Samenleerwijzer bevordert gelijkwaardige werkrelatie

“Als je sociaaleconomische gezondheidsverschillen wilt verkleinen, spelen waardevol werk, een goed salaris en prettige werkomstandigheden een grote rol. Wie kun, wil en mag je zijn op de arbeidsmarkt? Die vragen proberen arbeidscoaches en andere professionals samen met hun cliënten te beantwoorden, vaak in een traject van 1-op-1 gesprekken.” 

Aan het woord is Lineke van Hal, associate lector Arbeid en Gezondheid en themaleider Inclusief Onderwijs en Werk. Zij doet al jaren onderzoek naar de manier waarop mensen vanuit de Participatiewet naar werk worden begeleid, onder andere voor de gemeente Zoetermeer. En dan met name: hoe verzamel je waardevolle feedback over de samenwerking tussen arbeidscoaches en werkzoekenden?

Docent-onderzoeker Learning & Development in Organisations, Mechteld Lengkeek, doet sinds 2020 samen met Lineke van Hal onderzoek naar klantfeedback. Zij vertelt: “Voor professionals onderling bestaat er intervisie, waarin ze hun werk met collega’s evalueren. We misten de input van hun cliënten, de werkzoekenden. 

Daarom wilden we een instrument ontwikkelen om feedbackgesprekken tussen professionals en werkzoekenden te ondersteunen en vergemakkelijken. Een hulpmiddel waarbij niet zozeer de voortgang van de begeleiding, maar de samenwerking tussen professional en werkzoekende centraal staat. Dan doen ze door letterlijk te vragen: hoe verlopen de begeleidingsgesprekken? Wat werkt goed? Waar kan het beter? Het doel is dat beiden hiervan kunnen leren.”

Samen met professionals, werkzoekenden en een ervaringsdeskundige ontwikkelden Lineke en Mechteld de Samenleerwijzer, een handleiding voor het zogenoemde Samenleer-gesprek. In dit gesprek komen de begeleiding en de samenwerking tussen arbeidscoach en werkzoekende aan de orde, aan de hand van verschillende thema’s en vragen. Denk aan: ‘Hoe sluit de begeleiding aan bij mijn situatie?’ of ‘Hoe open kunnen we naar elkaar zijn, ook als het lastig is?’. 

Het is de bedoeling dat de professional de Samenleer-gesprekken al aan het begin van het begeleidingstraject met een cliënt introduceert. Na bijvoorbeeld 3 reguliere gesprekken vindt het eerste Samenleer-gesprek dan plaats.

De eerste ervaringen met de Samenleer-gesprekken zijn positief. Lineke: “Ze leveren niet alleen constructieve feedback op, maar stimuleren ook openheid en reflectie over en weer. Doordat je in het Samenleer-gesprek allebei gespreksonderwerpen inbrengt, versterk je een gelijkwaardige relatie. Juist die gelijkwaardigheid is van belang voor eerlijke en betekenisvolle feedback.  

Dat is goed voor de werkrelatie en voor het wederzijdse vertrouwen. Die 2 factoren zijn weer bepalend voor de effectiviteit van de begeleiding, omdat je beter met elkaar in beeld krijgt wat je met de begeleiding wilt bereiken en hoe je dat wilt doen.”

“De Samenleer-gesprekken dragen voor professionals bij aan ‘een leven lang leren’,” aldus Lineke. “Zij leren van de feedback van werkzoekenden en kunnen die ervaringen en inzichten inzetten bij volgende gesprekken. Werkzoekenden voelen zich gesterkt door het besef dat hun mening ertoe doet. Dat kan ingewikkeld zijn, omdat sprake is van een afhankelijkheidsrelatie. Het is van belang dat ze ook dat samen bespreken.”

In september 2022 vond bij Scalabor een trainingsdag plaats voor alle 20 deelnemende arbeidscoaches. Mechteld: “We merken dat draagvlak vanuit het managementteam (MT) cruciaal is. Als het MT de meerwaarde ziet van constructieve feedbackgesprekken, zijn de arbeidscoaches eerder gemotiveerd om ermee aan de slag te gaan. 

Wij geloven dat klantfeedback een belangrijke bijdrage levert aan de professionaliteit van elke organisatie in de publieke sociale dienstverlening. Om dit breder te bespreken gaan we hierover ook met beroepsvereniging SAM (voor uitvoerders in het publieke sociaal domein, red.) om de tafel.”

Lineke: “We ronden dit onderzoek rond de zomer van 2023 af. Daarna staat ook een minder talige, meer visuele versie van de Samenleerwijzer op ons verlanglijstje.  Daarmee kunnen de Samenleerwijzer en de Samenleer-gesprekken breder worden ingezet. 

Voor HAN-studenten Learning & Development in Organisations zien we een rol weggelegd in het geven van training met de Samenleerwijzer. Die kan ook worden gebruikt bij onderwijs over gesprekstechnieken, bij studies als Toegepaste Psychologie, Social Work of HRM.”

Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door:

• STERKplaats Nijmegen 
• Scalabor Arnhem 
• Avans Hogeschool 
• HAN: lectoraat Arbeid & Gezondheid / opleiding Learning & Development in Organisations 
• Movisie 
• ZonMW