Werkplekleren blijkt sleutel tot adaptieve expertise
Hoe bereiden we studenten voor op een toekomst die we nog niet kennen? In een wereld vol verandering is het niet genoeg om alleen vakkennis over te dragen. Studenten hebben adaptieve expertise nodig: het vermogen om flexibel én doordacht te reageren op nieuwe situaties. Een recent onderzoek laat zien hoe werkplekleren hieraan bijdraagt.
Wat is Adaptieve expertise?
Adaptieve expertise gaat verder dan routinehandelingen. Het draait om meedenken, meebewegen en vernieuwen. Studenten met adaptieve expertise kunnen zich snel aanpassen aan complexe situaties en zijn in staat om kritisch te reflecteren, nieuwe perspectieven in te nemen en effectief samen te werken.
Realist review: hoe werkt werkplekleren écht?
Het project Adapt at Work bracht zes hogescholen en vijf universiteiten samen om te onderzoeken: hoe, waarom en onder welke omstandigheden draagt werkplekleren bij aan adaptieve expertise?
In een zogenoemde Realist Review zijn tientallen studies geanalyseerd. Daaruit kwamen vijf sleutelelementen naar voren die deze ontwikkeling bevorderen:
- Geïntegreerde, uitdagende contexten
- Reflectieve praktijk
- Interactie met anderen
- Begeleiding
- Kenmerken van de lerende
Wat maakt het verschil?
Adaptieve expertise groeit vooral wanneer studenten werken aan authentieke vraagstukken, reflecteren in een veilige omgeving én actief feedback krijgen. Daarbij zijn drie onderliggende mechanismen cruciaal:
- Anders leren denken
- Reflectieve nieuwsgierigheid
- Samen leren
Begeleiding speelt hierin een sleutelrol – maar hoe die precies het beste vorm krijgt, vraagt om verder onderzoek.
Van individueel leren naar collectieve ontwikkeling
De meeste studies richten zich op de individuele student. Toch is er volgens Anne Khaled (senior onderzoeker bij het lectoraat Responsief Beroepsonderwijs) een bredere blik nodig: "Het viel mij op dat veel onderzoeken focussen op individuele ontwikkeling, terwijl adaptieve expertise óók collectief tot stand komt."
Direct toepasbaar in het onderwijs
Tanja Tankink, onderzoeker bij het project Adaptatwork: Wil je als docent of onderwijsontwikkelaar aan de slag met deze inzichten? Op www.adaptatwork.nl vind je:
- Een gesprekskaart voor studenten en docenten
- Een handreiking voor onderwijsontwerp
- Meer info over het onderzoek en het consortium
Meer weten?
Meer weten over hoe jouw opleiding werkplekleren kan inzetten voor de ontwikkeling van adaptieve expertise? Of heb je andere vragen? Neem contact op met éen van de onderzoekers via onderzoek-educatie@han.nl.
Lees het volledige artikel hier: ResearchGate: Adaptive Expertise Development during Work-Based Learning in Higher Education.
Het onderzoek werd uitgevoerd binnen het project Adaptatwork, met medewerking van zes Nederlandse hogescholen en vijf universiteiten. Meer praktische handvatten of informatie over het consortium vind je op de website.
