Steunfiguren in de jeugdzorg
We onderzoeken de samenwerking tussen jeugdprofessionals, gezinnen en steunfiguren uit het eigen netwerk. Een steunfiguur biedt steun aan een jongere en/of anderen in het gezin vanuit een bestaande sociale relatie die natuurlijk ontstaan is. Denk hierbij aan familie, buren, vrienden of bekenden.
Een steunfiguur is dus geen hulpverlener en in het geval van jongeren, is het ook niet de eigen ouder(s)/verzorger(s). Bij jeugdprofessionals kun je denken aan woonbegeleiders, jeugdconsulenten, jongerenwerkers of andere hulpverleners betrokken bij een jongere. We verwachten dat samenwerking van professionals met steunfiguren belangrijk is voor succesvolle hulp aan jongeren en gezinnen. Maar deze samenwerking is lang niet altijd vanzelfsprekend of makkelijk. Dit onderzoek helpt ons om te begrijpen op welke manier steunfiguren al wel en niet een rol hebben in de jeugdzorg*. Wat zijn redenen om wel of niet met steunfiguren samen te werken? Wat werkt goed en wat kan beter?
Aanleiding
Vrijwel iedereen is ervan overtuigd dat samenwerken met het sociaal netwerk, en specifiek steunfiguren, van gezinnen belangrijk is om de hulp aan jongeren en gezinnen succesvol te maken. Steunfiguren spelen een belangrijke rol in het voorkomen dat problemen escaleren waarbij inzet van zwaardere zorg (zoals uithuisplaatsing) onvermijdelijk wordt. In de verschillende jeugdzorgregio’s is al op verschillende manieren aandacht geweest voor de samenwerking met steunfiguren; in beleid, door speciale programma’s of interventies en het trainen van jeugdprofessionals. Maar dit betekent niet dat de samenwerking met steunfiguren vanzelfsprekend en makkelijk is.
Vaak worden steunfiguren nog niet actief in het hulpverleningsproces betrokken. Het is niet precies duidelijk waarom het werken met steunfiguren niet goed van de grond komt. Eerder onderzoek naar de samenwerking met steunfiguren laat wel zien dat deze aanpak van alle deelnemers in het hulpproces een omslag vraagt. Zowel ouders, jongeren als hulpverleners moeten op een andere manier naar hun eigen rol, taken en verantwoordelijkheden kijken. Werken met steunfiguren in een hulpverleningstraject lijkt zelfs een fundamentele verschuiving te zijn in wat men in het algemeen verstaat onder goed hulpverlenerschap.
Steunfiguren uit het eigen sociale netwerk zijn ontzettend belangrijk voor succesvolle hulp aan jongeren en gezinnen. Maar in de praktijk blijkt deze samenwerking nog niet van de grond te komen."
Doel
Dit project heeft twee doelstellingen:
1) inventarisatie van de mate waarin in de praktijk al gewerkt wordt met de inzet van verschillende soorten steunfiguren. Denk hierbij ook aan buurtgezinnen, maatjesprojecten, JIM.
2) inventariseren welke kansen en belemmeringen jeugdprofessionals, ouders en jongeren zien in de samenwerking tussen hulpverlening en steunfiguren.
Wat is er nodig om steunfiguren succesvol in te zetten? Hoe kijken hulpverleners, ouders en jongeren hier tegenaan? We willen eerst weten wat er speelt! En dan nieuwe plannen maken."
Uitvoering
Het project wordt uitgevoerd door het Lectoraat Werkzame Factoren in de Jeugd- en Opvoedhulp van de HAN University of Applied Sciences, in samenwerking met Praktikon. Praktikon is een onafhankelijke organisatie voor onderzoek en ontwikkeling binnen (jeugd)zorg, onderwijs en gemeenten. Kijk voor meer info op www.praktikon.nl. In het project wordt intensief samengewerkt met een klankbordgroep die bestaat uit ervaringsdeskundige jongeren, ouders, en jeugdzorg professionals.
Resultaten
De uitkomsten van deze inventarisatie leveren een actuele stand van zaken op van:
- de huidige inzet van het sociaal netwerk en in het bijzonder steunfiguren (aantallen en de wijze waarop) in lopende hulpverleningstrajecten
- ervaren belemmeringen en kansen in de samenwerking met steunfiguren, zowel volgens hulpverleners, jongeren als ouders
- gewenste vervolgstappen om verbeteringen te realiseren.
Gemeenten kunnen de uitkomsten gebruiken om de hulp aan jongeren en gezinnen te verbeteren. Ook kunnen de uitkomsten gebruikt worden in het onderwijs en andere leertrajecten voor (toekomstige) hulpverleners. Daarnaast schrijven we ook nieuwsberichten en andere publicaties om anderen, zoals (toekomstige) hulpverveleners, jeugdzorgorganisaties, ouders en jongeren, te informeren over de uitkomsten. Deze zullen op een later moment op deze projectpagina te vinden zijn.
* Jeugdzorg is een verzamelnaam voor jeugd- en opvoedhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering. Jeugdzorg heeft als doel om jeugd veilig te laten opgroeien. Het gaat om de hulp, advies en begeleiding die kinderen, jongeren en ouders/verzorgers krijgen. Dat kan op veel manieren: thuis, op school of in een instelling, kort of lang, individueel of als gezin.