Leren van iemand die wéét wat armoede is, daar kan geen lesboek tegenop
Jennie ter Horst is docent Nederlands bij de Academie Rechten en ontwikkelde het gloednieuwe vak Sociaal handelen, waarin de persoonlijke ontwikkeling van studenten een boost krijgt. Amber Oomen, Sociaal - Fair Health-ambassadeur van de academie, regelde de bijdrage van ervaringsdeskundigen.
Wat hebben studenten van de opleiding Rechten nodig om straks hun vak goed te kunnen uitoefenen? Juridische kennis en een goede taalvaardigheid, zeker. Maar ook: inlevingsvermogen en zelfkennis. Jennie: “Alle studenten verlaten de opleiding met hetzelfde diploma. Aan ons de uitdaging om hen te laten nadenken over de vraag: hoe ga ik straks onderscheid maken? Wat voor professional wil ik worden?” Graag meer aandacht dus voor de persoonlijke ontwikkeling van studenten. De kans om mee te denken over de invulling van het nieuwe Rechten-curriculum liet Jennie dan ook niet aan zich voorbijgaan.
Inzicht in jezelf en de wereld
Amber: “Als jurist moet je het recht begrijpelijk en toegankelijk kunnen maken voor alle doelgroepen, ook voor cliënten die laaggeletterd zijn of bijvoorbeeld door armoede of ziekte met chronische stress kampen. Dat vraagt naast gedegen juridische kennis en goede taalvaardigheid ook om inlevingsvermogen. Je moet je kunnen inleven in je cliënten om hun situatie te begrijpen en hen te kunnen bijstaan. Als onderzoeker van de onderzoeksgroep OpRecht Begrijpelijk en als Fair Health-ambassadeur, verbonden aan het themateam Toegankelijke informatie en voorzieningen, vind ik empathie een heel belangrijke competentie. Dus toen Jennie vorig jaar vertelde over het nieuwe vak dat zij voor ogen had, waarin studenten zichzelf en de wereld om hen heen beter leren kennen, was ik direct enthousiast.”
Foto: Amber Oomen
Sociaal handelen
Sociaal handelen, zo heet het nieuwe vak – tot stand gekomen met input van docenten, ervaringsdeskundigen en het werkveld. Tweedejaars Rechtenstudenten volgen het 7 weken lang, 2 dagen per week. Jennie: “We behandelen de feiten en cijfers – Hoeveel mensen leven in Nederland in armoede? Wat is laaggeletterdheid? Wat doet stress met het brein? – , bespreken de actualiteit en bekijken documentaires zoals Schuldig. Ook zetten we de Armoede Experience in en brengen we een bezoek aan het iXperium Health, waar studenten via een VR-bril met een laaggeletterde avatar hun gesprekstechnieken kunnen oefenen.”
Tijdens de lessen delen studenten én docenten, in kleine groepjes en klassikaal, hun denkbeelden, aannames, oordelen en ervaringen met elkaar. “Super leerzaam”, aldus Jennie. “In elke interactie, privé of zakelijk, breng je jezelf mee. Ook juristen kunnen hun persoonlijke geschiedenis en context niet naast zich neerleggen. Door studenten meer inzicht te geven in waar zij vandaan komen en hoe dat hen gevormd heeft, raken zij ervan doordrongen dat niet iedereen dezelfde kansen en ervaringen heeft.”
Foto: Jennie ter Horst
De expertise van ervaringsdeskundigen
Een gesprek met ervaringsdeskundigen maakt dat duidelijk en vormt een belangrijk onderdeel van het vak Sociaal handelen. Amber: “Vanuit Fair Health stimuleren we de inzet van ervaringsdeskundigheid. Het verhaal van iemand die écht weet wat de impact is van bijvoorbeeld laaggeletterdheid of armoede op het dagelijkse leven maakt vaak zoveel indruk, daar kan geen lesboek tegenop.”
De studenten praten in duo’s met een van de twee ervaringsdeskundigen die Amber voor het vak geworven heeft. Ze zette de vacature uit, voerde de sollicitatiegesprekken en regelde dat zij formeel betaald worden voor hun inzet. “Zo vul ik mijn taak als Fair Health-ambassadeur graag in: ik informeer, jaag aan, verbind, organiseer en ondersteun.”
De lesgesprekken waren spannend, ook voor Jennie. Hoe zouden de studenten het doen? “Nou, ze hebben mijn hoogste verwachtingen overtroffen. Ze waren bloedserieus en hadden zich steengoed voorbereid. En natuurlijk waren er studenten die al te procedureel te werk gingen of zich juist te veel lieten meeslepen in het gesprek. Maar vaak betrapten zij zich daar zelf al op: ‘Ik ben geloof ik te veel bezig geweest met mijn vragen en te weinig met wat de ervaringsdeskundige vertelde.’ Dat is zó’n waardevol inzicht!”
De uitdaging is om studenten te laten nadenken over de vraag: hoe ga ik straks onderscheid maken?
Kracht putten
Jennie hoort van de studenten dat zij zichzelf beter hebben leren kennen, stress beter herkennen en gematigder zijn geworden in hun oordeel. “Heel mooi en precies wat we wilden bereiken.” Dat het vak voor sommigen confronterend kan zijn, heeft ze ook gemerkt. “Een van de studenten groeide zelf op in armoede en vond het op een bepaald moment te zwaar om de lessen bij te wonen. Daarover hebben we met elkaar gesproken, waarna ze mijn voorstel aannam om haar eigen verhaal als casus te gebruiken voor haar eindopdracht. Dat heeft haar doen inzien, liet ze me weten, dat ze als jurist juist kracht kan putten uit wat ze heeft meegemaakt. Ja, dat raakt me.”
Zet ook ervaringsdeskundigheid in!
Amber hoopt dat collega’s geïnspireerd raken door de bijdrage van Jennie aan onderwijsvernieuwing en door de inzet van ervaringsdeskundigen daarbij. “Klop aan bij Fair Health (fairhealth@han.nl) als je ook met ervaringsdeskundigen wil samenwerken in je onderwijs. Er zijn verschillende mogelijkheden voor.” Jennie: “Doen!”
