Complexe maatschappelijke vraagstukken

In de samenleving-van-nu heeft bijna elke uitdaging vele eigenaren. Rond ieder (regionaal) vraagstuk staan tenslotte overheden, opleidingen, organisaties en burgers. Idealiter komen zij samen tot oplossingen, maar hoe? Ontdek het in de factsheet De Lerende Regio.

32133 studeren in de brew, communicatie, brew, studeren, studenten, finance, economie

Je hoeft de krant maar open te slaan en je ziet de ene maatschappelijke uitdaging na de andere voorbij komen. Armoede. Ongelijkheid. Opwarming van de aarde. Energiecrisis. Het zijn complexe maatschappelijke problemen die landelijk spelen, maar vaak ook vragen om een regionale aanpak.  

Complexe vraagstukken

Een mooi voorbeeld is de toegang tot de arbeidsmarkt. Ook in de regio Arnhem-Nijmegen komt niet iedereen even makkelijk aan het werk, terwijl werkgevers schreeuwen om menskracht. Hoe zorgen onderwijs en werkveld voor betere aansluiting tussen mens en werk? Welke hindernissen weerhouden (groepen) burgers om de weg naar een baan te vinden? Wat ontbreekt nog in het gemeentelijk beleid? Geen van die ‘partijen’ kan in z’n eentje de oplossing aandragen, daarvoor is het vraagstuk te complex. Alle betrokkenen moeten samen aan de slag, als netwerk met gelijkwaardige partners. 

We ontwikkelden samen een factsheet met manieren om via dialoog te komen tot een lerende regio.”

Lerend samenwerken

Maar netwerksamenwerking moet je leren, zeker als je elkaar in het dagelijks leven niet of nauwelijks tegenkomt. Met elkaar om tafel gaan, leidt niet automatisch tot oplossingen. Er is meer nodig voor duurzame en innovatieve kennisontwikkeling en kennistoepassing in de regio. Maar wat precies? De HAN kreeg een NRO-subsidie voor een overzichtsstudie: Wat is er in verschillende onderzoeken al aan kennis vergaard rondom netwerksamenwerking in de praktijk, los van de theorie? En hoe vertaal je die know how naar een praktische basis voor een lerende regio?  

Onderzoek

Projectleider is Wietske Kuijer, lector Responsief Beroepsonderwijs binnen de HAN. Zij legt uit dat samenwerking tussen hoger onderwijs en regio-partners een complex samenspel is: “Van het identificeren en verbinden van partners tot benutting van de diversiteit, omgaan met spanningen en, last but not least: daadwerkelijk met elkaar leren samenwerken.” 

Onder leiding van Wietske gingen onderzoekers Saskia Weijzen en José Cuperus in de literatuur op zoek naar praktijkonderzoek rondom netwerksamenwerking: wat werkt en wat niet? Saskia: “Een regiopanel dacht met ons mee, bracht kennis in en hielp bij de aanscherping van de onderzoeksvraag. Zo ontwikkelden we samen een factsheet met manieren om via dialoog te komen tot een lerende regio.”  

343413 Portret, onderzoek

Instrument voor diagloog

De factsheet informeert over het wat en waarom van een lerende regio. Benoemt de verschillende ambities voor samenwerking. Schetst het proces van samenwerkend leren over grenzen heen. Gaat in op de verschillende rollen in samenwerking. Beschrijft de drie essentiële componenten van een lerende regio. Met steeds weer de uitnodiging om over al die thema’s in dialoog te gaan.   

Duurzame oplossingen

Het kan maar zo zijn dat sommige (potentiële) partners al snel afhaken. Juist omdát ze werken volgens de factsheet. Die aanpak maakt tenslotte snel duidelijk of een vraagstuk überhaupt past onder de paraplu van een lerende regio. Wil je nú een oplossing voor je personeelstekort? Hoe legitiem die behoefte ook is, hij past niet binnen de multi-disciplinaire (langetermijn) ambitie van een lerende regio. Bovendien, zegt José: “Zo complex als een vraagstuk is, zo ingewikkeld kan samenwerking ook zijn. Maar als je bereid bent echt te investeren, dan bereik je veel met elkaar.

Begin bij het begin

Saskia noemt een belangrijke uitkomst van het onderzoek: “Start niet met samenwerken, maar start met een vraagstuk. En breng pas daarna de mensen en organisaties samen die ook baat hebben bij een oplossing. Zo creëer je eigenaarschap en betrokkenheid. Zorg ook dat je regelmatig checkt of je nog mensen of expertise mist. Gaandeweg komt er meer zicht op de oplossing en heb je misschien aanvullende input nodig.”

José: “Zorg bovendien dat je elkaars perspectieven en belangen goed kent. Dat je weet wat ieders doel is. Bespreek de uitdagingen rondom financiering. Leg alles wat ertoe doet op tafel, ook als een bepaald facet even niet zo goed uitkomt. Zie de samenwerking vooral ook als een leerproces: niet alles gaat in één keer goed. Maar dat hoeft ook niet: je bent samen lerend en er zijn tal van methodes om in co-creatie tóch verder te (leren) komen.”  

Saskia Weijzen

Wat levert het op?

Als een lerende regio goed werkt, kom je samen tot duurzame oplossingen voor iedereen. In het voorbeeld van de problemen rondom toegang tot de arbeidsmarkt: meer personeel voor organisaties, passende arbeidsplaatsen voor burgers, kennis voor opleiders en inzicht voor overheden.  

Hoe nu verder?

De factsheet en het onderliggende onderzoeksrapport zijn inmiddels gedeeld via de websites van NRO, Regie Orgaan SIA en City Deal Kennis Maken. En ook met de leden van het regiopanel, die er binnen hun organisaties aandacht op kunnen vestigen. Wietske: “Daarnaast is de kennis verspreid en benut binnen de HAN. Bijvoorbeeld via de LLO Katalysator en de werkgroep Duurzame Verbindingen.” José: “En we hebben binnen de academies tal van labs, hubs en werkplaatsen, waar studenten, opleiders, onderzoekers en het werkveld met elkaar samenwerken. Ook die kunnen er zeker hun voordeel mee doen!” 

Saskia Weijzen

Meer informatie

Wil je meer weten over De Lerende Regio? Neem dan contact op met lector Wietske Kuijer via wietske.kuijer@han.nl  of download de factsheet en lees het onderzoeksrapport.

Saskia Weijzen 
is onderzoeker en werkt als hoofddocent bij HAN Social Work. José Cuperus is onderzoeker en hoofddocent bij de HAN Academie Sport en bewegen. Beiden bewegen zich flexibel door de HAN, steeds op het snijvlak van verschillende academies en vakgebieden.