Promotieonderzoek Kim Hamers Werkveld en onderwijs dragen bij aan woongeluk van ouderen
Een grote groep ouderen blijft ondanks kwetsbaarheden langer zelfstandig thuis wonen. Dat betekent dat woningcorporaties te maken krijgen met veranderende woonbehoeftes van huurders, maar welke precies? Onderzoeker Kim Hamers doet er in haar promotieproject onderzoek naar.
Kim doet om precies te zijn onderzoek naar geclusterde woonvormen en de meerwaarde hiervan voor het welbevinden van oudere bewoners. Ze schetst eerst even de achtergrond van haar onderzoek dat ze doet vanuit het Lectoraat Architecture in Health: “Mede door demografische ontwikkelingen, zoals dubbele vergrijzing, en een beleid dat gericht is op langer zelfstandig wonen krijgen woningcorporaties te maken met een steeds grotere groep ouderen die bij het ouder worden te maken kunnen krijgen met lichamelijke en/of sociale kwetsbaarheden. Samen met woningcorporaties en bewoners bekijken we waar de mogelijkheden liggen om huurders te helpen bij deze veranderende behoeften.”
Investeren in woongeluk van ouderen
Woningcorporatie Woonzorg Nederland investeert met de ontwikkeling van geclusterde woonvormen in het woongeluk van bewoners die langer thuis blijven wonen. Bijvoorbeeld met een gezamenlijke recreatieplek waar je samen koffie kunt drinken of een activiteit kunt organiseren. Dit met als doel sociale cohesie onder bewoners te bevorderen en daarmee het risico op eenzaamheid te verminderen en onderlinge hulp te bevorderen. Maar wetenschappelijk bewijs dat dit werkt, ontbreekt. En daar komen we bij de kern van Kims onderzoek. “Ik onderzoek óf en op welke wijze geclusterde woonvormen voor senioren in de sociale huursector bij kunnen dragen aan het stimuleren van gemeenschapsvorming en samenredzaamheid onder bewoners.”
Ik onderzoek óf en op welke wijze geclusterde woonvormen voor senioren in de sociale huursector bij kunnen dragen aan het stimuleren van gemeenschapsvorming en samenredzaamheid onder bewoners.”
Survey onder bewoners
“Om te kijken op welke wijze woonvormen een rol spelen bij de samenredzaamheid onder bewoners, doen we onderzoek in living labs,” vertelt Kim. Dus bij woningcorporaties zelf. Zo hebben we bij de start van het promotieonderzoek een survey gehouden onder bewonersconsulenten om zo meer te weten te komen over de ruimtelijke kenmerken van de gebouwen, de bewonerssamenstelling en de rol van bewoners bij de organisatie van de gemeenschap. Daarnaast hebben we in samenwerking met de woningcorporatie recent een survey gehouden onder alle zelfstandig wonende huurders van Woonzorg Nederland, waar ongeveer 3.500 bewoners op hebben gereageerd. Op die manier is behalve de woningvoorraad ook bekend hoe bewoners aankijken tegen de bewoning. Hoe gaan bewoners met elkaar om, is er veel onderling contact? Helpen ze elkaar met bijvoorbeeld praktische zaken? En in hoeverre is er sprake van zelforganisatie binnen de gemeenschap?
Co-creatie met bewoners
Als, in een latere fase van het onderzoek, helder is wat werkt voor bewoners, is het belangrijk de woonvormen sociaal-ruimtelijk vorm te gegeven. Het komt in dit onderzoek erg goed uit dat Kim van huis uit architect is, dus de aangewezen persoon is om te onderzoeken hoe je zo’n woonvorm moet vormgeven om sociale interactie en samenredzaamheid onder bewoners te vergroten. “We vertalen de opgestelde ontwerprichtlijnen in co-creatie met bewoners naar ruimtelijke uitwerkingen in een specifiek wooncomplex in de praktijk. Deze uitwerkingen worden in de laatste fase in de Living Labs getoetst en verder aangescherpt. Het living Lab is dus een levende proeftuin waarin de eindgebruikers niet alleen het onderwerp van onderzoek zijn, maar tevens actieve participanten.
Studenten gaan in gesprek met bewoners
Binnen de minor ‘Smart Healthy Environments’ is een groep studenten gestart met een onderzoeksproject dat gerelateerd is aan het promotieonderzoek. Aanvullend op het lopende onderzoek gaan zij in enkele wooncomplexen van woningcorporaties Woonzorg Nederland en Talis de bestaande woonomgeving in kaart brengen, observaties uitvoeren en gesprekken voeren met bewoners om zo meer inzicht te krijgen in de uitdagingen en kansen van geclusterde woonvormen in relatie tot het vormen van een gemeenschap. Deze onderzoeksresultaten dienen als basis voor hun ontwerpopdracht van de minor waarbij ze een herontwerp voor een van de wooncomplexen gaan maken.
De hulp en kennis van studenten is volgens Kim onmisbaar. “We proberen altijd studenten te koppelen aan lopende trajecten.” Vaak gebeurt dat vanuit de minor Smart Healthy Environment waar Kim bij betrokken is.”
Ontmoeting stimuleren
Op het moment dat woningcorporaties nadenken over nieuwe projecten of herbestemming, kunnen ze straks de sociaal-ruimtelijke ontwerprichtlijnen uit het onderzoek erbij pakken. Dankzij Kim en haar collega’s van het lectoraat, de bewoners, Woonzorg Nederland en studenten weten we voor de toekomst hoe woningen ruimtelijk gezien het beste vorm kunnen krijgen om de ontmoeting te stimuleren zodat een fijne leefomgeving ontstaat.
Congres Het Nieuwe Wonen
Het onderzoek van Kim sluit perfect aan op de leergemeenschap DEEL. Een samenwerking tussen onderwijsinstellingen en praktijkpartners om woonomgevingen te realiseren die kan reageren op wat mensen kunnen, willen en nodig hebben.
Op 22 september vindt het Congres ‘Het nieuwe Wonen 2022 plaats in Arnhem waar de laatste inzichten uitgewisseld worden over thema’s als participatie en de meerwaarde van technologie in de woonomgeving.
