Unieke inkijk in de gelaagde zorg

“De vanzelfsprekendheid van helpen wordt een beetje ter discussie gesteld, hoewel ik het zelf graag doe.” Koekkoek is naast lector ook crisisdienstverpleegkundige. Ben jij (bijna) werkzaam in de hulpverlening? In het boek staan “dingen die je niet leest in leerboeken en als professional nauwelijks bespreekt op het werk.”

Helpen is moeilijk gaat voornamelijk over de specialistische zorg. Met uiteenlopende denkrichtingen geeft de HAN-lector tekst en uitleg bij ‘crisis in de zorg’. Want is het wel crisis in de zorg of zijn we simpelweg soms vergeten wat goede zorg is?

Neem de psychische zorg als voorbeeld. De DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) maakte een grote opmars in de jaren tachtig. De handleiding zorgde voor een helder beeld van wat een ‘stoornis’ of ‘ziekte’ is. De DSM als antwoord op de ontwikkeling daarvóór. “Er kwamen steeds meer sociale en interpersoonlijke verklaringen voor psychische problematiek in zwang, wat voor psychiaters betekende dat ze hun deskundigheidsmacht moesten delen met meer sociaal georiënteerde zorgverleners.” Nu zijn vergelijkbare geluiden weer te horen. Máár, dat onderschrijft ook de (ongefundeerde) claim van maakbaarheid van de sector. “Dit schroeft de verwachtingen van het publiek verder op.”

Hoe moet de professional van nu werken? Durf buiten vastgestelde kaders te denken. Een zorgvraag is vaak niet eenduidig, en vraagt een brede kijk: sociaal en interpersoonlijk. Jij als toekomstig professional binnen het sociaal domein moet tegenwicht bieden. “Er is een te sterke focus op eenvoudige oplossingen”, zegt Koekkoek die naast HAN-lector ook lector bij de Politieacademie is.

“Deskundigheid herontdekken en opnieuw vormgeven.” Door samen te werken als partners. Koekkoek: “Professionals kunnen niet redden, wel coachen en vooral – blijven.” Daarvoor is het belangrijk om ruimte te krijgen in je werk. Om zo gelijkwaardiger te werken aan oplossingen. Meer capaciteit en minder labeldrang. Zo hoef je als professional niet te duiken als je niet direct een antwoord hebt op de zorgvraag.

De zorg verbeteren gaat niet altijd over meer geld. “Meer geld is als een duurdere racewagen geven aan een matige chauffeur om op het stratencircuit van Monaco te racen: een verkeerde investering”, schrijft Koekkoek in essay 1 De psychische zorg. Hij pleit voor meer waardering van het ambacht in de zorg, en minder specifieke labels. Vertrouwen op de kennis, kunde en ervaring van de professional, terwijl er een (te) sterke focus is op snelle oplossingen. Over de reactie van de sector zelf zegt hij: “Méér labels als een label niet werkt, doorverwijzing naar een volgend loket als de cliënt niet bij de professional past, en rondpompen van cliënten die buiten de door de zorg zelf gecreëerde stoornisprogramma’s vallen.” Een cruciale taak is weggelegd voor het onderwijs: leid de toekomstige zorgprofessional op om te staan voor het ambacht.

“Het is niet alleen maar kommer en kwel.” Bauke Koekkoek heeft, ondanks de titel die doet denken aan een pittige uitdaging, ook een positieve boodschap. Want met de zorg in Nederland is het echt niet zo slecht gesteld als je soms moet geloven in de media. “Het aanbod in de standaardzorg gaat ons steeds beter af”, schrijft hij.

Bovendien krijg je een positief gevoel als je de 103 pagina’s hebt gelezen. ‘Crisis in de zorg’? De denkrichtingen van Koekkoek stimuleren je om als (toekomstig) professional het tegendeel te bewijzen.