2491bf80-0cef-11ee-99b1-02565807075b studenten en professionals in overleg

Duidelijke afspraken over begrippen zijn een voorwaarde voor goede samenwerking. Voor de ontwikkeling van de Methode Wederzijds Begrip heeft een expertgroep het proces van begripsvorming doorlopen. In dit bijbehorende Begrippenkader zijn de uitkomsten vastgelegd: begrippen met een betekenis.

Samenwerking met een expertgroep

Dit begrippenkader is ontwikkeld in samenwerking met de expertgroep van het project Taakverschuiving van eerstelijn naar de burger: Samenredzaamheid. Deze groep bestond uit inwoners, zorg- en welzijnprofessionals en beleidsprofessionals op het terrein van zorg en welzijn. 

Tijdens de eerste fase van het project is gewerkt aan een methode om in samenwerkingsverbanden te komen tot beter wederzijds begrip. Dit heeft geresulteerd in de Methode Wederzijds Begrip. Door met elkaar in gesprek te gaan over veelgebruikte kernbegrippen, komen we beter op één lijn wat betreft doel, visie en betekenisgeving. En gaan we opgemerkte èn onopgemerkte spraakverwarring tegen. Dit leidt tot betere samenwerking. 

Verschillen in betekenisgeving

De betekenis die mensen geven aan een bepaalde definitie is afhankelijk van hun visie en beeld van de werkelijkheid. In de gesprekken van de expertgroep viel op dat mensen verschillende betekenissen geven aan begrippen, omdat zij:

  • vanuit een verschillend beroep of professie denken. In de expertgroep was er verschil tussen professionals afkomstig uit zorg of welzijn, maar ook een verschil met inwoners.  
  • vanuit een verschillend perspectief kijken naar samenwerking, het vormen van een samenwerkingsverband, taken, rollen en verantwoordelijkheden. Wie stuurt wie aan en aan wie leg je verantwoording af? De één denkt meer vanuit de professionals (top-down), de ander vanuit de gemeenschap (bottom-up). 
  • vanuit een verschillend perspectief kijken naar zorg en welzijn. Bijvoorbeeld:
    • Is zorg alleen iets van zorgprofessionals of leveren welzijnprofessionals en inwoners ook zorg?
    • Wordt het aanbieden van zorg en ondersteuning bepaald door het systeem (aanbodgestuurd) of door de behoefte van de zorgvrager (vraaggestuurd)?
    • Passen we ons aan aan het systeem, of gaan we uit van het doel dat we voor ogen hebben?  

Factoren die bijdragen aan het proces van begripsvorming

Wij hebben met de expertgroep vastgesteld dat de volgende factoren hielpen om te komen tot een gemeenschappelijk begrippenkader:

  • samenwerking rondom een gedeeld thema en een gezamenlijk vastgesteld doel;
  • samenwerking op basis van gelijkwaardigheid;
  • vermogen en bereidheid je te verplaatsen in het perspectief van de ander;
  • perspectief van partners zien als een verrijking in plaats van een concurrerende mening;
  • het komen van discussie tot dialoog;
  • bereidheid tonen om naar elkaar te luisteren en elkaar te begrijpen en hiermee het loslaten van goed/fout en gelijk/ongelijk. 

Systeem of behoefte als uitgangspunt

Een steeds terugkerend perspectief in de expertgroep was het denken vanuit het systeem versus het denken vanuit de behoefte van de inwoner(s) of de gemeenschap. Als de behoefte centraal staat kun je vervolgens kijken wat nodig is en hoe het systeem daarin kan voorzien. Zorg en ondersteuning bied je dan passend bij de behoefte, inwoners of indien nodig professionals kunnen het invullen. Het systeem blijft belangrijk, maar is ondersteunend. De sturing ligt bij de mensen (Hart, 2021). Bij de dialoog over de begrippen benadrukken we dat daarbij de transitie van het ‘denken vanuit het systeem’ naar het ‘denken vanuit de behoefte’ een duidelijke rol heeft. Voorkom daarbij wensdenken, omdat daardoor begripsdefinities kunnen ontstaan die niet aansluiten bij het huidige zorg- en welzijnsveld.

Het belang van de dialoog

Er is in overleg met de expertgroep in het proces gestreefd naar eenduidige definiëring van begrippen. Bij een aantal begrippen is hierbij uitgegaan van bestaande definities. Tijdens het proces van begripsvorming is echter gebleken dat hier niet altijd behoefte aan is. Ook is gebleken dat het niet altijd nodig is om begrippen te herzien. Soms is het voldoende de verschillende perspectieven te erkennen en verschillen in begrip te accepteren. Dat kan alleen als voor iedereen duidelijk is wat er met de verschillende begrippen wordt bedoeld. De dialoog over begrippen is belangrijk, juist vanwege het feit dat deze verschillend worden ingevuld en gedefinieerd. Daarnaast is het soms al heel waardevol om voor één concept een begrip te kiezen dat het meest passend is voor iedereen. Bijvoorbeeld: heb je het over klant, cliënt of zorgvrager? Inwoner, bewoner of burger? 

De begrippen

De expertgroep selecteerde een aantal begrippen en voorziet ze hieronder van betekenis.

Literatuur

Boddaert, M., Douma, J., Dijxhoorn, F., & Bijkerk, M. (2017). Kwaliteitskader Palliatieve Zorg NL. --: Kwaliteitskader Palliatieve Zorg Nederland.

Buurtwijs. (2021, 05 10). abcd-asset-based-community-development. Opgehaald van Buurtwijs: https://www.buurtwijs.nl/content/abcd-asset-based-community-development

Den Braber, C. (2015). Capability Approach. Maatwerk, 10-13.

Hart , W. (2021, 05 12). Verdraaide organisaties samenvatting . Opgehaald van Verdraaide organisaties: https://verdraaideorganisaties.nl/samenvatting/

Heemskerk, J., & Sterrenberg, L. (2020). De kracht van het gewone. Den Haag: Platform31.

Huber, M., Van Vliet, M., Giezenberg, M., Winkens, B., Heerkens, Y., Dagnelie, P. C., & Knottnerus, J. A. (2016, maart 11). Towards a 'patient-centred' operationalisation of the new dynamic concept of health: a mixed methods study.Opgehaald van BMJopen: https://mijnpositievegezondheid.nl/wp-content/uploads/2017/06/bmj-open-2016-5-e010091-huber-et-al-towards-a-patient-centred-operationalisation-of-the-new-concept-of-health-1.pdf

Kalk , E., & Dubbelboer, N. (2016). De werkplaats Maakdebuurt. Amsterdam: Stichting Agora Europa.

Lachapelle, P. (2008, o5 31). A Sense of Ownership in Commuity Development: Understanding the Potential for Particpation in Communityplanning Efforts, Community Developement. Opgehaald van www.tandfonline.com: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/15575330809489730

Lachapelle, P. (2008). A sense of ownership in community development: Understanding the potentiall for participation in community planning efforts. Community Development, 39(2), 52-59. doi:10.1080/15575330809489730

Laurant , M., & Vermeulen , H. (2018). Gezondheid organiseren . Houten : Bohn Stafleu van loghum .

Ministerie van Volksgezondheid. (2020, oktober 28). https://www.dejuistezorgopdejuisteplek.nl/over-ons. Opgehaald van De juiste zorg op de juiste plek: https://www.dejuistezorgopdejuisteplek.nl/

Ministerie van Volksgezondheid en milieu. (2021, 05 11). Wat is preventie. Opgehaald van Loket Gezond Leven: https://www.loketgezondleven.nl/integraal-werken/wettelijk-en-beleidskader-publieke-gezondheid/wat-is-preventie

Nederland Zorgt Voor Elkaar . (2021, 05 10). kernwaarden2. Opgehaald van Nederland Zorgt Voor elkaar: https://nlzorgtvoorelkaar.nl/over/kernwaarden2/default.aspx

Nictiz. (2021, 05 10). overzicht-standaarden/zorgdomeinen. Opgehaald van Nictiz: https://www.nictiz.nl/overzicht-standaarden/zorgdomeinen/

Roovers, D. (2021, 05 11). Trouw nieuws. Opgehaald van Trouw.nl: https://www.trouw.nl/nieuws/moeten-we-af-van-het-woord-burger-burgers-koop-je-bij-mcdonalds~b3a86312/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

VKKL. (2021, 05 10). Wegwijzer; Uw initiatief past niet in ons kader. En wat doen we nu.pdf. Opgehaald van https://www.vkkl.nl/publicaties: https://www.vkkl.nl/publicaties

Walg , C. (2021, 05 10). https://andersgezond.nu/cure-the-system-begin-met-core/. Opgehaald van Anders Gezond Nu: https://andersgezond.nu/cure-the-system-begin-met-core/

Zorgmasters. (2021, 05 10). Wat is taakherschikking. Opgehaald van Zorgmasters: https://zorgmasters.nl/uitgelicht/wat-is-taakherschikking/