Achtergrond
Meestal wordt eenzaamheid bestreden via traditionele methoden, gericht op uitbreiding van contacten van de oudere. Denk aan koffieochtenden, groepsactiviteiten en de inzet van een maatje. Deze methoden zijn vaak weinig succesvol. Ouderen genieten wel van de ontmoeting, maar zijn niet minder eenzaam.
Ontstaan van de Kletsbot
De inzet van een chatbot is erop gericht de oudere zich beter te laten voelen door het aangaan van gesprekken. De chatbot reageert op empathische wijze op wat de oudere te vertellen heeft.
De Kletsbot is zo’n digitale chatbot of avatar op een smartphone, tablet, laptop of PC - of een 'echte' robot. Hij wordt aangezet of komt zelf in actie. Hij communiceert met de gebruiker. De gebruiker heeft de eindregie.
Opzet in samenspraak met ouderen
Welzijnsorganisatie Malkander en de focusgroep ouderen Ede werken in een proeftuin-project samen met het Lectoraat Innovatie in de Care van de HAN, de Zorgalliantie en sociaal ondernemers VOF Kletsbot en Hooked om ouderen vitaal te houden.
Aanloop
In de aanloop naar het traject is OpZorg, één van de netwerkpartners van Malkander, betrokken. OpZorg heeft een krachtig netwerk in Ede en benaderde mensen uit de doelgroep voor deelname aan het project. Het idee van Kletsbot is met een grote groep ouderen besproken. Daarbij is onderzocht of en hoe Kletsbot kan aansluiten bij hun thuissituatie en is ouderen gevraagd of zij aan het onderzoek willen deelnemen.
Testen chatbot via ‘Wizard of Oz’-experiment
In een zogenaamde Wizard of Oz-experiment hebben 7 studenten gedurende 4 weken maximaal 3 uur per dag met 4 ouderen gesprekken gevoerd. Doel was om gesprekspatronen van verschillende ouderen te ontdekken. Om zo tot persona’s te komen en te kunnen toetsen of het zou lukken om verbinding met de oudere te blijven maken via empathische gespreksvoering. Ouderen zelf geven heel goed aan of zij vooral zelf initiatief willen nemen tot een gesprek of meer uitgenodigd willen worden.
Bij dit Wizard of Oz-experiment ging het om goed zicht te krijgen op de vragen:
- Wat is het effect van de chatbot op het gevoel van eenzaamheid van ouderen?
- Wat verwachten zij ervan en hoe is hun waardering?
Evaluatie testfase
De ervaringen met de eerste versie van Kletsbot zijn door de betrokken ontwikkelaars, onderzoekers, studenten en de gebruikersgroep uit Ede op 25 juni geëvalueerd.
Het merendeel van de testgroep zegt het in ieder geval gezellig te hebben gevonden om mee te doen. Wel vinden ze over het algemeen het hele concept nog wat ingewikkeld, vooral om uit te leggen aan anderen. De bot vraagt om een goede handleiding, ook om de regie in eigen hand te kunnen houden.
Prototype empathische chatbot
“Na de testfase werken we toe naar een prototype van de chatbot als een maatje voor een praatje in de thuissituatie en voor een ondersteunend netwerk”, aldus Jonathan van Deutekom, projectleider vanuit HAN-Zorgalliantie. “De volgende versie van Kletsbot wordt dan bij een veel grotere groep mensen uit de doelgroep ingezet. Meerdere organisaties kunnen samenwerken aan een businesscase. Als het prototype en de businesscase ‘passend’ zijn, start de productiefase. Via de Zorgalliantie kunnen betrokken partners in een breder netwerk van zorg- en welzijnsinstellingen participeren in de (doorontwikkeling) van Kletsbot, de empathische chatbot”.
De Kletsbot bestaat uit 4 niveaus:
[bron: Inn4Care]
Niveau 1
Digitaal contact in de persoonlijke woonomgeving. De Kletsbot reageert op sociale interactie en kan ook oproepen om bijvoorbeeld contact op te nemen met een kaart- of wandelclub. De Kletsbot leidt de gebruiker door naar het volgende niveau wanneer er een te moeilijke vraag wordt gesteld of wanneer hij een negatieve gemoedstoestand herkent.
Niveau 2
De gebruiker heeft nu via de Kletsbot contact met een vrijwilliger. Dit is iemand die de dialoog krijgt toegewezen op een contact- en coördinatiepunt. Er wordt automatisch een telefoongesprek gestart tussen de vrijwilliger en de vrager.
Niveau 3
Op dit niveau is er contact met iemand uit het sociale netwerk van de gebruiker, bijvoorbeeld een familielid, vriend, of buurtbewoner. Het gesprek met de vrijwilliger is hier aanleiding voor en de vrijwilliger helpt ook met contact leggen. Indien nodig kan de vrijwilliger verder begeleiden of alsnog doorverwijzen naar het volgende niveau.
Niveau 4
Het 4e niveau is de professionele hulpverlener of ondersteuner; het formele niveau. Op dit niveau worden alle vormen van professionele ondersteuning geboden.