Stevige leraren opleiden, zo doe je dat!
Studenten en starters moeten weten wie ze zijn, zeker in het onderwijs. Maar hoe pak je ontwikkeling van professionele identiteit aan als opleider of begeleider? In het boek ‘Stevige leraren opleiden’ vind je alle kennis én praktische vertaalslagen.
“Ontwikkeling van professionele identiteit leeft enorm onder leraren en lerarenopleiders.” Dat zegt Maaike Nap, lerarenopleider, trainer en adviseur bij de HAN. “Ik hoor al jaren dat opleiders en begeleiders gerichter aan de slag willen met het thema. Maar ook hoe lastig het is om informatie te vinden en praktisch toe te passen. ‘Heb je niet een paar basisartikelen voor me?’, vragen ze dan. Of ze willen weten waar ze uitgangspunten kunnen vinden om professionele identiteit sterker neer te zetten in het curriculum.”
Bundeling van kennis én praktische vertaalslag naar opleidingen’
Ook lector Helma Oolbekkink-Marchand realiseerde zich: er moet een boek komen. “Een boek dat niet alleen kennis bundelt, maar ook een vertaalslag maakt naar de opleiding: hoe zet je kennis om naar de praktijk?” Dat boek is er nu: ‘Stevige leraren opleiden’. Met als ondertitel ‘Werken aan professionele identiteitsontwikkeling in de lerarenopleiding.’
Voor wie?
Het boek is geschreven voor lerarenopleiders die de ontwikkeling van de professionele identiteit van hun studenten willen bevorderen. Het is bovendien geschikt voor (de begeleiders van) startende leraren. Maar het is veel breder inzetbaar, zegt Helma: “De inhoud is ook bruikbaar voor bijvoorbeeld de opleiding Verpleegkunde en voor medische opleidingen. Want daarin zit, net als in lerarenopleidingen, een menscomponent. In het onderwijs heb je te maken met leerlingen en ouders, in de zorg met patiënten en hun naasten, en in beide met je collega’s. Een goed ontwikkelde professionele identiteit geeft je de stevigheid en veerkracht om goed invulling te geven aan je vak.”
Waar gaat het boek over?
In de eerste hoofdstukken wordt de basis gelegd: wat is professionele identiteitsontwikkeling, waarom is het belangrijk en hoe verloopt dit proces bij (aanstaande) leraren?
- Vervolgens wordt besproken hoe identiteitsleren een plek krijgt binnen het curriculum, zowel gepland als spontaan, en hoe dit op de werkplek verder vorm krijgt.
- Ook wordt aandacht besteed aan de toetsing en evaluatie van identiteitsontwikkeling: hoe meet je de groei van startende leraren op dit vlak?
- Tot slot staat de cruciale rol van de lerarenopleider centraal: welke kennis, vaardigheden en houding zijn nodig om identiteitsleren effectief te begeleiden?
Het tweede deel van het boek biedt een scala aan werkvormen die direct in de praktijk inzetbaar zijn. Deze werkvormen passen binnen een onderbouwde leerlijn en ondersteunen lerarenopleiders bij het stimuleren van identiteitsontwikkeling.
Van complex naar concreet
Wat valt er nu wel of niet onder professionele identiteitsontwikkeling? Wanneer werk je eraan? Hoe maakt een student of starter zichtbaar waar hij al staat? Hoe toets je er (ongekleurd) op? Helma: “Over vaardigheden of kennis praat je veel makkelijker, daar geef je relatief eenvoudig vorm en
woorden aan: de student moet dit kunnen en dat weten. Bij identiteitsontwikkeling ligt dat veel ingewikkelder, terwijl professionele en ook persoonlijke identiteit voor studenten en starters zo belangrijk is om hun weg te vinden in hun beroep en om stevig te blijven staan bij tegenwind.”
Het boek is een inhoudelijke en praktische richtingwijzer’
Maaike hoort van opleidingen en in het werkveld hoe ingewikkeld het is om een duidelijke lijn te vinden: “Ze hebben van alles en doen van alles. Maar zijn dat de goede dingen, vragen ze zich af. En hoe kunnen ze zorgen dat de ontwikkeling van professionele identiteit logisch en cyclisch in het programma aan bod komt, door alle opleidingsjaren heen? Het boek biedt daarvoor geen kant-en-klaar stappenplan, maar is een inhoudelijke en praktische richtingwijzer om professionele identiteit samen op de kaart te zetten.”
reacties
Directe reacties op het boek zijn er nog niet; daarvoor is het te recent verschenen. Maar Maaike ziet wel indirecte aanwijzingen voor de relevantie: “De Curriculumcommissie van de HAN Pabo vroeg ons het boek al vóór publicatie onder embargo met hen te delen. Tijdens het VELON-congres was de sessie over het boek zó overboekt, dat mensen vanaf de gang meeluisterden. Op de Onderwijsdagen van de HAN, de RU en ROC Nijmegen was er bovendien veel animo voor de workshop over het werkvormkatern in het boek, want: hoe doe je dat dan? Ook de pre-ordering kwam snel op gang. Dus de relevantie van het boek? Die wordt duidelijk gevoeld!”
Meer informatie
- Je kunt ‘Stevige leraren opleiden’ bestellen via de website van uitgeverij Boom maar ook bij aanbieders als Bruna en Bol. Het boek kost € 39,95.
- Luister naar aflevering van de podcast ‘Onderwijs leiden met hart en ziel’.
- Bekijk de themapagina over Persoonlijke en professionele identitet van leraren
- Wil je meer weten? Of heb je behoefte aan begeleiding bij de praktische vertaalslag van het boek? Neem dan contact op via onderzoek-educatie@han.nl.
‘Stevige leraren opleiden’ is samengesteld onder redactie van Helma Oolbekkink-Marchand, Maaike Nap en Fedor de Beer van het onderzoeksteam Kwaliteiten van Leraren (HAN). De auteurs die bijdroegen zijn: Nollie Bekkers, Sander Berendsen, Frank Crasborn, Gisbert van Ginkel, Bob Koster, Chris Kroeze, Bruno Oldeboom, Rinny van der Meer, Paulien Meijer, Martine van Rijswijk, Gonny Schellings, Harmen Schaap, Tom Schoemaker, Mariëlle Theunissen en Marion van de Wijdeven.
