Droogte is hot

De hoge temperaturen in de zomer hebben extreme droogte tot gevolg. Ook in Nederland zijn de gevolgen zichtbaar groot: huizen verzakken, vissen gaan dood, schepen lopen vast en veendijken scheuren. Tja, klimaatverandering he!? Voor fossiele brandstoffen zijn genoeg alternatieven, maar hoe zit dit met (drink)water?

Hoe kan het in Nederland zó droog worden terwijl er periodes zijn dat er erg veel regen valt? Simpel: vanwege de warmte verdampt het vocht 's zomers razendsnel. Nu heeft Nederland-waterland natuurlijk prachtige watersystemen, maar die zijn vooral ingericht om het water áf te voeren. Dit terwijl het vooral de laatste jaren de kunst is om het water dat in de natte periodes valt juist vást te houden. Dat water geven we dan langzaam weer af aan de aarde. Maar hoe? Hoe houden we de droogte in de hand zodat we bijvoorbeeld genoeg water overhouden om (betaalbaar) voedsel te produceren en de (drinkwater)kwaliteit te kunnen blijven garanderen?

Helaas is droogtebestrijding geen one size fits all. Het is belangrijk om naar specifieke locaties te kijken. Factoren als ondergrond, de morfologie, de beplanting, het oppervlaktewaternetwerk en hoe het landgebruik om de locatie heen eruitziet, zijn overal anders. Pas als je die eigenschappen helder hebt, kun je een passende oplossing bieden voor een droogteprobleem op die specifieke locatie. 

Jurjen schetst: "Huis Landfort is een cultuurhistorische plek waar bij uitstek oude bomen horen te staan. Vooral berken en beuken hebben het hier moeilijk omdat zij van oudsher een hogere grondwaterstand gewend zijn."

Ook al ligt het in een rivierengebied, daar profiteert de buitenplaats niet van. De Rijn ligt te ver weg. De Oude IJssel daarentegen heeft een grote invloed op het watersysteem van de buitenplaats. Remy: "In de winter is er water over en dan krijgt het omringende land ook wat. In de zomer daalt het waterniveau van de Oude IJssel en blijft er geen water over om te delen. Water in de winter vasthouden zou een mooi alternatief zijn, maar de zandgrond die er ligt, is slecht in staat water vast te houden."

De heren hebben verschillende mogelijke oplossingen bedacht voor Huis Landfort, bijvoorbeeld de mogelijkheid om de Oude IJssel te stuwen. "Dit kan door het plaatsen van een nieuwe stuw of het verhogen van een zogenaamde benedenstroomse stuw," vertelt Remy. Jurjen plaats hier direct een kanttekening bij. "Dit vraagt om internationale samenwerking omdat de rivier deels in Duitsland ligt. Dat zal veel tijd kosten."

Dé oplossing hebben de heren niet, daar is meer data en onderzoek voor nodig. Remy licht toe: "We kwamen veel onzekerheden tegen tijdens het onderzoek. Bij het verkennen van het watersysteem bleken bijvoorbeeld aannames niet te kloppen met de werkelijkheid. Zo blijken de stuwen benedenstrooms op de Oude IJssel geen effect te hebben ter hoogte van Huis Landfort. Onze scope was gevuld met het in kaart brengen van het watersysteem, de afhankelijkheidsrelaties van buiten het systeem en de impact van klimaatverandering."

Het afstudeeronderzoek heeft in plaats van een pasklaar antwoord, een verkenning opgeleverd naar mogelijke maatregelen die effect kunnen hebben. Jurjen: "We hebben inzichten gebracht om volgende stappen te kunnen nemen. Op korte termijn wordt actie ondernomen om lokaal het water beter te beheren."

In Samenwerking met onder meer de provincie Gelderland, het Waterschap Rijn en IJssel en tien gemeentes is het programma Doen, Doordenken en Doorpakken ontwikkeld om gezamenlijk de droogte in de Achterhoek aan te pakken.
Ook de gemeente Arnhem zit niet stil. Met de strategie Klimaatadaptatie Arnhem 2020-2030 bereidt de gemeente Arnhem zich voor op een toekomst met meer hittegolven en langere periodes van droogte, afgewisseld door hevige regenbuien. Kijk voor meer informatie op Arnhemklimaatbestendig.nl.