Veerkrachtig Ouder Worden

Wat helpt inwoners in een buurt, wijk of dorp om meer naar elkaar om te kijken, met elkaar in gesprek te gaan over aanwezige talenten en vooruit te blikken over hoe je samen woont in de buurt over pakweg 10 jaar? Om een gemeenschap te bouwen waarin mensen meer naar elkaar omkijken, kunnen voorzorgcirkels en andere soortgelijke cirkels helpen. Een voorzorgcirkel is een groep inwoners die bij elkaar in de buurt wonen. Het is een van de manieren die kan helpen om inwoners via een netwerk in de buurt meer naar elkaar om te laten kijken en elkaar waar nodig praktische ondersteuning te bieden. We brengen in kaart wat ervaringen van professionals en oudere inwoners zijn met het opbouwen van een dergelijk netwerk in de buurt. Een belangrijke bevinding is dat ontmoetingen organiseren een cruciale basis vormt. Het moet geen doel op zich zijn; inwoners moeten zelf de meerwaarde inzien. Daarnaast leren we hoe zo’n netwerk in de buurt inclusiever gemaakt kan worden. Hiervoor wordt gekeken naar wat we daarover kunnen leren van netwerken van oudere inwoners met bijvoorbeeld een migratieachtergrond. De resultaten helpen om methodieken voor het opstarten en behouden van voorzorgcirkels te verbeteren. We leren samen met organisaties en inwoners in een regionaal lerend netwerk over het opzetten van voorzorgcirkels.  Op basis van inzichten en ervaringen maken we praktische handvatten en tools die kunnen ondersteunen bij het opzetten van dergelijke cirkels in de buurt. Waar mogelijk verbinden we hieraan studentprojecten.

Nieuwsgierig? Meer weten? Neem contact op met: Arnoud van de Ven (arnoud.vandeven@han.nl), Marleen van de Westelaken (marleen.vandewestelaken@han.nl) of Harmke Hulshof (harmke.hulshof@han.nl)

 

Dit project gaat in op wat helpt om activiteiten zoals sport, hobby's, zangkoor enz. toegankelijk te houden en/of maken voor mensen, wanneer ze problemen krijgen met hun cognitie. Twee eerdere groepen studenten hebben hier onderzoek naar gedaan. Zij hebben in kaart gebracht wat mooie voorbeelden zijn (best practices) en daarnaast hebben zij uitgevraagd wat activiteiten/clubs nodig hebben om toegankelijk te blijven. De verschillende inzichten willen we gaan bundelen en komende periode samen met studenten op één of twee verschillende plekken uitproberen, zodat we in de praktijk kunnen leren van ervaringen en dit kunnen vertalen naar een handvat/tool voor mensen bij andere activiteiten/clubs. Dit doen we samen met Alzheimer Nederland – regio Gelderland-Zuid.  

Nieuwsgierig? Meer weten? Neem contact op met: Bonnie Teunissen (bonnie.teunissen@han.nl)

Eén van de tools die het leeratelier ontwikkelt is een draaiboek om het organiseren van collectieve bijeenkomsten gemakkelijker te maken.

Samen met samenwerkingspartners leren we hoe collectieve bijeenkomsten kunnen bijdragen aan het vergroten van bewustzijn over acties die inwoners kunnen ondernemen als zij ouder worden. We ontwikkelen draaiboeken voor bijvoorbeeld huisartsenpraktijken en welzijnsorganisaties om deze bijeenkomsten te organiseren. Deze draaiboeken behandelen zowel de organisatorische kant (zoals werving, locatie en programma) als het effect van de bijeenkomsten op bewustwording en actie bij ouderen. In de komende maanden testen we de herziene draaiboeken met partners en voegen we werkvormen toe om organisatoren concrete handvatten te bieden. Het doel is om inwoners meer bewust te maken en hen handelingsperspectieven te bieden in het voorbereiden op ouder worden.

Uit onderzoek weten we dat ouderen zich niet of weinig voorbereiden op ouder worden en hun toekomstige ondersteuningsbehoefte. Ze vinden het vaak moeilijk om issues rond het ouder worden en welke ondersteuning zij nodig hebben bespreekbaar te maken met hun netwerk. Aan de andere kant blijkt dat oudere mensen wel graag in gesprek willen gaan over toekomstige zorg en situaties. Groepsvoorlichting in de vorm van collectieve bijeenkomsten lijkt kansrijk om oudere mensen te helpen bij voorbereiden op het ouder worden. Op dit moment is de eerste versie van het draaiboek klaar. Samen met netwerkpartners wordt de bruikbaarheid en effect van het draaiboek getest. Het gebruik van het draaiboek wordt geëvalueerd.

Interesse in het draaiboek of meer weten? Neem contact met ons op! Paul Zeeders (paul.zeeders@han.nl) en Jasper Jeurens (jasper.jeurens@han.nl)

Vanuit het doelgroeppanel (DGP) van Netwerk100, bestaande uit ouderen met ervaringskennis over vraagstukken en uitdagingen die samenhangen met het proces van ouder worden, bestaat de wens om ervaringskennis in te zetten om de toegankelijkheid van door Netwerk100 en het leeratelier VOW georganiseerd aanbod voor specifieke groepen ouderen die momenteel ondervertegenwoordigd zijn in het gebruik hiervan, te verbeteren. Deze groepen, met name ouderen met een lage sociaal-economische positie, ouderen met een migratieachtergrond en eenzame ouderen, maken onvoldoende gebruik van bestaande voorzieningen (Asch et al. 2006; Begley et al. 2011). Dit is een zorgwekkende trend, aangezien deze voorzieningen bedoeld zijn om de kwaliteit van leven te bevorderen en de sociale participatie van ouderen te vergroten.Op dit moment is echter niet duidelijk waarom dit aanbod door deze groep onbenut blijft en dus ook niet welke aanpassingen of toevoegingen aan dit aanbod wenselijk zijn. Uit onderzoek blijkt dat er verschillende barrières kunnen zijn die het gebruik van deze voorzieningen belemmeren, waaronder een gebrek aan kennis over het aanbod, culturele verschillen, taalbarrières, wantrouwen tegenover instellingen, en een gevoel van sociale uitsluiting (Schouten & Meeuwesen, 2006). Voor ouderen uit lagere sociaal-economische klassen, migrantenouderen en eenzame ouderen kunnen deze obstakels groter zijn, waardoor ze moeilijker bereikt worden via de bestaande zorg- en welzijnsstructuren. Dit draagt bij aan hun isolatie en mogelijke achteruitgang in welzijn en gezondheid.

Dit project beoogt middels een participatieve, actiegerichte benadering, te achterhalen welke factoren maken dat ouderen met laag-economische positie en eenzame ouderen momenteel weinig gebruik maakt van het aanbod van zowel Netwerk100 als het leeratelier Veerkrachtig Ouder Worden. Op basis van deze inzichten willen we ons aanbod aan passen, zodat deze groep ouderen meer gaat deelnemen aan ons aanbod.

Meer weten? Neem contact op met: Thomas Noordink (Thomas.Noordink@han.nl)

 

Sinds mei 2023 is het (ZonMw en Sportinnovator) living lab Dukenburg beweegt met zorg over de drempel opgestart, waar de focus lag op het meer in beweging brengen van oudere wijkbewoners. In dit project werken verschillende wijkbewoners samen met professionals als buurtsportcoaches, huisartsen, gezondheidsmakelaar (GGD), wijkverpleegkundigen, activiteitenbegeleiders (bijv. wandelgroepen), geriatriefysiotherapeuten, ergotherapeuten, opbouwwerkers, ouderenadviseurs, voedingscoaches, en buurtteammedewerkers. Inspanningen in dit project richtten zich tot nu toe op verschillende doelgroepen senioren. Voor meer vitale en licht kwetsbare senioren is er sport- en beweegaanbod, en is er o.a. gewerkt aan de toegankelijkheid van het aanbod (aangepaste informatievoorziening voor ouderen) via meer beweegadviesgesprekken bij buurtsportcoaches en papieren info op centrale ontmoetingsplaatsen. Dit heeft ook bijgedragen aan een toename in het aantal beweegadviesgesprekken bij buurtsportcoaches. Daarnaast worden er door verbonden HAN Sportkunde-studenten activiteiten georganiseerd zoals clinics cornhole, line dance en lokale wandelingen.

Voor meer kwetsbare ouderen, zoals wijkbewoners die slechter ter been zijn, zijn specifieke projecten opgezet. Een voorbeeld hiervan is een initiatief waarbij deze groep werd ondersteund om gebruik te maken van het openbaar vervoer, zoals hulp bij het in- en uitchecken en het in- en uitstappen van de bus. Door deze begeleiding durfden veel ouderen weer op pad te gaan, wat een positieve invloed heeft op hun sociale contacten en algehele welzijn. Tot slot worden er via aanvragen bij het lokale sportakkoord beweeginitiatieven mogelijk gemaakt bij fysiotherapeuten en spelmaterialen geplaatst bij centrale ontmoetingsplekken in samenwerking met opbouwwerkers. Voor borging is er afstemming met lokale partijen die regie voeren binnen zorg, sport en welzijn en samenkomen in de ‘veelhoek Dukenburg’.

De projectleiding speelt een belangrijke rol in het verbinden van diverse zorg- en welzijnspartners om kwetsbare en multidomein-problematiek senioren te bereiken en passende beweeg- en ondersteuningsmogelijkheden te creëren. Zo is er een succesvolle pilot gestart om wijkverpleegkundigen te professionaliseren om beweegmomenten tijdens hun zorg aan te bieden. Deze samenwerking met verschillende teams wijkverpleging uit Dukenburg en andere stadsdelen (Hatert en Lindenholt) heeft veel potentie, gezien de bereidwilligheid om van elkaar te leren en zo meer (kwetsbare) senioren in beweging te krijgen.

Er is veel draagvlak onder de lokale professionals en betrokken inwoners om hetgeen wat is opgezet te continueren en waar mogelijk te laten groeien.

Contactpersoon: Simon van Genderen (simon.vangenderen@han.nl)

 

Oudere mensen met een migratieachtergrond maken nog te weinig gebruik van bestaande welzijnsvoorzieningen. Ook andere groepen, zoals ouderen met een lagere sociaaleconomische status of ouderen die eenzaam zijn, blijken moeilijk bereikbaar. Juist voor deze groepen kunnen dagbestedingsactiviteiten een belangrijke rol spelen in het bevorderen van welzijn, verbinding en kwaliteit van leven.

Het doelgroeppanel van Netwerk 100 – bestaande uit tien ouderen met ervaringskennis – ziet dat veel activiteiten niet alle ouderen bereiken. In samenwerking met de Werkplaats Sociaal Domein Arnhem Nijmegen is daarom een project gestart om beter te begrijpen hoe de participatie van oudere migranten in welzijnsactiviteiten vergroot kan worden.

Uit gesprekken met professionals uit welzijnsorganisaties blijkt dat er meerdere drempels zijn: taalproblemen, beperkte kennis van het zorgsysteem, angst of wantrouwen richting officiële instanties, en moeite met het vinden van de juiste weg in het systeem. Tegelijkertijd worden er ook factoren genoemd die wél helpen: een persoonlijke, positieve benadering, aandacht voor cultuur en taal, samenwerking met vertrouwde personen en organisaties, en een laagdrempelig, herkenbaar aanbod.

Er zijn al initiatieven die goede ervaringen opleveren. In Arnhem bestaan dagbestedingsgroepen voor Turkse vrouwen, en in Nijmegen loopt een pilot voor Arabisch- en Berberssprekende mannen, waaronder ook ouderen met dementie of Parkinson. Deelnemers worden vaak via familie of informele netwerken aangemeld. Toch blijft het lastig om nieuwe deelnemers te bereiken, ondanks voorlichtingsbijeenkomsten en het verspreiden van informatie via bijvoorbeeld moskeeën.

Het vervolgonderzoek richt zich op twee belangrijke vragen:

1. Wat zijn de redenen voor oudere mensen met een migratieachtergrond om wel of niet deel te nemen aan dagbestedingsactiviteiten?
2. Welke factoren dragen bij aan succesvolle participatie, bekeken vanuit het perspectief van de ouderen zelf, hun naasten en professionals?

Met deze inzichten willen we bijdragen aan een inclusiever en effectiever aanbod, zodat ook oudere mensen met een migratieachtergrond beter bereikt worden en kunnen profiteren van passende dagbesteding.

Samenwerkingspartners: Sterker Sociaal Werk en Stichting Welzijn Ouderen Arnhem (SWOA)

Nieuwsgierig? Meer weten? Neem contact op met: Minke Nieuwboer (Minke.Nieuwboer@han.nl)