Student Deeltijd Social Work maakt zingevingskaarten

Timo Jans is begeleider en SRH-coach bij de Regionale instelling voor beschermd wonen Arnhem en Veluwevallei (RIBW AVV). RIBW AVV biedt specialistische begeleiding voor mensen vanaf 16 jaar met een psychische kwetsbaarheid. Ze werken herstelondersteunend met de steunend relationeel handelen (SRH) methodiek, waarmee ze cliënten helpen inzicht te krijgen in waar hun kwetsbaarheden en talenten liggen. Timo werd samen met 45 andere collega’s van mbo-4 tot hbo-bachelor geschoold en volgde hiervoor de deeltijdopleiding Social Work.

Aan het eind van de opleiding volgen de studenten de module Onderzoek en Innovatie. “Het grote onderzoek, noemden wij het”, vertelt Timo. Studenten werken aan een praktijkverbeterproject rondom een vraagstuk uit de eigen praktijk. Binnen het HAN onderzoeksprogramma ‘Samen werken aan duurzaam herstel’ dat samen met het Lectoraat Versterken van Sociale Kwaliteit is ontwikkeld, kozen de studenten uit een onderwerp passend binnen de 3 pijlers: van beschermd wonen naar begeleid zelfstandig wonen, participatie en samenwerken met collega-organisaties.

Timo en zijn collega Hanneke Sikking kozen het thema zingeving. “Waar kom jij je bed voor uit? Dat is hoe wij het formuleren. We zijn eerst in de definitie van zingeving gedoken met beschrijvend- en literatuuronderzoek”, zegt Timo. Hij vertelt dat zingeving gaat over datgene wat van essentiële waarde en betekenis voor iemand is. “Wat ons in beweging brengt en inspireert. Het gaat over betekenis zoeken, je positie in de wereld bepalen, je leven zinvol maken. Het is een proces van oriëntatie of heroriëntatie op en in het leven. Met het praktijkverbeterproject willen we begeleiders ondersteuning bieden in hoe zij cliënten helpen bij het (her)ontdekken van hun zingeving.” 

Daarbij kregen ze ook hulp van cliënten. “Het was leuk om samen met cliënten te doen. We keken naar welke vragen helpend waren en interviewden naast cliënten, ook andere medewerkers. We gebruikten bijvoorbeeld de methode van positieve gezondheid van Machteld Huber. Daarnaast maakten we onder andere gebruik van het Japanse concept Ikigai, dat staat voor datgene waar jij je bed voor uitkomt. Dat wat het waard is om voor te leven ofwel een reden voor je bestaan.” 

Daarna werkten ze aan een innovatief product tijdens co-creatiesessies. Studenten presenteerden hier de eerste conclusies van het onderzoek, waarna ze  werkten aan een innovatieve oplossing met verschillende collega’s, cliënten en andere belangstellenden. Mede dankzij deze co-creatiesessies kwamen Timo en Hanneke met zingevingskaarten. Dit zijn kaarten met onder andere de definitie en een korte beschrijving van zingeving en de 3 elementen/kernbegrippen vormgegeven in een driehoek: presentie, rouw/verlies en waarden. “Op de kaarten staan tevens zingevende vragen per levensdomein, die je kunt stellen aan de cliënt. Door het gesprek aan te gaan met deze vragen, onderzoek je krachten en waarden die voor de cliënt belangrijk zijn", licht Timo toe. Denk hierbij aan vragen als: 'Wat betekent gezondheid voor jou?' en 'Wat maakt van jouw huis een thuis?'

Naast de workshop adviseren zij het spel ‘Openhartig Zingeving’. Timo: “Dit spel bestaat ook uit kaartjes met zingevende vragen die je als begeleider stelt aan de cliënt. Het gaat bijvoorbeeld over dagbesteding, financiën en lichamelijke gezondheid. En vervolgens ga je in gesprek over welke waarde je eraan geeft. Denk aan: ‘Ik fiets graag’, daaronder kan bijvoorbeeld als waarde zitten: ik wil gezond blijven.” 

Timo wordt inmiddels regelmatig bij RIBW AVV gevraagd om met cliënten in gesprek te gaan over zingeving. “Maar ik hoop dat andere begeleiders ondersteund worden met de zingevingskaarten, de workshop en het zingevingsspel om zelf het gesprek aan te gaan. Het is heel waardevol om te horen wat cliënten bezighoudt. Zingeving is tenslotte een proces dat plaatsvindt in ieder mens, dag in dag uit.”