IAG-V: het wij-gevoel centraal

Gezinnen die naar Nederland vluchten hebben een behoorlijke klus te klaren. Het leren van een nieuwe taal, werk zoeken, mensen leren kennen. Maar ook het verwerken van traumatische ervaringen tijdens de vlucht of bij de migratie in Nederland. 

Als er in een gezin meerdere problemen spelen, beinvloedt dat het leven ernstig. Ambulante behandeling kan dan helpen. We verzorgen daarom sinds een aantal jaar de opleiding Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling (IAG). Met deze opleiding leren hulpverleners een methodiek waarmee ze gezinnen helpen structurele veranderingen in hun leven aan te brengen. Alles met als doel de kinderen in een veilige omgeving te laten opgroeien. Begin juli heeft een groep van 10 gezinsbehandelaars hun diploma gehaald!

Bij entrea lindenhout kwamen er steeds meer gezinnen met een vluchtverhaal voor hulp aankloppen. De vlucht naar Nederland is een cultuurshock. Het leren van een nieuwe taal, andere normen en waarden. Maar ook het verwerken van traumatische ervaringen tijdens de vlucht of bij de migratie in Nederland. Hulpverleners merkten dat zij niet altijd een passend antwoord hadden op de vragen van deze gezinnen. Bij deze gezinnen is het familieaspect heel belangrijk. In deze culturen worden kinderen opgevoed door meerdere opvoeders naast de ouders, zoals grootouders, ooms en tantes. Die grootfamilie geeft steun en kracht. “Bij veel gezinnen uit een niet-Westerse cultuur is het van belang om vanuit de waarden en normen te kijken die voor de grootfamilie van belang zijn,” legt coördinator en docent IAG-opleiding Joris van Veen uit. “Deze aanpak is niet voor iedere hulpverlener vanzelfsprekend.” HAN VDO speelde in op deze vraag en ontwikkelde samen met YOIN, de opleiding Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling voor gezinnen met een vluchtverhaal (IAG-V).

In Nederland gelden andere regels, normen en waarden dan de gezinnen gewend zijn. Individualiteit en persoonlijke ontwikkeling staat hier centraal. In andere landen wordt meer waarde gehecht aan familie en sociale steun: het wij-gevoel. “Het is bij gezinnen met een vluchtverhaal heel belangrijk om een band met alle familieleden op te bouwen. Je moet de hele familie centraal te zetten,” aldus een van de hulpverleners. “Een kind in een grootfamilie ontwikkelt zijn of haar identiteit dan ook door bij te dragen aan het familiesysteem, niet door persoonlijke prestaties.”

Soms is een jong familielid eerder gevlucht en daardoor jarenlang aangesproken op zijn of haar individualiteit. Een moeilijk moment als hij dan weer door zijn ouders wordt aangesproken op dat familiebelang. “Het familielid zit dan in een andere fase als de familie weer herenigd wordt. Voor een jeugd- en gezinshulpverlener een complexe vraag om de juiste ondersteuning te bieden aan het hele gezinssysteem."

Ook voor gezinnen die samen zijn gevlucht ontstaan soms problemen. Het verwerken van het leed dat ze hebben gezien, het achterlaten van huis en haard en je aanpassen in een nieuwe cultuur, de balans van wat het gezin aankan is vaak ernstig verstoord. De IAG-methodiek vormt de basis van de hulp aan deze gezinnen, hiermee leren de gezinsleden een nieuw evenwicht vinden.

De gesprekken en interventies vinden in principe bij het gezin thuis plaats. Hulpverleners besteden expliciet aandacht aan het feit dat kinderen en jongeren uit migrantengezinnen vanwege de cultuurverschillen vaak in twee werelden leven. “Het is belangrijk dat je kwetsbaar bent als hulpverlener. We zoeken de overeenkomsten tussen beide werelden en delen persoonlijke verhalen, dit schept een band,” vertelt een van de hulpverleners in een onderzoek naar IAG-V. Verschillende teamleden bij entrea lindenhout hebben ook zelf een migratie-achtergrond, wat helpt bij het begrijpen van de vraagstukken.

“Maar voor de meeste hulpverleners is het niet vanzelfsprekend om met dit vraagstuk om te gaan,” vertelt Joris. “Daarom hebben we de opleiding IAG omgebouwd door het transcultureel systemisch werken als pijler toe te voegen. We voegen cultuur sensitieve elementen toe aan de opleiding IAG.” Sinds 2014 zijn er steeds meer vluchtgezinnen in Nederland, gezinnen die vaker terechtkomen in de hulpverlening. “Het is dus een thema die in heel het land speelt, daarom passen we de opleiding aan, zodat deze aansluit bij de behoeften en actualiteit.”