Herstelcirkel++

Gezondheidsbevordering kan het beste zoveel mogelijk rond, door en voor mensen met vergelijkbare wensen georganiseerd worden, in de eigen omgeving zodat de stap naar formele zorg minder nodig is. Complementair aan formele zorg en duurzaam verankerd in een wijklandschap van gezondheidsbevordering. Deze ontwikkeling beantwoordt de wens van mensen met leefstijlaandoeningen om meer regie over de eigen gezondheid te krijgen en te behouden en tevens de wens van professionals die de noodzaak voelen om de eerstelijnszorg toegankelijk en voor gezondheidsprofessionals de werklast beheersbaar te houden door een actievere ‘nuldelijnszorg’.

Doelstelling van het project Herstelcirkel++ is om op een participatieve wijze – samen met bewoners en gezondheids-, zorg- en welzijnsprofessionals in de wijk – een gezondheidscommunity Gezond in Noord te ontwerpen ten behoeve van gezondheidsbevordering voor bewoners in de wijk.

Hoe kunnen bewoners van Nijmegen Noord in een participatief ontwerpproces met professionals een gezondheidscommunity (‘Gezond in Noord’) ontwerpen gericht op duurzame bevordering van hun gezondheid?

• Stichting Herstelcirkel in de Wijk

• NEO Huisartsenzorg

• Bindkracht10

• GGD Gelderland Zuid

• Fysiotherapie De Enk

• Diëtistenpraktijk La Vita Sana

• Radboudumc

• Stichting Je leefstijl als medicijn

Nationaal Regieorgaan SIA voor stimulering van praktijkgericht hbo-onderzoek in samenwerking met Health Holland (EXZ.EXZ.01.007).

In het project 'Herstelcirkel ++' ontwerpen bewoners van Nijmegen Noord, gezondheidsprofessionals die in de wijk werkzaam zijn en onderzoekers van HAN University of Applied Sciences een gezondheidscommunity – Gezond in Noord – voor bewoners in de wijk. Met name voor mensen met (risico op) leefstijlgerelateerde aandoeningen onder andere diabetes. Een gezondheidscommunity richt zich op de bevordering van de gezondheid (in brede zin) van een populatie en haar omgeving (hier: de bewoners van Nijmegen Noord).

Hoewel het aantal Nederlandse burgerinitiatieven rond zorg en gezondheid stijgt, ontstaan coöperatieve vormen van zelfhulp niet altijd en overal. Vooral niet in stadswijken (met achterstandsproblematiek) waar sociale bindingen doorgaans ‘losser’ zijn dan in dorpen en kleinere plattelandskernen. Hoe kunnen professionals die in de wijk actief zijn rond zorg, gezondheid en welzijn en MKB-bedrijven samen met bewoners meer coöperatieve samenwerking bewerkstelligen ten behoeve van gezondheid en vitaliteit?

Herstelcirkel in de wijk

Vertrekpunt van het project is 'Herstelcirkel in de wijk' (HCIW). Gestart als een pilot in Nijmegen Noord toonden huisartsen van een academische praktijk zich bereid met deze sociale innovatie in ‘samenzorgzaamheid’ te experimenteren en de effecten ervan te onderzoeken. HCIW richtte zich in eerste instantie op mensen met diabetes type 2, later ook op mensen met een chronische psychische kwetsbaarheid. In groepsverband werkten mensen met diabetes met begeleiding van een leefkrachtcoach een jaar lang aan individuele doelen (meer bewegen, minder medicatie, meer ontspanning, afvallen etc.). Kernidee is dat deelnemers elkaar helpen bij het bereiken van deze doelen, door ervaringen en kennis uit te wisselen en door elkaar aan te moedigen of te ondersteunen.

Doelstellingen van HCIW is ten eerste om de gezondheid van deelnemers te verbeteren of meer leefkracht te laten verwerven, minder afhankelijk te maken van zorg en de zorgconsumptie te laten dalen door eerste- en tweedelijnszorg te ontlasten. De tweede doelstelling is om op diverse plekken herstelcirkels te vormen. Kleine gemeenschappen die zich, na het jaar coachingsbegeleiding, duurzaam zouden  organiseren om elkaar blijvend peer support te bieden. Onderzoek van het Radboudumc toonde dat HCIW effectief is in het bereiken van de eerste doelstelling, maar niet in het bereiken van de tweede: het stichten van kleine gezondheidsgemeenschappen.

Herstelcirkel++

Daar kwam het project Herstelcirkel++ om de hoek kijken. Op een participatieve wijze, dus samen met bewoners en gezondheids-, zorg- en welzijnsprofessionals in de wijk, Herstelcirkel door te ontwikkelen tot een gezondheidscommunity in Nijmegen Noord.

• Co-designaanpak die bewoners en professionals leert kennismaken met ontwerpgerichte methoden. Dit om passende dienstverlening in de wijk te ontwikkelen ten behoeve van gezondheidsbevordering.
• Versterken van positieve krachten van bewoners en wijken (‘assets’) als elementen van de sociale en fysieke leefomgeving, die deelnemers in staat stellen gezondheid te bevorderen.
• Ontwikkeling van een coöperatie, inclusief organisatorische aspecten. Samenwerking met gezondheids- en welzijnsprofessionals en duurzame verankering in de wijk.

Hoe kunnen wijkprofessionals in een participatief ontwerpproces met bewoners van Nijmegen Noord een gezondheidscommunity (‘Gezond in Noord’) ontwerpen gericht op duurzame bevordering van hun gezondheid?

Download hier het bestand: Geleerde lessen project Herstelcirkel++

• Wat bindt mensen aan een gezondheidscommunity, om er onderdeel van te worden en er onderdeel van te blijven?
• Welke relaties tussen individuele en collectieve assets zijn door Gezond in Noord ontstaan? Hoe zijn deze verbindingen tot stand gebracht/gekomen?
• Welke in co-design met professionals ontwikkelde activiteiten, diensten en voorzieningen van Gezond in Noord stellen bewoners in staat (meer) eigen regie te voeren over hun gezondheid en welzijn (met het oog op hun individuele situatie van sociale en fysieke leefomgeving)?
• Op welke manier draagt de participatory design benadering bij aan het versterken van de community capacity van Gezond in Noord?