Energietransitie Post-hbo-opleidingen bieden handvaten voor energieprofessionals

6e0f2926-0cf5-11ee-af91-02565807075b Balard Asare  Bediako met John Bernand met de H2 Demonstrator. SEECE
  • Slim
  • Schoon
  • Sociaal
  • Slim
  • Schoon
  • Sociaal

Om duurzame-energieprojecten uit te voeren, moeten professionals in alle disciplines kennis hebben van energiesystemen en hun samenhang. Up-to-date post-hbo-opleidingen van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen helpen daarbij.

Stel, je bent eigenaar van een parkeergarage en je hebt een groot dak beschikbaar voor zonnepanelen. Daarnaast heb je investeringsruimte voor eigen elektrische energieopslag en je wil laadpalen exploiteren voor je klanten. Dat is een businesscase die prima past in de trend van centrale naar decentrale energieopwekking, -opslag en smart grids. Een techneut kan de installatie uittekenen en een bestek maken.

‘Toch loop je hier tegen de grenzen van de regelgeving aan, want alleen gevestigde energieproducenten mogen elektriciteit leveren,' aldus Ballard Asare-Bediako, hoofddocent en onderzoeker bij het Lectoraat Meet- en Regeltechniek op de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). 'Zowel beleidsmakers als technici moeten weten waar regelgeving niet in de pas loopt met technische ontwikkelingen, pas dan kun je echt stappen zetten in de energietransitie.'

Duurzame energietechniek

Daarmee schetst Asare-Bediako de noodzaak voor post-hbo-opleidingen in de energietransitie. Collega John Bernard, cursusmanager post-hbo bij de HAN, heeft de afgelopen jaren vier post-hbo-opleidingen in de markt gezet die hierop inhaken. Zo heeft HAN in de eerste plaats de opleiding Duurzame energietechniek opgezet, een inleidende opleiding voor professionals die met energievraagstukken te maken hebben.

Bernard: ‘Het gaat onder meer om opwekking, transport, distributie en opslag van energie. Centraal staat dan een case. Bijvoorbeeld een woonwijk die van het gas af gaat. Of we gaan met cursisten kijken of het zinvol is om een kolencentrale om te bouwen naar een duurzaam alternatief. Maar ook hoe je festivals kan verduurzamen door dieselgeneratoren te vervangen door meer duurzame alternatieven. Veel professionals moeten handvaten hebben om met dit soort vraagstukken aan de slag te gaan – en die leveren wij.’

Cursus waterstof

Ook heeft Bernard een vijfdaagse post-hbo-opleiding over waterstof in de markt gezet. Beleidsmakers zien waterstof vaak als de spil in de energietransitie. Maar hoe zit het met opslag en transport van deze energiedrager? ‘Ook zien we dat lokale overheden veel vragen hebben over veiligheid en regelgeving rondom waterstof, daar spelen we op in’, aldus Bernard. 'In de toekomst willen we ook een cursus over de toepassing van waterstof in het transport opzetten. Het valt te voorzien dat vrachtwagens en lange autoritten extreem uitdagend zullen zijn voor zelfs de beste accu's. Met waterstof gaat de actieradius omhoog en kun je bovendien sneller tanken.'

Daarnaast biedt de HAN twee opleidingen over het elektriciteitsnet. De Power Course vergt een tijdsinvestering voor cursisten van een half jaar en leert professionals te rekenen aan zonneparken, windturbines, accu's, stroomkabels en transformatorstations. Deze cursus dubbelt grotendeels met een reguliere hbo-minor. ‘Dat is heel waardevol voor de cursisten, maar ook voor onze opleidingen. Wij horen zo wat er in het bedrijfsleven speelt en of ons reguliere hbo-programma daar op aansluit. We zijn altijd op zoek om onderwijs, onderzoek en het bedrijfsleven met elkaar te verbinden,' aldus Bernard.

‘Wat je in onze simulator van het elektriciteitsnet ziet, is dat er steeds meer data nodig is om het net stabiel en veilig te houden.'

Simulator

Daarnaast heeft HAN een meer inleidende opleiding over het elektriciteitsnet, waarin de cursisten aan de slag gaan met een simulator van het elektriciteitsnet. Bernard: 'Wat gebeurt er als je meer zon en wind op het grid zet? Wat als kolencentrales ineens afgeschakeld worden? Na een stuk theorie mogen mensen hier zelf mee aan de slag. Deze praktijkopstelling gebruik we ook in het reguliere onderwijs. Dat geeft altijd een interessante dynamiek. We zetten studenten met minder theoretische bagage bij deze opstelling dan professionals uit het werkveld. Studenten hebben namelijk meer tijd om te puzzelen, en zien echt waar het spaak loopt in het elektriciteitsnet wanneer je ondoordachte dingen verandert.'

‘Wat je in de simulator van het elektriciteitsnet ziet, is dat er steeds meer data nodig is om het net stabiel en veilig te houden,' vervolgt Asare-Bediako. 'We meten steeds meer, dus er komt steeds meer data beschikbaar. Aan de productiekant hebben we inmiddels voldoende data, maar aan de gebruikerskant veel minder, en dat is wel nodig om meer te sturen op de energievraag.'

Privacy waarborgen

Volgens Asare-Bediako moet hierbij de privacy van de gebruikers gewaarborgd blijven, maar door alleen operationele data uit databases te halen valt dat goed te organiseren. Daarnaast moet de data ook kloppen en mogen de systemen niet gevoelig zijn voor cybercriminaliteit. We zullen dus moeten inzetten op cybersecurity. ‘Zo zie je dat een veranderend energielandschap in allerlei disciplines gevolgen heeft. Ieder duurzaam energieproject moet je met multidisciplinaire teams aanvliegen.' Het is dus in toenemende mate van belang dat ook aanpalende disciplines kennis hebben van energiesystemen.

Om vraag en aanbod van elektriciteit beter op elkaar af te stemmen, zou er iets moeten gebeuren aan de elektriciteitsmarkt. ‘Het huidige elektriciteitsnet is in meer dan honderd jaar opgebouwd, maar we vragen nu grote veranderingen in een korte tijd,' zegt Asare-Bediako. 'Momenteel kunnen alleen grote gevestigde energieproducenten stroom leveren. Maar zoals mensen onderling via marktplaats spullen kunnen kopen en verkopen, zo zou dat ook met elektriciteit op kleine schaal moeten kunnen.'

Wet- en regelgeving

Om de parkeergarage uit het voorbeeld met eigen zonnepanelen en accu's te exploiteren, heb je nu nog een grote energiespeler nodig voor wie het wettelijk is toegestaan stroom te leveren. Asare-Bediako besluit: ‘Maar als je kiest voor meer energie uit zon en wind, moet je energie op kleine schaal kunnen opslaan en verhandelen, zodat je makkelijker kunt sturen op energievraag.' Regelgeving en voor de energietransitie noodzakelijke technologie lopen hier nog niet in de pas.

Open Avond

Meer weten over post-hbo-opleidingen van de HAN? Meld je aan voor de Open Avond en kom naar de campus in Arnhem of Nijmegen.

Tekst: Jan Spoelstra

Fotografie: Erik van ’t Hullenaar