Digitaal competente docenten in álle onderwijssectoren

Het Raamwerk docentcompetenties onderwijs met ict voor het hoger onderwijs is in 2021 ontwikkeld in opdracht van de zone Docentprofessionalisering van het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT. Het raamwerk beschrijft de docentcompetenties die van belang zijn bij de vormgeving van onderwijs dat maatwerk en flexibilisering mogelijk maakt met behulp van ict en onderscheidt vier hoofddimensies: 1) onderwijs ontwerpen, uitvoeren en evalueren, 2) studenten toerusten voor de digitale samenleving, 3) professioneel handelen als docent en 4) digitale geletterdheid van de docent.

Uit eerdere samenwerkingen binnen het iXperiumnetwerk is gebleken dat docenten in het po, vo en mbo behoefte hadden aan concrete voorbeelden en uitwerkingen van de competenties in het raamwerk om hun eigen handelen en ontwikkelbehoeften in te kunnen schatten. Om die reden is binnen het iXperium hard gewerkt aan een indicatorenset die basisbekwame docenten kan helpen een beeld te vormen bij het gedrag dat hoort bij de beheersing van de beschreven competenties. Hierbij is samengewerkt met meerdere mbo-instellingen in het iXperiumnetwerk en is geput uit inzichten die eerdere samenwerkingen met partners uit het po en vo hebben opgeleverd. Zo is geprobeerd een set te ontwerpen die niet alleen voor het hoger onderwijs, maar voor álle onderwijssectoren geschikt is – en die missie is geslaagd.

Manon en Dana zijn allebei erg blij met de sectorbrede bruikbaarheid van de indicatorenset. “Wanneer je onderdelen uit het raamwerk die gaan over het beroepsdomein of vakgebied leest als vervolgonderwijs of maatschappij, past het raamwerk – in zijn geheel, dus ook gedragsindicatoren – ook voor po en vo,” aldus Manon. “Als het bijvoorbeeld gaat over het bevorderen van de digitale geletterdheid voor leven, leren en werken, is dat net zo goed relevant voor een mbo-student als voor een leerling uit het basisonderwijs of voortgezet onderwijs. Ook zij moeten namelijk voorbereid worden op het leven, leren en werken in een digitale samenleving, en ook voor het vervolgonderwijs en de maatschappij is digitale geletterdheid noodzakelijk.”  

Het doel van ‘Competenties en gedragsindicatoren onderwijs met ict voor docenten’ is met name om een duidelijk beeld te geven bij hoe ‘competent zijn’ op het gebied van onderwijs met ict eruitziet. Desondanks is gewaarborgd dat er voldoende ruimte wordt geboden voor eigen invulling en contextspecifieke elementen van een opleiding, afdeling of organisatie. In die zin kan de set gebruikt worden als een soort naslagwerk. Er zijn echter ook meer toepassingen. Dana: “Het kan docenten ook inzicht geven in waar ze nu staan en waar ze zich nog op door willen ontwikkelen.” Momenteel is de indicatorenset al door diverse mbo-instellingen geïmplementeerd en wordt het bijvoorbeeld gebruikt om na te denken over professionaliseringdoelen voor docenten en om het professionaliseringsbeleid van de onderwijsorganisatie vorm te geven. Dana: “De indicatorenset is wat dat betreft een instrument dat helpt om het gesprek te voeren en vragen beantwoord te krijgen als: waar leggen we de lat, wie moet daar wanneer en waarom aan voldoen? Aan de hand van dit gesprek kun je concrete afspraken maken, bijvoorbeeld: ‘we willen dat in 2030 minimaal 70 procent van alle docenten competent zijn op basisniveau’.”

Belangrijk om te noemen is dat de indicatorenset niet beschouwd moet worden als een toetsmodel. “Het model is zo opgezet dat de vier dimensies in samenhang te begrijpen en te gebruiken zijn. Zoals het woord zelf al zegt: de gedragsindicatoren zijn enkel een indicatie van gedrag: waar kan je aan denken of wat zie je bijvoorbeeld als iemand deze competenties beheerst? Het geeft inzicht en is dus zeker niet bedoeld als afvinklijst,” zo licht Manon toe.

Lees meer hier: De verdieping in: digitaal competente docenten in álle onderwijssectoren - iXperium