Techniek als middel om problemen op te lossen

Informatiekundige Jerom Janssen (47) is als kind al nieuwsgierig en ontdekkend ingesteld. Maar zijn vele vragen aan de juf op de basisschool over hoe dingen werken, worden niet gewaardeerd. ‘Daarmee haalde ik het tempo uit de les en daar had de rest van de klas last van’, concludeert hij achteraf.

Zijn interesse in school neemt snel af en hij kijkt vooral veel uit het raam naar de natuur. Nog steeds is de werking van de natuur voor hem een inspiratiebron bij het oplossen van problemen. ‘Een vogel die van een bessenstruik eet, poept de bessen vervolgens ergens anders weer uit. In die bessen zitten zaden waardoor er een nieuwe bessenstruik kan groeien. Zo bouw je samen aan een systeem dat werkt’, legt hij uit.

De schoolloopbaan van Jerom Janssen is bijzonder en vertelt je iets over zijn visie op het leven. Na de basisschool gaat hij naar het lager beroepsonderwijs (lbo) om tussentijds over te stappen naar de mavo (middelbaar algemeen vormend onderwijs). Vervolgens doet hij de havo en daarna het voortgezet wetenschappelijk onderwijs (vwo). Jerom Janssen: ‘Naarmate het gewaardeerd werd dat ik vragen stelde, vond ik school steeds interessanter. Daarnaast ontdekte ik dat ik met lbo werd beperkt in mijn beroepskeuze. Dat was een stimulans om door te gaan.’

Na het vwo weet Jerom Janssen niet wat hij moet studeren. De natuur vindt hij interessant, computers en data ook. Hij raakt ook meer geïnteresseerd in hoe mensen denken en werken. Hij overweegt daarom een studie psychologie, maar uiteindelijk begint hij bij de Universiteit van Groningen aan een studie Engels en later aan American Studies. Maar dat is het toch nog niet helemaal. ‘Techniek had altijd al mijn interesse als middel om problemen op te lossen. Ik zocht de brug naar techniek en die vond ik in informatiekunde, Information Science. Daarbij gaat het om wat mensen belangrijk vinden en hoe je daarbij een computer kunt inzetten.’

Zijn universitaire studie gaat hem best makkelijk af, want daarnaast werkt hij fulltime bij een Duits softwarebedrijf. Daar helpt hij mee aan het vereenvoudigen van de programmeertaal van een veelgebruikt computerprogramma. ‘Daar heb ik zoveel geleerd: regelmatig even een stapje terug doen in je werk en je afvragen: wat ben ik aan het doen? Waarom doe ik dit en hoe kan het nog slimmer? Die vragen stel ik mezelf nog steeds. Het zorgt ervoor dat je niet direct in een bepaalde oplossing denkt, maar breder kijkt naar mogelijkheden’, vertelt de informatiekundige.

Vlak voor hij aan zijn scriptie begint, waarbij hij met software een tijdsindicator ontwikkelt om oude teksten op een paar jaar nauwkeurig te kunnen dateren, vraagt hij aan zijn hoogleraar waar hij meer van dit soort uitdagende onderzoeken kan doen. Zijn hoogleraar verwijst hem naar de universiteit van Dublin. Daar verblijft de Groningse student vervolgens drie jaar om zijn scriptie af te ronden en aan de slag te gaan als promovendus. Tussendoor rondt hij daar nog een opleiding Postgraduate Diploma in Statistics af. Als een headhunter hem benadert voor een baan als business analist bij zorgverzekeraar Achmea komt hij terug naar Nederland. Weliswaar zonder promotie, dat is niet gelukt, maar daarover treurt de pas afgestudeerde informatiekundige niet. ’Zoveel mogelijk diploma’s halen, is nooit mijn doel geweest. Het gaat mij erom methodisch te werk te gaan; weten hoe iets zit, dat oefenen en er beter in worden.’

Bij Achmea kijkt Jerom Janssen hoe hij op een wetenschappelijk verantwoorde wijze processen kan verbeteren, zodat je beter kunt reageren op de behoefte van een klant. ‘Het leukste wat ik daar heb gedaan is het percentage wanbetalers te laten dalen. We hebben daar in slechts tien weken tijd systematisch onderzocht op welke prikkels wanbetalers reageren. Zo kwamen we er bijvoorbeeld achter dat mensen uit een bepaalde leeftijdscategorie ineens wel betalen als je ze op het juiste moment een herinnering stuurt in de vorm van een sms. Dat betekent dat je zo’n sms niet onder kantoortijd moet sturen als ze aan het werk zijn, maar bijvoorbeeld op zaterdagmorgen. Dan kunnen ze direct betalen.’ Zo lost hij met techniek een probleem op, precies zoals hij zelf altijd voor ogen had.

Na vijf jaar Achmea vindt Jerom Janssen een nieuwe uitdaging bij netbeheerder Liander. ‘Het maatschappelijk belang van ons energiesysteem spreekt me enorm aan. De energietransitie die we met z’n allen moeten maken, is het één groot economisch, psychologisch en technisch vraagstuk. Tja, daar komt alles samen wat ik interessant vind’, klinkt het lachend.

Jerom Janssen slaagt erin om op basis van storingsdata het storingsproces bij de netbeheerder te reconstrueren om te analyseren waar de knelpunten zitten, zodat die kunnen worden verbeterd. Daarnaast ontwikkelt hij software, waarmee je het weer op een dag in het verleden of de weersvoorspelling in de nabije toekomst kunt opvragen om het effect ervan op de kabels van Liander te beoordelen. Met een voorbeeld legt Jerom Janssen dit haarfijn uit. ‘Stel er liggen kabels in de grond in een gebied met kleigrond, dan kan daar in droge periodes grondverzakking ontstaan. Daardoor kan zo’n kabel stuk gaan en storing veroorzaken. Als we naar het weer kijken, kunnen we ons daarop voorbereiden door bijvoorbeeld voldoende monteurs beschikbaar te hebben.’

Bij Liander ziet de informatiekundige samen met zijn collega’s dat je het energienet kunt verzwaren om aan de energievraag in de komende jaren te voldoen, maar dat het slimmer is energie op te slaan. ‘Dat kun je met accu’s doen, maar dat is alleen een oplossing voor de korte termijn; energie die je in de zomer overhoudt, kun je niet tot de winter bewaren. Met groene waterstof lukt dat wel, want eenmaal opgeslagen, blijft de hoeveelheid intact’, legt Jerom Janssen uit.

Daarmee heeft hij met zijn collega’s een oplossing in handen waar ze iets mee willen doen, maar een netbeheerder mag geen energie opslaan. Daarom richten ze samen drieënhalf jaar geleden HyMatters op. Met dit bedrijf helpen ze organisaties bij de toenemende vraag om te verduurzamen met hulp van groene waterstof. Zo helpt HyMatters Rijnstate Ziekenhuizen en de monumentale Eusebiuskerk in Arnhem bij het verduurzamen van hun energievraagstuk en vindt hij wederom met techniek een oplossing voor een probleem.

Het idee voor hun bedrijf ontdekken de heren van HyMatters tijdens hun werk bij Liander. Die werkervaring brengt Jerom Janssen wederom een belangrijk inzicht. ‘Een opleiding duurt een afgebakende periode, maar je bent nooit klaar met leren. Het zou mooi zijn als we samen een werkklimaat creëren, waarin mensen zich vrij mogen ontwikkelen en blijven leren. Zo stimuleren we dat leren leuk is’, benadrukt de ondernemer. Werken en leren combineren, zo zou het volgens hem moeten zijn.

Als jonge mensen al vroeg kennismaken met interessant werk, dan leren ze daar enorm veel van is de overtuiging van Jerom Janssen: ‘Dat zie je ook terug in de natuur; neem bijvoorbeeld leeuwenwelpjes die voor het eerst meegaan op jacht. Dat mislukt zo’n eerste keer gegarandeerd, maar ze leren daar wel van. Daaruit maak ik op dat er geen harde datum is waarop je moet stoppen met studeren, maar dat je leren en werken je leven lang moet combineren.’