Enactive Mind Autisme

De (hoogspecialistische) autismezorg is toe aan vernieuwing om écht zorg te bieden die past bij de meest kwetsbare mensen met autisme. Nog te vaak is er sprake van te weinig aansluiting in de specialistische zorg bij de actuele leefwereld van de persoon met autisme. Het citaat van een cliënt uit de autismezorg illustreert deze constatering: “Ik denk dat mijn beleving anders is. Ik denk dat ik veel meer in gedachten zit en veel dingen letterlijk neem… Ja, en ik heb er dan ook nog anorexia bij, dus die belevingswereld klopt dan ook weer niet met wat andere mensen zien. Dus ik weet dat vrijwel zeker. Ik zie mezelf anders dan dat andere mensen het zien.”

Uniek aan dit project is het “enactivistische” karakter van waaruit we een enactivistische behandelwijze (ofwel enactive mind werkwijze) van autisme willen ontwikkelen. ‘Enactivistisch’ houdt in dat autisme wordt gezien als een interactiefenomeen in plaats van een probleem of stoornis in de cognitie van de autistische persoon: de problematiek wordt daarmee niet binnen de persoon met autisme gelegd maar tussen de persoon met autisme en zijn omgeving. Het beschouwt autisme als een interactiefenomeen.

Betekenisverlening en zelfregulatie zijn volgens de enactive mind benadering dus essentieel voor diagnostiek en behandeling van mensen met autisme: Juist door de leefwereld te begrijpen in de context van zelfregulatie, wordt een inzichtelijke koppeling gemaakt tussen wat een mens met autisme ervaart en meemaakt, en hoe dit doorwerkt in en beïnvloed wordt door eigen gedrag in interactie met de omgeving. Het op deze manier leren begrijpen en invoelen van de leefwereld geeft cruciale handvatten voor (proces)diagnostiek en interventies voor de behandeling en netwerkbegeleiding.

Door écht als onderzoeksteam samen op te trekken met cliënten met autisme, hun naasten en professionals uit de hoogspecialistische en netwerkzorg. Een waarderend actieonderzoek (ook wel Appreciative Inquiry genoemd) is onderdeel van de methode. Waarin er samen vier fases doorlopen: Discovery (ontdekken en waarderen wat is), Dream (verbeelden wat mogelijk is), Design (ontwerpen wat nodig is) en Destiny (de toekomst creëren en evalueren). Centraal staat ‘samen doen’ door observeren, samen verkennen en waarderende dialogen en gesprekken aangaan als basis voor het ontwikkelen van de enactive mind werkwijze. Deze worden getoetst in de praktijk mét de partners wat ook lef – buiten de box denken – vereist van de meedoende teams.

Het enactivistische gedachtegoed binnen de HAN? Studenten, docenten en onderwijseenheden worden actief betrokken bij het project. Concreet betekent dat er ruimte is voor afstudeerprojecten en stageplekken. De verbinding is in eerste instantie met de academies Mens en Maatschappij (opleidingen Pedagogiek en Social Work) en Gezondheid en Vitaliteit (Verpleegkunde en Vaktherapie). Er is zeker ook ruimte voor inbedding in interprofessionele projecten en onderwijseenheden zoals minoren en andere projecten.

Een idee is om discipline-overstijgende presentaties en workshops aan te bieden aan docenten en studenten. De samenwerking tussen het onderwijs en beroepspraktijk wordt zo gegarandeerd door actief bij te dragen aan de ontwikkeling van trainingsmodules.