Teamsport Een gezonde samenleving? “Het belang van sporten wordt onderschat”

386319 Teamsport is gezond, zo ook hockey

Blijf sporten, je hele leven lang. Liefst in teamverband. “Het is leuk, heeft een groot sociaal aspect, verbetert de gezondheid en voorkomt zorgkosten”, zegt onderzoeker Willem de Boer. “En het mooie is: dat geldt voor iedereen.”

Het is de algemene conclusie die volgt uit het onderzoek waarop Willem, onderzoeker Sport en Economie, promoveert. Zijn studies komen voort uit een persoonlijke frustratie, vertelt hij: “Ik kan me enorm ergeren aan sporteconomen die enkel met leuke data over topsport komen. Helaas beslaat dat wel 80% van het sport-economisch onderzoek. En er is ook niets mis mee, alleen is de brede maatschappelijke kant – over de gezondheid van sport – veel belangrijker.”

Sporten als preventiemiddel

Dat sporten gezond is, is bij mensen wel bekend. We vergeten alleen hóe belangrijk het voor ieders gezondheid kan zijn. Zo helpt sport om sociaaleconomische verschillen in gezondheid te verkleinen. Alleen moeten we het die belangrijke rol dan wel geven. “Je kunt sport inzetten als preventiemiddel om zorgkosten te voorkomen en de gezondheid te verbeteren”, vertelt Willem. “Dat zie je echter nauwelijks terug in politieke besluiten als het ‘Preventieakkoord voor Gezondheid’. Er is daarnaast wel een zogenoemd ‘Sportakkoord’, maar dat focust zich vooral op het verbeteren van de sport.”

234509 Symposium sessie Willem de Boer

Sport is hartstikkene mooi, en belangrijk.”

Gezondheidsverschillen verkleinen

In de samenleving zijn grote verschillen op het gebied van zowel sportdeelname als gezondheid te zien. “De inkomensverschillen in Nederland zijn relatief klein zijn en we worden steeds slimmer: 40% van de bevolking is hoger opgeleid. Toch lukt het ons niet met het geld dat we hebben, de gezondheidsverschillen in Nederland te verkleinen.” Daar komt de sociaaleconomische positie in de vorm van opleidingsniveau of inkomen van iemand bij kijken. “Mensen met een lage sociaaleconomische positie leven gemiddeld 6 jaar korter. Kijken we naar de gezondheid, dan leven mensen met een hoog inkomen gemiddeld ruim 72 jaar in goede gezondheid. Bij de laagste inkomensgroep is dat liefst 20 jaar minder. Een verschil waar we ons kapot voor moeten schamen. Ik wilde weten welke rol sport kan spelen om dat verschil te verkleinen.”

Lid van een vereniging

Net als bij de invloed van rook- en alcoholgebruik kun je kijken naar de invloed van sport op de gezondheid. “En dat kun je met elke leeftijd doen. Kijk je naar jonge kinderen, dan spelen ze bijna allemaal buiten. Onafhankelijk van waar ze zijn geboren – een arme of rijke wijk – bewegen kinderen in de basisschoolleeftijd ongeveer evenveel.” Kinderen uit een lager opgeleid gebied bewegen zelfs iets meer. Op de middelbare school slaat dat beeld om. Daar bewegen jongeren uit arme gezinnen veel minder dan die uit welgesteldere gezinnen. “Ik vermoed dat de setting waarin kinderen bewegen heel belangrijk is. Op de lagere school zijn veel kinderen van hoger opgeleide ouders vaak al lid van een vereniging. Daar blijven ze op de middelbare school - en daarna - ook sporten. Voor hen is sporten als een leuke en goede gewoonte. Kinderen uit een arme wijk zijn in veel mindere mate lid van verenigingen. Wel spelen ze meer buiten op losse veldjes en bijvoorbeeld Cruijff Courts. Op middelbare schoolleeftijd is dat veel minder. Dan zie je dat de gewoonte en sociale context van de sportvereniging ontbreken.” Het is dan ook raadzaam de rol van sport, in teamverband, bij deze groep extra te benadrukken.

Sport is complex en heeft voor verschillende mensen, verschillend invloed”, illustreert Willem. In zijn onderzoek bekeek hij sport in relatie tot gezondheidseffecten op de lange termijn. Daar kwam uit dat de gezonde effecten van sporten voor mensen die zich in een sportschool in het zweet werken kleiner zijn dan bij het beoefenen van een teamsport. De kans dat ze op latere leeftijd toch last krijgen van ziektes als obesitas of diabetes is juist groter. “Dat komt waarschijnlijk vooral doordat de retentie – de periode dat iemand iets blijft doen – bij teamsporten veel hoger is.” Van de sporters die een fitnesszaal betreden, is na 4 jaar nog slechts een kwart over. Bij een teamsport is dat 80 procent.

Besparen op zorgkosten

Uit het onderzoek van Willem blijkt ook dat in wijken waar veel mensen leven met een lage sociaaleconomische positie, de zorgkosten duidelijk hoger zijn. “Daarbij is gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht. Hier lijken sport- en beweeggedrag ook van invloed. Zijn meer mensen lid van een sportvereniging, in welke type wijk dan ook, dan zijn de zorgkosten lager. Dat kostenverlagend effect zien we ook als er meer mensen voldoen aan de beweegrichtlijnen, maar vooral bij wijken met een lagere sociaaleconomische positie. Beweegprogramma’s die worden aangeboden, kunnen zich dus het beste op de wijken met een lage sociaaleconomische positie richten.”

De impact van Covid-19

COVID-19 heeft de afgelopen 2 jaar gezorgd voor een groter verschil in beweeggedrag. “Mensen met een hogere opleiding of hoger inkomen blijven vaak zelf wel bewegen. Die maken de stap om van – bijvoorbeeld – een teamsport naar hardlopen te gaan ook gemakkelijker. Voor de lagere sociaaleconomische groepen is zo’n stap vaak lastiger. Daar zien we dan ook een veel grotere terugloop in sporten en bewegen. Het is ook voor de volksgezondheid heel belangrijk om hen weer in beweging te krijgen.”

Een zorg die Willem daarbij heeft is dat sportverenigingen steeds meer geclusterd op een plek zitten. Dat terwijl het enorm belangrijk is dat een diversiteit aan sport in de buurt aanwezig is. Niet veel mensen willen eerst een half uur onderweg zijn om ergens te kunnen sporten. Hier ligt een rol voor de gemeente weggelegd, terwijl ook scholen een rol kunnen spelen. “Benadruk dus niet enkel het belang en plezier van sport en bewegen op jonge leeftijd. Leid kinderen ook naar een laagdrempelige plek, zoals een sportvereniging in de buurt, om dat buiten schooltijd te blijven doen.”

Mensen met een hoog inkomen leven gemiddeld ruim 72 jaar in goede gezondheid. Bij de laagste inkomensgroep is dat liefst 20 jaar minder. Een verschil waar we ons kapot voor moeten schamen.

Vervolgonderzoek

Sporten is dus enorm belangrijk. “Een leven lang sporten omdat je het leuk vindt, is een prachtige route naar een langer en gelukkiger leven. En het is het waard om in te investeren, zowel persoonlijk als voor de samenleving. In mijn vervolgonderzoek blijf ik daar ook mee bezig. In Arnhem ga ik nu bijvoorbeeld samen met collega’s kijken of we een kosten-batenanalyse kunnen maken voor sportveldjes en sportaccommodaties in de wijk. Daarmee proberen we de maatschappelijke opbrengsten tastbaar te maken voor de (lokale) politiek. Een sportveld is tenslotte ook een plek van samenkomst, ook tussen verschillen groepen in de bevolking. Dus daar zit naast gezondheid nog veel meer maatschappelijke waarde in.”

Bekijk het onderzoek

Het onderzoek van Willem de Boer, getiteld Sport as a medicine for health and health inequalities: essays on the role of sport participation in socioeconomic inequalities in health and health care costs, is nu toegankelijk en beschikbaar voor iedereen.

386297 Teamsport is gezond. Het verlaagt zorgkosten

Meer over:

Samen Sociaal

Mensen met een laag opleidingsniveau of inkomen leven korter en voelen zich minder gezond. Daar willen we met focus Fair Health verandering in brengen. Hoe? Door in onderwijs en onderzoek aandacht te vragen voor die verschillen. We verbinden alle kennis die de HAN in huis heeft en betrekken partners uit de praktijk. Samen kunnen we verschil maken.

Health vrouw man diversiteit focus zwaartepunt HAN

Academie Sport en Bewegen

In de Academie Sport en Bewegen leiden we studenten op tot kritische, innovatieve en ondernemende professionals. Ook bieden we opleidingen en cursussen voor professionals op het gebied van sport, arbeid en gezondheid. Zo kunnen zij de nieuwste inzichten en theorieën toepassen in hun werk.

386297 Teamsport is gezond. Het verlaagt zorgkosten