Project Wendbaar aan het werk: Duurzame inzetbaarheid en Human Resource Management in zorg en welzijn

Door ontwikkelingen in de zorg- en welzijnssector ontstaan steeds vaker capaciteitsproblemen. De gevolgen? Toenemende werkdruk en stijgend ziekteverzuim. Instellingen besteden daarom nu meer aandacht aan duurzame inzetbaarheid van het personeel.

Het ESF-project Wendbaar aan het werk Zuid-Nederland en Oost-Nederland heeft als doelstelling: de bewustwording vergroten bij zorg- en welzijnsorganisaties en medewerkers van het belang van duurzame inzetbaarheid. Ze faciliteren en begeleiden bij het ontwikkelen van een eigen visie en beleid voor duurzame inzetbaarheid. En/of het faciliteren en begeleiden van concrete interventies, gericht op het vergroten van duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Om zo behoud van personeel te realiseren, het mobiliteitslek te dichten en kwaliteit van zorg te garanderen.

Meer specifiek voeren we onderzoek uit om antwoord te krijgen op deze vragen: 

1. Wat zijn de ervaringen van HR-projectleiders en interventiepartners bij de implementatie van verschillende typen interventies in relatie tot het thema duurzame inzetbaarheid? Dit betreft interventies gericht op medewerker-, team- of organisatieniveau. 
2. Wat is de toegevoegde waarde van het organiseren van masterclasses en een lerend netwerk op HR-niveau voor de implementatie en waargenomen effecten van de interventies?
3. Welke lessen zijn op basis van de macro-analyse te trekken uit de procesevaluatie van de verschillende interventies? Dit in relatie tot het thema duurzame inzetbaarheid in context (o.a. regionale verschillen, brancheverschillen)?

Om deze vragen te beantwoorden is een cyclus voor onderzoek en lerend netwerk opgesteld. In deze cyclus delen verschillende disciplines kennis, zo hanteren we een integraal perspectief. Meer specifiek delen we actief kennis over het thema duurzame inzetbaarheid op medewerker-, team- en organisatieniveau. Dit in de betrokken zorg- en welzijnsinstellingen van de werkgeversverenigingen in regio Zuid en Oost.

Voorlopige resultaten laten zien dat een community of practice op HR-niveau belangrijke waarde heeft. Waarde voor het beter vertalen van de kennis over evidence-based practices met betrekking tot duurzame inzetbaarheid. Verder werd duidelijk uit de nulmeting dat organisaties nog meer aandacht kunnen geven aan de hoeveelheid kennis, het gedrag en de houding van zorgverleners met betrekking tot duurzame inzetbaarheid. Bijvoorbeeld in relatie tot de aanwezigheid van human resource praktijken. Een teamleider of leidinggevende kan hierin een grote rol vervullen. En het toekomstperspectief en de inzetbaarheid van zorgverleners positief beïnvloeden (De Lange et al., 2020). 

Lees de slotpublicaties: 
Zuid: Bekijk de slotpublicatie.
Oost: Bekijk de slotpublicatie.

Binnen de sector zorg en welzijn spelen verschillende arbeidsmarkttrends en ontwikkelingen, die invloed hebben op de duurzame inzetbaarheid van zorgverleners. De belangrijkste zijn (Azw actueel, 2020):

1. De sector kampt met vergrijzing van het personeelsbestand en ontgroening. Het aandeel medewerkers van 55 jaar en ouder is in de afgelopen 5 jaar gestaag gestegen van 19% naar 24%.
2. In 2018 gaf 55% van de werkgevers in de sector zorg en welzijn aan een tekort te hebben in bepaalde functies. De afgelopen jaren is dit aantal in bepaalde branches nog verder gestegen.
3. Het verzuim binnen de sector zorg blijft stijgen. In 2013 lag het gemiddeld verzuimpercentage rond de 5%. In 2020 is dit percentage gestegen naar gemiddeld 6,6% (CBS, 2020).
4. De vraag naar medewerkers met competenties voor complexere zorgvraagstukken stijgt, de vraag naar laagopgeleide medewerkers daalt.
5. Er vinden taakverschuivingen plaats tussen de zorgprofessional en de onbetaald zorgverlener. Ruim de helft (57%) van de zorginstellingen zet vrijwilligers en mantelzorgers in voor taken die tot voor kort door zorgprofessionals werden uitgevoerd. 
6. Technologische innovaties kunnen daarbij een belangrijke bijdrage leveren, maar doen ook een beroep op de competenties van werknemers in de zorg. 
7. Arbeidsrelaties veranderen: meer flexibilisering van werk (uitzend en ZZP- constructies).

Hierdoor is er meer aandacht voor het thema duurzame inzetbaarheid. Duurzame inzetbaarheid betekent dat werknemers in hun arbeidsleven doorlopend over daadwerkelijk realiseerbare mogelijkheden alsmede over de voorwaarden beschikken om in huidig en toekomstig werk met behoud van gezondheid en welzijn te (blijven) functioneren” (Van der Klink, Bültmann, Brouwer, Burdorf, Schaufeli, Zijlstra & Van der Wilt, 2011, p. 347. Ons onderzoek is omvangrijk: in totaal doen zorgmedewerkers en leidinggevenden mee van 16 zorg-en-welzijnsorganisaties. Verspreid over 9 arbeidsmarktregio’s in Zuid- en Oost-Nederland.

Over het onderwerp gezond werken en duurzame inzetbaarheid is ook een webinar gemaakt voor het landelijk actieleernetwerk zorg en welzijn:

We ontvangen voor dit project subsidie van: ESF fonds, WZW, WGV zorg en welzijn, Transvorm, Zorg aan Zet, CNV.