De Mentaal Gezonde Zaak Zó houden we mensen met psychische klachten binnenboord

null

Inzicht in je eigen situatie. Zeggenschap over het werk. Ondersteuning van de leidinggevende. Het is wat werknemers met psychische klachten en een lage sociaal-economische status nodig hebben om tóch aan het werk te blijven. Dat is de conclusie van het Health-project De Mentaal Gezonde Zaak.

Wie langere tijd stress ervaart of met een depressie kampt, weet hoe moeilijk het is om door te werken. Helemaal als de werkomgeving weinig begrip heeft voor je situatie en je niets te zeggen hebt over bijvoorbeeld je werktijden of de inhoud van je werk. Uitval ligt op de loer. “Veel onderzoeken richten zich op verzuim bij en re-integratie ná ziekte”, zeggen Bouwine Carlier, senior onderzoeker bij het lectoraat Arbeidsdeskundigheid en onderzoeker Emma Vossen. “Wij hebben juist onderzocht wat ervoor nodig is om mensen met psychische klachten succesvol aan boord te houden.”

Hoe hou je mensen met psychische klachten aan het werk

Carlier is vanaf het begin betrokken bij het project De Mentaal Gezonde Zaak. Op basis van een uitgebreid literatuuronderzoek, gesprekken met focusgroepen en interviews werkt ze samen met onderzoeker Suzanne van Hees toe naar een arbeidsdeskundige handreiking voor bedrijven en organisaties. “Het idee is dat we werkgevers praktische tools aanreiken waarmee ze werknemers met psychische klachten ondersteunen en kunnen helpen aan het werk te blijven.” Het onderzoek richtte zich in eerste instantie op mensen uit álle lagen van de arbeidsmarkt. Carlier: “In het kader van zwaartepunt Health van de HAN hebben Emma Vossen en ik ons verder verdiept in de doelgroep lage sociaal-economische status (SES)”

 

Regelmogelijkheden voor werknemers

Psychische klachten komen relatief vaker voor bij mensen met een lage opleiding of praktisch werk. Vossen: “Voor hen is het extra lastig om door te gaan, terwijl werken juist een positief effect heeft op de gezondheid.” Carlier en Vossen interviewden arboadviseurs, werkgevers, leidinggevenden en werknemers uit de zorg, welzijn, detailhandel, overheid en horeca. “Typisch sectoren waarin veel mensen met een laag opleidingsniveau actief zijn.” In al die gesprekken draaide het om de vraag welke factoren kunnen bevorderen dat werknemers ondanks hun klachten tóch mee blijven doen. Vossen: “Zijn psychische klachten bespreekbaar op het werk? Welke regelmogelijkheden hebben medewerkers om hun rooster aan te passen of tijdelijk ander werk te doen? Hoeveel steun biedt de leidinggevende?”

Weinig ruimte en veel geldzorgen

“We ontdekten dat mensen die aan de onderkant van de arbeidsmarkt werken weinig gestimuleerd worden om aan zelfreflectie te doen”, legt Vossen uit. “Precies. Leidinggevenden leggen hen minder snel vragen voor als ‘wat werkt voor jou?’, ‘waar krijg je energie van?’”, vult Carlier aan. “Daarnaast is de omgeving waarin ze werken vaak strak georganiseerd: déze productie moet je draaien, dít is het protocol en zó doen we dat. Dat laat weinig ruimte om je werk naar eigen inzicht in te richten.” Geldzorgen blijken eveneens een rol te spelen. Ook is de verstandhouding met de leidinggevende vaak niet zo open en gelijkwaardig als medewerkers idealiter gezien nodig hebben om hun werk goed te kunnen doen.

Aanbevelingen voor leidinggevenden

Op basis van hun bevindingen stelden Carlier en Vossen 4 aanbevelingen voor werkgevers op.
  • Stimuleer bij je medewerkers inzicht in hun eigen situatie.
  • Vergroot de regelmogelijkheden op het werk. Dat betekent dat je mensen meer zeggenschap geeft en kijkt hoe je sámen problemen kunt opvangen.
  • Geef voorlichting over psychische gezondheid. Leg uit wat de symptomen zijn van veelvoorkomende psychische klachten en wat die klachten betekenen voor het werk.
  • Heb aandacht voor eventuele geldzorgen en verwijs je werknemers door naar schuldhulpverlening.”

Ik denk dat we met ons onderzoek goed laten zien hoe je met de voeten in de klei kwalitatief hoogwaardige input ophaalt

Meer aandacht voor laag opleidingsniveau

Of het opvolgen van die aanbevelingen effect heeft? “Zo ver zijn we nog niet”, stelt Carlier. “We staan nu op het punt de resultaten van dit Health-onderzoek te delen via een factsheet. HAN-collega’s van Toegepaste psychologie en Human Resource Management tonen al veel interesse. Daarnaast delen we onze onderzoekservaringen graag binnen de leergemeenschap Onderzoeksmethodologie. Onze aanpak kan andere Health-onderzoekers vooruithelpen.”

 “Ik denk dat we met ons onderzoek goed laten zien hoe je met de voeten in de klei kwalitatief hoogwaardige input ophaalt”, vult Vossen aan. “Bovendien is dit een van de eerste onderzoeken binnen dit thema waarbij mensen met een laag opleidingsniveau zijn meegenomen. Ook dát is waardevol.”

Verkleinen sociaal-economische gezondheidsverschillen

Hoe verder? “We zijn druk bezig met een artikel, specifiek over werknemers met psychische klachten en een lage SES. Daarnaast staat de overkoepelende handreiking voor een groot deel in de steigers”, zegt Carlier. “Met Werkgeversvereniging Nederland kijken we hoe we het in de markt zetten. In contact met arbeidsdeskundigen stimuleren we bedrijven om de aanbevelingen uit de handreiking in de praktijk te brengen. Vervolgens gaan we bij deelnemende bedrijven meten of medewerkers steun ervaren en of het contact met de leidinggevende is verbeterd. Daarna pas kunnen we kijken of dit helpt om uitval te voorkomen en sociaal-economische gezondheidsverschillen te verkleinen. We hebben dus nog even te gaan!”

Download factsheet

De Mentaal gezonde zaak - tips voor leidinggevende en medewerkers in praktische beroepen

281651 Uitsnede factsheet De mentaal gezonde zaak
Focusgebied
 

Fair Health

Mensen met een laag opleidingsniveau of inkomen leven korter en voelen zich minder gezond. Daar willen we met focusgebied Fair Health verandering in brengen. Hoe? Door in onderwijs en onderzoek aandacht te vragen voor die verschillen. We verbinden alle kennis die de HAN in huis heeft en betrekken partners uit de praktijk. Samen kunnen we verschil maken.

Health vrouw man diversiteit focus zwaartepunt HAN