bijvoorbeeld gekeken hoe er in organisaties werd omgegaan met smetplekken. Dat zijn huidirritaties of ontstekingen die ontstaan op vochtige warme plekken waar huid tegen huid aanligt, bijvoorbeeld in de oksels. Daar is een richtlijn voor opgesteld. Maar veel wijkverpleegkundigen kennen die richtlijn niet, wees het onderzoek uit. De wijkverpleegkundigen vragen dan advies aan de huisarts. Die heeft wellicht niet zo vaak met dit probleem te maken en adviseert er iets op te smeren. De richtlijn schrijft andere handelingen voor. In teams die de richtlijn wel geïmplementeerd hebben, gaat de zorg voor smetplekken beter. Zo ontlast je de huisarts en voor de teams zelf is het ook leuker. Zij zien dat hun inzet resultaat boekt.”

“De vragen die vanuit de teams komen bespreken we ook samen. Iets wat op de ene plek lukt, kan bij andere organisaties ook werken. Een van de organisaties had bijvoorbeeld een heel goede manier gevonden voor de intervisie. Dat kun je heel methodisch doen of wat losser. Zij deden het heel methodisch. En zo kwamen ze op het spoor dat een bepaald probleem op meerdere plekken speelde. Dan heb je niet 1 persoon geholpen maar krijg je informatie waar ook andere cliënten baat bij hebben. Dat vormde de inspiratie voor andere teams om het ook zo aan te pakken. Je stimuleert zo best practices.” 

“We hebben leerateliers ingesteld. Dat zijn groepen wijkverpleegkundigen en verzorgenden die zich buigen over een bepaald thema, bijvoorbeeld verandermethodiek. Regelmatig zijn er teams wijkverpleging die reageren met ‘Maar ik doe dit altijd want mijn cliënten willen het op deze manier!’ Als er toch verandering nodig is, dan moet je goed nadenken hoe je de mensen in je team meekrijgt via een gerichte verandermethode. Dat hebben verpleegkundigen en verzorgenden in hun opleiding niet altijd niet geleerd. Degenen die dat wel hebben, gebruiken het in de praktijk vaak niet. Het gaat om een PDCA-plan uitvoeren, eventueel collega’s coachen en kennis bieden en vervolgens meten, bijvoorbeeld door na te gaan hoe vaak je een bepaalde handeling nu uitvoert. Na 3 maanden meet je dat opnieuw. Dat is een verandermethode die is getest en die werkt. 

Een ander leeratelier is gericht op preventie. Er is nu nog te weinig aandacht voor vroegsignalering. Word je pas ingeschakeld als de problemen bij een cliënt al heel groot zijn, dan is het vaak moeilijk de situatie te herstellen. Het is belangrijk dat je kwetsbare mensen tijdig goed leert kennen. Een derde leeratelier gaat over integrale zorg. Het helpt goed om voorbeelden van vormgegeven samenwerking in de wijk, en tussen wijk en ziekenhuis, uit te wisselen.” 

En mogelijk komt er nog een nieuw leeratelier gericht op de connectie tussen wijkverpleging en het sociale domein. Die 2 domeinen schakelen elkaar nog te weinig in, bijvoorbeeld bij eenzaamheid, behoefte aan ontmoeten en versterking van het informele netwerk. Het sociale domein heeft op dit gebied veel expertise.”

Minke: “We hebben nu financiering tot november 2026. Er is wel uitzicht op verdere ondersteuning om nog 4 jaar te fungeren als aanjager. Ik ben heel blij met waar we nu al zijn. Ik zie het enthousiasme van wijkverpleegkundigen en de docent-onderzoekers, die samen optrekken. Daar zijn ook hele jonge verpleegkundigen bij, net van de hbo-v. Zij worden geholpen aan de slag te gaan met nieuwe ideeën.”