Programmatisch toetsen
In onderwijsland is programmatisch toetsen geen grote onbekende meer. Steeds meer onderwijsprofessionals zijn geïnteresseerd, maar weten nog niet waar de klepel precies hangt. Nu is er een boek: Programmatisch toetsen, voorbeelden en ervaringen uit de praktijk. HAN lector Tamara van Schilt-Mol is een van de auteurs.
Publicatie boek Programmatisch toetsen
Tamara is lector Eigentijds Beoordelen en Beslissen op de HAN, en daarnaast ook coördinator van het netwerk Toetsbekwaamheid h(b)o. Geen wonder dat veel onderwijsprofessionals bij haar uitkwamen met hun vragen over programmatisch toetsen. Ook Liesbeth Baartman (Hogeschool Utrecht) merkte dat er breed behoefte was aan theorie, voorbeelden en inspiratie. De beide vrouwen vroegen de grondlegger van programmatisch toetsen erbij: Cees van der Vleuten (Universiteit Maastricht). Gedrieën trokken ze het werkveld in om voorbeelden en ervaringen op te halen.
Praktijkvoorbeelden
In hun boek is er ruim aandacht voor de verhalen van h(b)o-opleidingen die programmatisch toetsen (gedeeltelijk) introduceerden. Hoe pas je het concept bijvoorbeeld toe bij het beoordelen van klinische vaardigheden? Hoe werkt programmatisch toetsen binnen een stage of een co-schap? Hoe helpt het om te komen tot een lerende cultuur? Is het ook geschikt voor professionaliseringstrajecten van hbo-docenten en voor opleidingen zoals de iPabo waar van oorsprong veel kennisvakken en daarmee kennistoetsen zijn? Ieder van deze opleidingen zocht en vond haar weg, maar niet zonder struikelblokken en onverwachte uitdagingen.
Programmatisch toetsen is een middel, geen doel
6 principes als uitgangspunt
Programmatisch toetsen gaat uit van 6 principes, die helpend zijn bij het richting vinden:
- De ruggengraat van het toetsprogramma wordt gevormd door de leeropbrengsten.
- Het programma bestaat uit een mix van verschillende datapunten die inzicht verschaffen in de ontwikkeling van de student.
- Elk van die datapunten is feedbackgericht en kent geen zak- of slaagbeslissing.
- Op basis van de datapunten en het zicht op de ontwikkeling is er een constante dialoog over het gebruik van feedback voor zelfsturing.
- Het aantal datapunten en de zwaarte van de beslissing zijn proportioneel aan elkaar gerelateerd.
- De zwaarte van een beslissing is leidend voor de hoeveelheid benodigde beoordelaarsexpertise.
Geleerde lessen
“We haalden een aantal belangrijke lessen uit de praktijkvoorbeelden”, vertelt Tamara. “Op de eerste plaats dat programmatisch toetsen een middel is, en geen doel. Je kiest voor het concept, omdat het past bij je visie op leren. Of omdat het aansluit bij de ontwikkelingen in het beroep waar je je studenten voor opleidt.” De 2e les die de input vanuit het werkveld opleverde: programmatisch toetsen is geen recept, maar een concept. “Er zijn geen vaste ingrediënten en een stappenplan om te volgen. Je geeft zelf inkleuring aan de contouren, passend bij je visie op opleiden, je studenten, het beroep waar je hen voor opleidt of bij je eigen onderwijspraktijk.” Dat betekent dat je oude denkbeelden moet omgooien. Een complex proces, wat Tamara brengt op les 3: “Omdenken vereist!”
Wat kun je met het boek?
De voorbeelden in het boek bieden inspiratie om zelf invulling te geven aan programmatisch toetsen. Je leest wat helpend is om de omslag te maken. Wie je daarbij nodig hebt. Welke kleine onderzoekende stapjes je kunt nemen. Hoe leidend je ontwerpcriteria zijn bij keuzes over tijd en geld. En hoe je zicht op leren kunt geven zonder cijfers uit te reiken. Tamara: “Natuurlijk komt de theorie aan bod, maar er is vooral aandacht voor de praktische vertaling. De praktijkvoorbeelden zijn illustratief voor de diversi teit binnen het concept.”
Programmatisch toetsen, voorbeelden en ervaringen uit de praktijk is te bestellen via uitgeverij Boom. Meer informatie over programmatisch toetsen vind je op de website van het netwerk Toetsbewaamhei d h(b)o en in het artikel Elk toetsmoment is een leermoment. Je kunt ook de webinar Programmatisch toetsen terugkijken.
