Regionaal samenwerken: makkelijker gezegd dan gedaan

'Een onderwijsregio is een regionale samenwerking van scholen, opleidingsinstituten, beroepsgroep en eventuele andere partners. De overheid startte in 2023 onderwijsregio’s om het lerarentekort aan te pakken. Er zijn landelijk 50 onderwijsregio’s, waarin we als HAN Academie Educatie bij 13 daarvan betrokken zijn. Best aanzienlijk dus. In onderwijsregio’s wordt samengewerkt aan het aantrekken en opleiden van onderwijspersoneel; het behouden en professionaliseren van onderwijspersoneel; en de continuïteit van onderwijs (hoe kunnen we met minder leraren toch goed onderwijs organiseren?). De academie werkt al meer dan 20 jaar samen met po, vo en mbo in het kader van Samen Opleiden. Ook was er al een samenwerking rondom werven en behoud van leraren. Al die samenwerkingen zijn nu gebundeld in onderwijsregio’s.'   

'Je kunt een regionale samenwerking opzetten en daarin bestaande initiatieven verbinden, maar dat wil nog niet zeggen dat je dan een werkend netwerk krijgt. Het is makkelijker gezegd dan gedaan. Er rijzen allerlei vragen: Wat willen we met elkaar bereiken? Wat hebben we daarvoor nodig, Wie gaat dat doen? Hoe zorgen we dat iedereen betrokken blijft en goed geïnformeerd wordt? Om richting te geven aan die samenwerking heb je afspraken nodig, dat noemen we governance. Tegelijk wil je voorkomen dat overleg alle energie opslokt, zodat de aandacht blijft bij waar het echt om draait: goed onderwijs. Dat is een uitdagende spagaat, maar juist dát maakt het zo interessant om te onderzoeken.'

'Het onderzoek is verbonden aan het lectoraat Responsief Beroepsonderwijs en wordt gedaan in samenwerking met Tilburg University. Met documentstudie en interviews in 27 regio’s hebben we onderzocht hoe startende onderwijsregio's hun governance vormgeven, waar ze mee worstelen en hoe dit zich verhoudt tot bestaande vormen van netwerkgovernance. Hiermee hebben we in kaart gebracht welke aspecten van belang zijn voor een passende sturingsinrichting voor startende, door de overheid geïnitieerde samenwerkingen, gericht op het terugdringen van het lerarentekort.'   

'Wetenschappelijk is dat interessant omdat er nog niet veel kennis is over de governance van beginnende, vanuit overheid gestimuleerde, netwerksamenwerkingen zoals de onderwijsregio’s. Voor de praktijk is het van belang omdat we in zulke samenwerkingen zitten en we dat graag zo effectief en efficiënt mogelijk willen doen. Daarbij heb ik ook regelmatig contact met de beleidsmakers op landelijk niveau. Met praktijkgericht onderzoek brengen we beleid, praktijk en wetenschap samen. Dat dit onderzoek daartoe de deuren opent, is volgens mij een groot goed. Hoe mooi is dat?!'  

'Het onderzoek over governance van onderwijsregio’s is het eerste deelonderzoek in mijn promotietraject. We zijn hierin best ver. De opbrengsten worden op termijn gedeeld in een wetenschappelijke publicatie. Om voor praktijk en beleid al in een vroeg stadium een bijdrage te leveren, hebben we vorig jaar een preview gedeeld in de 'Kijkwijzer ,Vormen van Samenwerking'. Recent hebben we gesprekskaarten gepubliceerd die in onderwijsregio’s gebruikt kunnen worden voor een goed gesprek over hun governance. Ter inleiding daarop mocht ik in een studiosessie toelichten waarom aandacht voor governance van onderwijsregio’s belangrijk is en hoe we hier vanuit ons onderzoek naar kijken.'  

'Ons onderzoek richt zich specifiek op onderwijsregio’s. Maar de overheid stuurt ook in andere sectoren op regionale samenwerking. Denk bijvoorbeeld aan de zorg en energietransitie. De inzichten uit ons onderzoek kunnen daar zeker ook van pas komen. Aangezien de HAN als University of Applied Sciences sterk verbonden is met regionale ontwikkelingen, verwacht ik dat ook andere academies een rol hebben in soortgelijke netwerksamenwerkingen.'  

Joke vindt het belangrijk dat haar onderzoek bijdraagt aan de regionale en maatschappelijk opdracht van de hogeschool en ook aan interne kennisdeling op dit thema. Wil je meer weten of in contact komen met Joke? Stuur dan een mail aan onderzoek-educatie@han.nl.

Het onderzoek is onderdeel van een promotieonderzoek onder de (werk)titel: Wie is ‘we’ en wat is ‘samen’? onder begeleiding van Prof.dr.Jörg Raab en Prof.dr. Patrick Kenis, Tilburg University (Organizations Studies); Prof.dr. Wietske Kuijer-Siebelink  en Dr. Marloes de Lange, HAN Academie Educatie (Lectoraat Responsief Beroepsonderwijs). Ter facilitering heeft de HAN een promotiebeurs beschikbaar gesteld. Aanvullend is subsidie ontvangen vanuit de Kaderregeling subsidies OCW, SZW en VWS om flankerend onderzoek te doen in het kader van ‘de lerende aanpak’ bij de ontwikkeling van onderwijsregio’s.