Collectief werken aan een gezonde, sociale stad
Waarom zien we gezond leven als de verantwoordelijkheid van het individu? Gezondheid realiseren we samen. Bijvoorbeeld door de stad socialer in te richten. Dat was de boodschap van het Samen Sociaal Event, met een masterclass van Klasien Horstman. “Gezondheid kun je niet in je eentje fiksen.”
Al meer dan 45 jaar wordt onderzoek gedaan naar gezondheidsverschillen – en hoe die te verkleinen zijn. Ondanks alle goede bedoelingen is de ongelijkheid niet afgenomen. Zo stelde Klasien Horstman (Maastricht University) afgelopen donderdag tijdens haar masterclass De Gezonde Stad. Ze liet zien hoe de leefstijl van rijke, theoretisch opgeleide mensen gaandeweg de norm is geworden. En er in beleidsnotities en handboeken over gezondheidsbevordering een kwalijk beeld is ontstaan. Dat van ‘een dikke, domme doelgroep’ die z’n gedrag maar niet wil aanpassen.
Grote gelijkmaker
Maar er is hoop. Horstman schetste wat er gebeurt als we niet langer focussen op het individu, maar op de samenleving als geheel. Daarbij gebruikte ze het ondergrondse rioleringsstelsel als voorbeeld. “Toen het eind negentiende eeuw werd aangelegd was het een grote gezondheidsgelijkmaker. Het stelsel maakte een eind aan epidemieën. Zowel arm als rijk werd er beter van.”
Bovengronds verbindingsstelsel
Een ‘collectief gezondheidsbevorderend arrangement’ maar dan bovengronds. Dáár moeten we volgens Horstman naartoe als we gezondheidsverschillen willen verkleinen. Ze is voorstander van een sociaal verbindingsstelsel waarin mensen niet langer eenzaam zijn, maar elkaar tegenkomen, samen activiteiten ondernemen en ideeën uitwisselen. “Dat is goed voor zowel je mentale als fysieke gezondheid. Die creëer je niet in je eentje. Het is noodzakelijk om als collectief aan gezondheid te werken.”
De stad als trefpunt
Zo’n sociaal verbindingsstelsel vraagt om een andere manier van bouwen. Zodat mensen niet langer langs elkaar heen leven, maar hun buren ontmoeten. Het vraagt ook om aantrekkelijk ingerichte parken en speeltuinen (geen ‘asociaal groen’, zoals Horstman het noemt). En om multifunctionele ontmoetingsplekken, liefst ontstaan vanuit burgerinitiatieven. Ja, zelfs de snackbar om de hoek doet ertoe. “Het is een plek waar mensen uit alle lagen van de bevolking elkaar ontmoeten en ‘ontbubbelen’. Snackbars heten niet voor niets vaak Het Trefpunt.”
Het is een plek waar mensen uit alle lagen van de bevolking elkaar ontmoeten en ‘ontbubbelen’. Snackbars heten niet voor niets vaak Het Trefpunt.
Maatschappelijke uitdagingen aangaan
Horstmans betoog sluit naadloos aan bij de thema’s van HAN Sociaal – Fair Health, de drijvende kracht achter dit event. Fair Health maakt zich onder andere sterk voor een gezonde leefomgeving, toegankelijke voorzieningen en een betere sociaaleconomische positie. Leading lector Lilian Beijer bij afronding van Horstmans masterclass: “Dit verhaal biedt veel inspiratie om met de kennis van onze themateams maatschappelijke uitdagingen aan te gaan. Dit doen we over de domeinen heen, met diverse partners uit het werkveld.”
Sparren met partners
Daarmee gaf Beijer het startsein voor de middagsessies van het event. HAN-lectoren, -onderzoekers en -docenten sparden met professionals van gemeenten, zorginstanties en welzijnsorganisaties over bijvoorbeeld de omgevingsvisie van Gemeente Nijmegen. Welke aanknopingspunten biedt die visie voor het ontwikkelen van een gezonde, sociale stad?
In de sessie ‘Synergie voor de toekomst’ droomden de deelnemers over een samenleving waarin bestaansonzekerheid niet meer bestaat. In de sessie SPRONG All4Talent stond een inclusieve arbeidsmarkt centraal.
Zo gaf het Sociaal Samen Event een impuls aan bestaande regionale netwerken. En bood het aanknopingspunten voor nieuwe samenwerkingsverbanden en projecten waarin wonen, werken, onderwijs, mobiliteit en cultuur samenkomen.
Want een gezonde, sociale stad? Daar zorgen we samen voor.
De gezonde stad: wat is ervoor nodig?
- bouwen gericht op ontmoeten
- groen dat uitnodigt tot contact
- multifunctionele ontmoetingsplekken
- waardering voor traditionele trefpunten als de snackbar en bruine kroeg
- de leefstijl van rijke en theoretisch opgeleide burgers niet meer tot norm verheffen
- stoppen met wij-zij-denken
- domeinoverstijgend samenwerken
- duurzame relaties aangaan met bewoners en buurten
- langlopend praktijkonderzoek doen
Meer weten over de collectieve benadering van gezondheidsbevordering? Lees het artikel De constructie van een ‘domme doelgroep’, Gezondheidsongelijkheid en epistemisch onrecht in de publieke gezondheidszorg. Of Pleidooi voor een publieke ethiek van gezondheidsbevordering.
