Sport, zorg en ontmoeten combineren: dat werkt zo
Onder begeleiding van een fysiotherapeut samen oefenen hoe je met rollator de bus in- en uitstapt. Zo kan het eruit zien als sport, zorg en ontmoeten bij elkaar komen. Simon van Genderen: "Vanuit Living Lab Dukenburg helpen we kwetsbare bewoners op een creatieve manier meer te bewegen."
Simon is als labregisseur een van de drijvende krachten achter het HAN-project 'Dukenburg beweegt met zorg over de drempel'. Dit is een zogenoemd Living Lab Sport en Bewegen, gesubsidieerd door ZonMw en Sportinnovator. "Doel van living labs zoals dat in Dukenburg is om 2 zogenoemde wicked problems aan te pakken: 'sporten in aandachtswijken' en 'sport en bewegen wordt te weinig ingezet in de gezondheidszorg'."
Laagdrempelig bewegen op maat
Die wicked problems te lijf gaan, dat doe je volgens Simon niet door bewoners te stimuleren naar sportscholen en -clubjes te gaan. "Bijna de helft van de 22.000 Dukenburgers is boven de 55 jaar. Velen van hen leven in een kwetsbare positie. Ze moeten bijvoorbeeld rondkomen van een laag inkomen. Ze zijn eenzaam. Of hebben moeite zich in en om het huis te bewegen. Sporten in normaal georganiseerd clubverband is dan niet per se het antwoord. Eerder gaat het om een laagdrempelige manier van bewegen. En dan vooral als middel om eenzaamheid tegen te gaan en in het dagelijks leven goed te functioneren. Maar ook om mee te blijven doen en zelfredzaam te zijn.”
Samen creatieve oplossingen bedenken
"Vanuit ons living lab – met Minke Nieuwboer en Kevin van Elst van het lectoraat Wijkverpleging als mede-kartrekkers – kijken we wat aansluit bij de bewoners en de al aanwezige krachten in de wijk. Dit doen we in gesprek met die bewoners. En met betrokken professionals zoals de buurtsportcoaches, wijkverpleging en opbouwwerkers. Maar ook met huisartsen en fysiotherapeuten. Waar zitten bewoners op te wachten? Maar ook: wat is er al aan mogelijkheden en netwerken? En: hoe kunnen bewoners en professionals met elkaar creatieve oplossingen bedenken om in beweging te komen? Zo ontdekken we allerlei haakjes om bewegen, zorg en ontmoeten te combineren."
Bustraining: in- en uitstappen met rollator
Op die manier kwam de 'bustraining' van de grond, een van de deelprojecten van Living Lab Dukenburg. Simon: "Het begon met een bewoner die opmerkte dat zijn buurvrouw niet met de rollator de bus in durfde. Met als gevolg dat ze haar vrienden en kennissen minder vaak zag. Hij gooide daarover een balletje op bij zijn fysiotherapeut. En die kaartte het bij ons aan.”
Daarop bracht Simon twee HAN-studenten Sportkunde, een fysiotherapeut, een ergotherapeut, Medipoint als verstrekker van rollators en een OV-ambassadeur met elkaar in contact. Samen ontwikkelden ze een training waarbij ouderen in 4 bijeenkomsten oefenen met de bus in- en uitstappen.
Wat ervaren ouderen als belemmerend?
Fysiotherapeut Auke Huinink: “We hebben vooral gekeken naar de vraag áchter de vraag bij ouderen. Want het gaat niet alleen om te weinig kracht hebben, of een slechte conditie. Het blijkt dat ouderen bang zijn om te vallen. Of ze durven de buschauffeur niet te vragen of de bus een stukje lager mag, zodat ze makkelijker kunnen instappen.”
Behoefte aan een maatje
Dat is ook wat Frederique Jansen ontdekte tijdens diepte-interviews met Dukenburgse ouderen. Zij was als masterstudent Healthy Aging van Fontys Hogeschool via Sociaal - Fair Health betrokken bij Living Lab Dukenburg. “Er speelt vaak zoveel méér mee. Ouderen blijken ook een sociale steunstructuur te missen bij gebruik van het openbaar vervoer. Daarmee bedoel ik een maatje dat ze kan helpen als ze tegen een busreis opzien.”
Een van Frederiques aanbevelingen is dan ook om sociaal werk te betrekken bij de bustraining – of bij andere projecten. “Sowieso is interdisciplinair samenwerken heel belangrijk als we ouderen in de wijk op weg willen helpen.”
Het begon met een bewoner die opmerkte dat zijn buurvrouw niet met de rollater de bus in durfde.
Bustraining 2.0
Met dat interdisciplinair samenwerken zit het wel goed bij de bustraining. Auke: “We organiseren ‘m nog altijd samen. Dus ik met de ergotherapeut en een OV-ambassadeur. We zijn net weer gestart met een nieuw clubje ouderen.”
Het plan is om in de toekomst een gezondheidsmakelaar erbij te betrekken. Auke: “Die kan de logistiek misschien meer uit handen nemen. Want hoe zorgen we dat ouderen naar het wijkcentrum komen, voor de oefensessies?” Ook staat er een training voor buschauffeurs op de planning. “Zodat zij zich bewust worden van de angsten en zorgen van ouderen. En de balans weten te vinden met op schema rijden.”
Dukenburg ná living lab
Simon: “Mooi om te zien hoe de professionals in de wijk zo’n initiatief zelf verder brengen. Dat is ook precies de bedoeling van ons living lab. We pikken ideeën op die een actieve en gezonde leefstijl bevorderen en verbinden verschillende disciplines die samen de ideeën verder brengen. Op de achtergrond zorgen we voor draagvlak, bijvoorbeeld bij de gemeente, zorginstellingen en GGD. Ook kijken we of we financiële ondersteuning of subsidies kunnen krijgen. Zo bestendigen en borgen we zoveel mogelijk initiatieven die sinds de oprichting van het living lab in 2023 zijn ontstaan. Want het idee is dat professionals en bewoners ook na afronding van het project – in december 2026 – samen verder kunnen in de wijk. En sport, zorg en ontmoeten blijvend met elkaar geïntegreerd zijn.”
In Living Lab Dukenburg komen de kennis en de netwerken van de academies Sport en Bewegen en Gezondheid en Vitaliteit bij elkaar. Benieuwd naar de opbrengsten van het living lab en vertaling naar het onderwijs? Op de projectpagina Dukenburg beweegt met zorg over de drempel vind je meer informatie.
