(Online) vaardigheidsonderwijs ontwikkelen

De volgende fase is oefenen. In het begin kan het zijn dat de vaardigheid in stukjes wordt opgeknipt zodat een student beter kan oefenen en gerichter feedback kan krijgen.

Ook zal de context waarin de student iets leert niet te complex zijn. Feedback is essentieel in het leerproces in deze fase. De student wordt langzaamaan bewust bekwaam.

Vervolgens gaat een student deze vaardigheid verder oefenen. Dat kan in een schoolcontext zijn maar vaak juist in de praktijk. Hierdoor wordt de student langzaamaan onbewust bekwaam. Ook bij deze fase is feedback heel belangrijk.

Onderwijzen

Voordoen en instructie

Begeleid oefenen

Oefenen in veilige situatie

Toepassen in andere context

Evaluatie of beoordelen

Dreyfus, S. E., & Dreyfus, H. L. (1980). A five-stage model of the mental activities involved in directed skill acquisition (No. ORC-80-2). California Univ Berkeley Operations Research Center.

Beoordelen (bepalen niveau)

Beginner

Gevorderd

Competent

Meester

Expert

Hoe leer je vaardigheden? Naar voorbeeld van Tumult (2017)

Als een student in de juiste complexe context of meerdere complexe contexten heeft laten zien de vaardigheid voldoende te beheersen kan hij zijn leerproces afsluiten door zijn bekwaamheid aan te tonen tijdens een evaluatie en/of beoordelingsmoment. Dat kan tijdens een stage of opdracht (programmatisch toetsen) en/of tijdens een officieel assessment.

Belangrijk is om bij een evaluatie of beoordeling ook te kijken naar het niveau waarop iemand een vaardigheid beheerst. Dreyfus[2] (1980) stelt dat je de genoemde fases van oefening bij het aanleren van vaardigheden diverse malen moet herhalen om je niveau van bekwaamheid te verbeteren en van een beginnend vaardige, naar een competent vaardige tot uiteindelijk zelfs een expert vaardige te komen (zie figuur Onderwijzen).

Het niveau waarop een student behoort te zitten in een bepaalde fase van zijn of haar studie en wat hij of zij dan precies moet kunnen of laten zien kan worden geëxpliciteerd in een leerlijn (zie bijv. dit voorbeeld van de WUR) en geëvalueerd of beoordeeld worden via een rubric (zie figur Onderwijzen).

[2] Dreyfus, S. E., & Dreyfus, H. L. (1980). A five-stage model of the mental activities involved in directed skill acquisition (No. ORC-80-2). California Univ Berkeley Operations Research Center.

Omdat deze fase vooral draait om het laten zien van voorbeelden, kan het onderwijs in deze fase goed online worden vormgegeven. Via bijvoorbeeld asynchrone video-instructie (kennisclips of instructievideo´s) of synchrone online instructiemomenten kan een student de voorbeelden zien en kan de docent deze toelichten.

Belangrijk is ervoor te zorgen dat de student geactiveerd wordt door bijvoorbeeld een kijkopdracht mee te geven of vragen te stellen. Deze video´s kunnen op video.han.nl (inloggen met je HAN-account) geplaatst worden. Ook kun je een interactieve video maken door in EdPuzzle (inloggen met je HAN-account) vragen aan de video toe te voegen.

Je hoeft jouw video's natuurlijk niet zelf te maken. Er is al veel materiaal te vinden op de HAN videoserver, YouTube of een site voor open leermaterialen, zoals www.vdabedutube.be, Khan Academy of materiaal van uitgeverijen. Kijk bij Leermaterialen voor meer informatie over gebruik van open leermaterialen en/of het zelf maken van leermaterialen. 

Hier wordt het geven van online vaardighedenonderwijs al wat ingewikkelder. We zien hier twee manieren om studenten te laten oefenen:

• Virtual Reality (VR) of Augmented Reality(AR) - Een geavanceerde manier om studenten te laten oefenen. Er wordt hier en daar al geëxperimenteerd met deze vormen:
  • HAN iXperium: Leren in een andere realiteit (oefenen van gesprekken met VR-cliënt Max)
  • In het Bodylab HAN wordt geëxperimenteerd met VR toepassingen voor psychomotorische therapie
  • Bij de RUG/VU leren studenten pleiten voor de rechtbank met VR
  • Aan de HU leren studenten presentatievaardigheden met VR
  • Bij Saxion trainen ze slechtnieuwsgesprekken met VR
  • Op de WUR experimenteren ze met VR om als docent te oefenen met situaties in een klas
• Simulaties
  • Met Labster kun je virtueel labwerk thuis oefenen en labwerk simuleren.
  • Bij verpleegkunde wordt gebruik gemaakt van Skills online om te oefenen.
  • De universiteit van Colorado heeft met PheT verschillende simulaties gebouwd op het gebied van basic wiskundige, natuurkundige en scheikundige principes waarmee je gratis thuis kunt oefenen.
  • Bij de HAN wordt ook met Digital Twins geëxperimenteerd bij bijvoorbeeld Automotive en iXperium Health.

De VR- en simulatietoepassingen staan vaak nog in de kinderschoenen. Er wordt wel steeds meer mee geëxperimenteerd. Daarnaast is deze vorm van oefenen een goede voorbereiding maar vaak geen vervanging van de echte oefening. Je kunt bij motorische vaardigheden bijvoorbeeld niet leren hoeveel druk je ergens op moet zetten

Studenten betrekken 
Behalve simulaties en VR is er ook een laagdrempeligere manier om studenten dingen te laten ervaren. Je kunt bijvoorbeeld studenten meer zelf aan het werk zetten:

• Je kunt studenten zelf video´s laten opnemen waarin ze hun vaardigheden laten zien waarop anderen (peer) feedback geven. Traintool is een tool die al veel gebruikt wordt. Studenten kunnen aan de hand van voorbeelden zelf video´s uploaden om communicatievaardigheden te oefenen en hier feedback op te krijgen van medestudenten en docenten. Dit kan ook in wat beperktere vorm op videotoetsing.han.nl (inloggen met je HAN-account).
• Instructiefilmpjes gemaakt door studenten kun je vervolgens weer gebruiken in fase 1. Op deze manier leren studenten zowel de vaardigheid zelf als het geven van een goede instructie.
• Peer learning is iets waardoor het leerrendement van de studenten vergroot als je het op de juiste manier inzet. Je leert zowel van de feedback die je krijgt als van het geven van feedback. Goed feedback geven is ook een vaardigheid die studenten wel moeten oefenen. Lees meer over online samenwerkend leren en (peer) feedback.

Het automatiseren gebeurt vaak in de praktijk, op stageplekken, in SPARK centres of op de eigen werkplek (bij een deeltijd opleiding). De docent en de werkplekgebeleider geven hierbij feedback op de vaardigheden. Dit lukt vaak goed op afstand. Echter in veel domeinen mogen studenten niet meer op de stageplek komen, zijn hele bedrijven stil komen te liggen of is er minder tijd beschikbaar om studenten te begeleiden. Het is moeilijk om hier goede oplossingen voor te vinden.

Ook toetsen wordt moeilijk zonder dat de student de vaardigheid in de praktijk kan uitvoeren. Hier is eigenlijk op dit moment geen goede vervanging voor te bedenken. Het is wel mogelijk om op studenten video´s te laten uploaden om te beoordelen op videotoetsing.han.nl.

Er zijn opleidingen binnen de HAN die programmatisch toetsen hebben geïmplementeerd. Hierdoor vallen oefenmomenten en toetsing samen. Dit levert in deze situatie als voordeel op dat er niet nog allerlei toetsen gepland hoeven te worden in de beperkte contacttijd.