Lector Francke werkt met ‘afval’ aan een antwoord op dreigende wereldrampen

“De Club van Rome waarschuwde in 1972 al voor de gevolgen van de economische groei en milieuvervuiling. Maar nog steeds gebeurt er te weinig. We lanterfanten als wereld al 50 jaar. Terwijl ons rampen en vele doden te wachten staan, als we nu niets doen.”

Christof Francke verkondigt rond zijn officiële aanstelling als lector Biobased Innovations binnen de Academie Toegepaste Biowetenschappen en Chemie een alarmerende boodschap. Hij is daarmee niet de eerste. En zal ook niet de laatste zijn. “De uitdagingen waarmee we te maken hebben, zijn een exponentieel fenomeen. En dat kan ons reptielenbrein niet aan. Het is niet direct voelbaar, de volgende dag is er niets veranderd. Daardoor beginnen we altijd te laat aan de oplossingen.”

Maar om wereldrampen te voorkomen, is er snel een grondstoffentransitie nodig, doceert Francke. De wereld draait op dit moment op olie. Dat leidt tot CO2-uitstoot, waardoor de temperatuur op aarde stijgt, het ecosysteem wordt verstoord en de voedselproductie in gevaar komt. En dat terwijl ondertussen de wereldbevolking groeit. “We moeten daarom naar een circulaire, biobased economie.”

Het lectoraat Biobased Innovations van de HAN, waaraan Francke sinds een jaar leiding geeft, draagt een (klein) steentje bij aan die enorme transitie. Samen met partners en studenten wordt gewerkt aan het (door)ontwikkelen van sleuteltechnologieën. Dat gebeurt in een ‘nat lab’ (witte jas en bril) en een ‘droog lab’ (computers, software en data). De onderzoeken richten zich op het effectief en circulair gebruik van organische reststromen om daarvan voedsel, grondstoffen en producten te maken.

“Onze specialiteit is met name om iets te maken uit bestaand organisch materiaal”, vertelt Francke. In onderzoeksprojecten is bijvoorbeeld gebruikt toiletpapier veranderd in hars die kan worden gebruikt in verf, bamboe getransformeerd naar lijm voor plaatmateriaal en methaan dat lekt uit vuilnisbelten wordt opgevangen voor de productie van plastic. “Elk natuurlijk materiaal kunnen wij terugbrengen tot moleculair niveau. Van daaruit kunnen we weer iets maken. En we kunnen de samenstelling bepalen door het te meten.”

In een ander project is de compostering van mest onderzocht voor de teelt van champignons, zodat op basis van de aanwezige micro-organismen in de compost een voorspelling over de opbrengst kan worden gedaan. “En waarom is dat voor onze academie interessant? De methodiek die we hiermee ontwikkelen om in kaart te brengen wat de nog onbekende micro-organismen in de compost doen en hoe ze veranderen, kunnen we ook breder inzetten. Voor de gezondheid van de bodem, bijvoorbeeld. Door te kijken naar de biodiversiteit.”

Het champignoncompostonderzoek staat wat dat betreft symbool voor de projecten waar het lectoraat zich onder leiding van Francke op richt. “We ondersteunen bedrijven die werken in de richting van een circulaire, biobased economie en kijken bij de selectie van de projecten kritisch naar de vraag welke extra kennis het oplevert. Want kennisontwikkeling staat bij ons centraal. Wij moeten er iets van leren en de nieuwe kennis vervolgens breder kunnen inzetten.”

Francke is intussen al meer dan 10 jaar in dienst bij de HAN en verbonden aan Centre of Expertise HAN BioCentre. Vanaf 2016 was hij associate lector Bio-informatica. Sinds juli 2024 is hij lector Biobased Innovations. In zijn huidige rol stelt hij de kaders voor het lectoraat en zet hij de koers uit. Eén van zijn missies is om het onderscheid tussen onderzoek en onderwijs op te heffen.

“Wij zijn een University of Applied Sciences. Toegepaste wetenschap dus. Dat betekent: samen met studenten leren en samen kennis ontwikkelen. Eigenlijk meer zoals een universiteit dat van oudsher doet. Een traditionele hogeschool heeft vakken, waarin informatie klassikaal en via uitgekauwde proeven wordt gedeeld met studenten. Maar de wereld ontwikkelt zich zo snel, dat studenten op die manier niet goed genoeg voorbereid worden op het werkveld. Er zal veel ‘kortcyclischer’ moeten worden gewerkt in projecten.”

Wanneer hij tevreden terugkijkt op zijn periode als lector, als hij straks een keer stopt? “Ik kom uit een middenstandsgezin. Ik geloof daardoor heilig in het familiebedrijf, een manier van ondernemen niet gericht op winst maar op continuïteit. Als wij over 10 jaar nog steeds relevant zijn, ben ik heel erg tevreden. Maar dat kan alleen als we een omgeving worden die gericht is op de ontwikkeling van kennis die we over tien jaar nodig hebben én het lukt om voor een lange periode grote investeringen te doen in mensen en faciliteiten. Daar ga ik mij voor inzetten.”

Het lectoraat Biobased Innovations
Lector Christof Francke
HAN BioCentre

Foto Rob Gieling