Ervaringen met de Broedplaatsmethode

Bied meer ruimte aan zelforganiserende krachten in wankele wijken zodat de weerbaarheid van deze wijken wordt vergroot. Dat is de belangrijkste uitkomst van de evaluatie van een pilot met de zogeheten 'broedplaatsmethode', ontwikkeld door de Shared Value Company en getrokken door sociaal ondernemer Bartele Bouma. Het gaat hier dan over wijken waar een voedingsbodem dreigt te ontstaan voor verschijnselen als armoede en dakloosheid, - of erger - ondermijning, mensenhandel en andere antimaatschappelijke krachten. Meer weerbaarheid maakt deze wijken sterker tegen deze negatieve krachten. In de methode staat het principe van zelforganisatie centraal, iets waarin de broedplaatsmethode niet uniek is. 

Wat houdt de broedplaatsmethode idealiter in?
De broedplaatsmethode is gebaseerd op de volgende uitgangspunten:

1. Gemeenschapsgericht mens- & wereldbeeld: mensen en organisaties willen elkaar opzoeken om samen vorm te geven aan een gemeenschappelijk bestaan, bijvoorbeeld in een wijk.
2. Zelforganiserend vermogen: min of meer vanzelf komt een vorm van organisatie en individuele en gemeenschappelijke ontwikkeling op gang, evenals ‘olievlekwerking’ in grotere verbanden.
3. Het is mogelijk om vanuit kleinschalige praktijken door middel van leren en ontdekken, beïnvloeding en overtuiging een beter resultaat neer te zetten dan via de huidige ‘systeemwereld’.
4. Rijk en gemeenten bieden ruimte om bestaande regelgeving en sturing te doorbreken en daarmee tevens publieke middelen op een andere manier en op een ander moment in de tijd in te zetten.
5. Aldus kan aan mensen die nu ‘tussen de wielen’ dreigen te komen in de samenleving meer en goedkoper perspectief, een veilige leefomgeving en bestaanszekerheid worden geboden.

Wanneer en waarom kan de broedplaatsmethode succesvol zijn?

1. Passie, draagvlak, eigenaarschap bij de  betrokkenen en een gemeenschappelijk ideaal of ambitie zijn belangrijke drijvende krachten achter succes.
2. Betrokkenheid van scherpe, kritische ‘tegendenkers’ met kennis en lef, die concrete vragen durven te stellen over absurde gevolgen van bestaande systemen.
3.  Concrete vooruitgang boeken; successen kunnen ‘vieren’.

Waar lopen uitvoerders van de broedplaatsmethode tegenaan?

1. Beknellende (nationale) regelgeving, vaste systemen van financiering en budgettering, onmogelijkheid om middelen te ontschotten en preventief met een langere tijdhorizon in te zetten.
2. Een abstracte belofte van oplossingen, die van overheden en bedrijven investeringen vergt, zonder een duidelijk zicht op het uiteindelijke resultaat.
3. Veel energie van een kleine groep gepassioneerden in combinatie met beperkte successen in termen van echte en bestendige veranderingen van regelgeving en systemen.

Waar liggen kansen in het overheidsbeleid (rijk en gemeenten)?

1. Creëer dit soort ‘vrijplaatsen’ om te experimenteren in de (gebiedsgerichte) aanpak van wankele wijken en wordt daarin steeds beter door te leren van ervaringen.
2. Overbruggen van de kloof tussen lokaal beleid en de Haagse werkelijkheid in een gezamenlijke leer- en beleidsomgeving (rijk-gemeente) op basis van gelijkwaardigheid van belangenperspectieven.
3. Anders en breder dan vanuit markteconomische waarde leren kijken naar maatschappelijke kosten en opbrengsten.
   Ga in elk geval nadenken over een alternatieve zienswijze op concrete punten als:
   a. belemmeringen mededingingswet en staatssteunregels voor sociale wijkeconomie;
   b. samenhangend met a aanpassingen in de participatiewet voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt;
   c. alternatieven voor ‘oude stijl’ gemeentelijk aanbesteden;
   d. een alternatieve visie op publieke controlling; ondersteunend aan beleidsnetwerken in een proces van ‘steeds beter worden in’ in plaats van klassieke instrument-resultaat (middel-doel) schema’s.

De HAN publiceert het onderzoek naar een pilot met de zogenoemde ‘Broedplaatsmethode’ door de Shared Value Company in Arnhem. De vraagstelling is of deze methode bruikbare elementen bevat voor de aanpak van ‘wankele wijken’: wijken waar een voedingsbodem dreigt te ontstaan voor armoede, dakloosheid, zo niet ondermijning, mensenhandel en andere antimaatschappelijke krachten.
Naar het rapport.

Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, programma Leefbaarheid en Veiligheid in het kader van de zoektocht naar strategieën voor de aanpak van wankele wijken in een gebiedsgerichte aanpak. Het is uitgevoerd door Ger Keijsers, Korrie Melis en voormalig lector Frans de Vijlder (voormalig Lectoraat Goed Bestuur en Innovatiedynamiek in Maatschappelijke Organisaties) aan de HAN University of Applied Sciences.