Onderzoeksproject

Studerende Mantelzorgers @ HAN

Eén op de 8 studenten in het hoger onderwijs heeft zorgtaken voor een naaste. Dat zijn er op de HAN zo’n 4.600 (!). Grote kans dus dat jij in je werk of opleiding studerende mantelzorgers tegen komt. Of misschien ben je er zelf wel één. Mantelzorg wordt vaak niet herkend en daarom komt ondersteuning

Mantelzorger, ik?

Studerende mantelzorgers zijn zich vaak niet (direct) bewust van dat ze mantelzorger zijn. Als de mantelzorgsituatie plotseling ontstaat en direct zeer intensief is, is het besef er meestal wel direct en volgt een mentale klap. Verwachtingen, bijvoorbeeld rond het student-zijn, moeten worden bijgesteld. In andere gevallen nemen taken ongemerkt toe, er komt steeds iets bij. Dan zijn het veelal anderen die benoemen dat ze mantelzorger zijn. Dit betekent dat jij, als directe omgeving van de student, hier een rol in zou kunnen spelen.
Mantelzorg: wat doet het met je?

Dé mantelzorger bestaat niet. Wat studerende mantelzorgers doen, voor wie en in welke context varieert sterk. Wel geldt voor allemaal dat het mantelzorger-zijn voor studenten zowel positieve als negatieve gevolgen op verschillende levensgebieden heeft. Hierin de balans houden is een grote uitdaging. Rust en ruimte zoeken voor zichzelf, steun zoeken bij anderen, maar ook sporten en gamen zijn acties die studerende mantelzorgers ondernemen om balans te houden. Leren doorzetten en plannen wordt ook genoemd.

• Vergroot je kennis, doorgrond de volle breedte van het begrip.
• Doorzie wat de impact is van mantelzorg.
• Snap dat ‘school is prioriteit’ bij mantelzorgers niet op gaat.
• Snap dat ‘stop dan met mantelzorg’ veelal geen optie is.
• Leer studenten écht kennen, heb aandacht voor het ken- nismaken.
• Duid frequente afwezigheid en te laat komen in plaats van vingerwijzen.
• Vraag of de student goed in zijn vel zit.
• Maak de thuissituatie bespreekbaar en kom hier regelmatig op terug (situaties veranderen).
• Check of de student een rustige studie- plek heeft.
• Vorm een netwerk voor signalering.
• Vraag bij inschrijving naar een mogelijke mantelzorgsituatie.
• Heb de wil om de student te helpen.
• Stel in een startgesprek behoeftes vast (en zet acties in gang).
• Denk mee in concrete oplossingen.
• Bespreek opties en prioriteiten.
• Blijf naast de student staan (warme overdracht).
• Leg geen dingen op.
• Zorg voor kortere lijnen tussen hulpverleners op de HAN, docenten en studenten.
• Loop niet weg voor moeilijke gespreksthema’s

Het is helpend als je als student- begeleider*:
• de student kent van andere lessen (ben je onbekend, dan werpt dat een drempel op voor contact).
• Je langere tijd verbonden bent aan dezelfde student (mits er een klik is).
• Regelmatig contact hebt.
• Makkelijk bereikbaar bent (appje, bellen).

* in de gesprekken ging het veelal over de rol van studentbegeleiders (de benaming verschilt per opleiding, we kiezen hier voor één term), maar ook voor docenten, studentpsychologen en decanen zijn deze tips relevant.
• Creëer een veilige sfeer.
• Schep vertrouwen.
• Luister goed (kap niet af).
• Heb geen oordeel.
• Wuif het niet weg, maar maak het ook niet te groot.
• Wees begripvol en erken gevoelens.
• Werk vanuit gelijkwaardigheid.
• Zet de student niet in een slachtofferrol.
• Wees er echt voor de student.
• Heb oprechte interesse in de student, neem hem serieus.
• Geef de student ruimte voor zijn verhaal.
• Durf je eigen kwetsbaarheid te tonen.

Het onderzoek

We deden literatuuronderzoek, voerden vervolgens gesprekken en gingen tot slot ontwerpend aan de slag. We interviewden 16 studerende mantelzorgers (tussen de 18-30) jaar van 11 verschillende opleidingen. Ook spraken we met 17 HAN-betrokkenen zoals docenten, studentbegeleiders, beleidsmedewerkers en vertegenwoordigers vanuit de examencommissie, het decanaat en de MR.

Het project Studerende mantelzorgers @ HAN is in 2022-2023 uitgevoerd vanuit Leeratelier Jongeren, Inclusie & Participatie (JIP), onderdeel van de Werkplaats Sociaal Domein Arnhem Nijmegen en mede mogelijk gemaakt door een gift van Stichting De Beide Weeshuizen en een bijdrage vanuit de Academie Mens en Maatschappij.
Factsheet, praatplaat en meer

Lees in de factsheet meer adviezen in het werken met studerende mantelzorgers en tips voor mantelzorgers zelf.

Gebruik de Praatplaat om als studentbegeleider een bijzondere situatie zoals mantelzorg te herkennen. Het is belangrijk om jouw studenten te kennen; wat houdt hen bezig? Zodra jij een bijzondere situatie herkent is het goed om hierover in gesprek te gaan met de student en samen te kijken of er aanpassingen nodig zijn in de studie.