Geef jonge mantelzorgers een gezicht Over samenwerken en impact maken

De samenleving heeft geen flauw benul, jonge mantelzorgers zelf ook niet. Daarom sloegen 2 afstudeerders de handen met een mantelzorgconsulent en een onderzoeker ineen. Ze onderzochten de (on)zichtbaarheid van jonge mantelzorgers. Deze mensen verdienen een gezicht!

‘‘Áls je als jonge mantelzorger al doorhebt dat je jonge mantelzorger bent, is hulp vragen enorm lastig en kwetsbaar. Dat doe je dus eigenlijk niet.’’ Vertelt Kim Falk, ‘‘Je gaat niet tegen degene voor wie je zorgt zeggen dat je het moeilijk vindt om voor diegene te zorgen. Daarom vroeg ik buitenshuis om hulp, maar de ene keer dat ik dat deed kreeg ik de deur in mijn gezicht.’’ Afwijzing is echt niet altijd het geval, maar het werkt helaas wel ontmoedigend. ‘‘Ik voelde mij toen niet gezien, dus stopte ik het maar weg.’’ Kim, ervaringsdeskundige en inmiddels mantelzorgconsulent, wil dit voor de huidige generatie jonge mantelzorgers graag anders zien. ‘‘Wat ik zelf weinig heb gevoeld, wil ik meegeven aan de jonge mantelzorgers van nu. Of zij nu een last ervaren of niet, ze mogen hoe dan ook altijd bij mij aankloppen!’’

Jonge mantelzorgers werd een van de onderwerpen van de minor die studentes Paula Boot en Frederike Mosch deden. Gepassioneerd vertellen ze: ‘‘We kenden elkaar nog niet, maar in de eerste 2 weken van de minor vonden we deze gedeelde passie. We keken elkaar aan en voelden dat we een mooie bijdrage zouden kunnen leveren als we samen op dit onderwerp afstudeerden.’’ Frederike moest eigenlijk individueel afstuderen, maar passie en een sterke wil om bij te dragen bracht de studenten samen. ‘‘Er was eerst nog geen samenwerking tussen onze opleidingen, maar door ervoor te strijden mochten we toch samen aan de slag.’’ De studentes volgden zelfs lessen bij elkaars studie. ‘‘We hebben er denk ik meer tijd in gestoken dan de gemiddelde afstudeerder, maar voor het onderzoek en resultaat was dat erg waardevol!’’

De betrokkenen hadden in het begin geen idee hoe ze jonge mantelzorgers in beeld konden brengen. Alex vertelt enthousiast dat het daarom heel goed was dat de studentes Toegepaste Psychologie en Pedagogiek samenwerkten: ‘‘Complexe vraagstukken kun je nooit vanuit één professie oplossen.’’ Ook Paula en Frederike geven aan: ‘‘Je krijgt een bredere blik op een onderwerp en doet betere ontdekkingen.’’ Versterkend werkte bijvoorbeeld hoe verschillend de studentes ouders en kinderen benaderden. ‘‘Door Pedagogiek kijk ik heel erg vanuit het ouder-kind en familieperspectief. Toegepaste Psychologie richt zich voornamelijk op volwassenen.’’

Pas toen de studentes met Kim en Alex in aanraking kwamen, realiseerden zij zich dat mantelzorgen niet alleen zorgen voor, maar ook zorgen hebben over is. De jongste mantelzorger was 2 jaar, maar hij vond zijn situatie heel normaal. ‘‘Ik dacht echter: ‘hé, wat heftig, hebben we dit nou echt allemaal gehoord? Dit is toch niet normaal?’’’ Tijdens het onderzoek bleek dat ouders geen idee hadden wanneer hun kind jonge mantelzorger is, maar dat ook jonge mantelzorgers zelf niet doorhebben dat ze dit zijn. ‘‘Iemand vertelde: ‘Ik heb een gehandicapte broer, maar ik heb er nooit bij stilgestaan dat dit een last voor mij zou kunnen zijn.’ Als jonge mantelzorgers hun situatie normaal vinden, kloppen ze ook niet aan voor hulp.’’ Frederike vertelt ook: ‘‘Als je nadenkt over je basisschooltijd en 1 op 4 is jonge mantelzorger, dan zijn dat ineens heel veel kinderen die zo’n last dragen. Daar sta je helemaal niet bij stil. Dat gaf nog meer motivatie om alles eruit te halen.’’

‘‘Een onderzoeksproject heeft nut als het maatschappelijke impact heeft, als er iets uit komt waar je in de praktijk iets mee kunt’’, aldus Alex de Veld. Door een sterke samenwerking en gedegen onderzoek is die impact er zeker. De studentes ontwikkelden postermateriaal om onder andere bewustwording bij ouders te creëren. Over elk detail op de posters werd nagedacht. Kleur, tekst, beeld, afmeting, doelgroep. Dit soort praktische implementaties, als uitkomst van een onderzoek, zijn voor mantelzorgconsulenten zoals Kim echt van waarde. ‘‘Wij zitten de hele week tot onze nek in het onderwerp. Studenten hebben de tijd en een frisse blik. Ze komen met allerlei nieuwe, bruikbare informatie, en soms ook gewoon even met een reminder van oh ja!’’ Ook de studentes zijn blij met hun impact: ‘‘Toen alles af was, keken we elkaar aan en dachten: als er meer jonge mantelzorgers in beeld komen door onze ontwikkelde posters, dan mogen we trots zijn!’’

In het Leeratelier Jongeren, Inclusie & Participatie (JIP) staat de sociale kwaliteit van jongeren met een ondersteuningsbehoefte centraal. Onderwijs en praktijk gaan samen om diverse maatschappelijke vraagstukken aan te pakken. Studentes Frederike Mosch (Toegepaste Psychologie) en Paula Boot (Pedagogiek) deden via JIP onderzoek naar de zichtbaarheid van jonge mantelzorgers. Alex de Veld was als onderzoeker betrokken bij dit onderzoeksproject. Kim Falk, werkzaam als mantelzorgconsulent bij Malderburch, initieerde het vraagstuk en werkte als expert en ervaringsdeskundige mee aan het project.