Voorloper in flexibiliteit Glorieuze toekomst voor deeltijdonderwijs

Irma werkt eerst met licht-verstandelijk gehandicapten. Met de jaren werden dat ernstig-verstandelijk gehandicapten. “Wil ik me verder ontwikkelen, dan lukt dat alleen met een hbo-diploma op zak. Door veel vrijstellingen, ga ik dat in korte tijd behalen.”

Ook Danny Bent (41) snakte met 20 jaar sportondernemerservaring naar verdieping, en dan specifiek op het gebied van bewegingsonderwijs. Hij volgde ooit het CIOS, de mbo-opleiding Centraal Instituut Opleiding Sportleiders. Nu staat hij op het punt de ALO aan de HAN af te ronden, de opleiding Leraar Lichamelijke Opvoeding. Niet in 4, maar in 3 jaar tijd. Als kers op de taart is hij onlangs aangenomen om er les te gaan geven. 

Het deeltijdonderwijs aan de HAN ademt flexibiliteit. De hogeschool laat het vaste onderwijsprogramma los en stelt in plaats daarvan leeruitkomsten samen. Daarin is bepaald wat studenten moeten kennen en kunnen, maar niet hoe het bijbehorende programma eruit moet zien.  Juist die flexibiliteit is wat deeltijders enorm aanspreekt. Flexibiliteit over datgene wat je wilt leren en kunt toepassen in de praktijk, over de volgorde waarin je dat leert en het tempo waarop je dat doet. Dat blijkt uit de recent gehouden evaluatie van het Experiment Leeruitkomsten. Onder leiding van de HAN-brede beleidsvoorbereidende werkgroep Leven Lang Ontwikkelen vond dit 6 jaar durende experiment plaats. 

We maken de balans op en kunnen vaststellen dat deeltijdonderwijs op de HAN een fraaie toekomst tegemoet gaat. Dit bestaat nu uit 60 opleidingen: 18 Associate degrees, 37 bachelors en 5 masters. De NVAO oordeelde positief over de kwaliteit van het complete aanbod. Ook de studenttevredenheid is hoog.  
De instroom aan studenten groeit meer dan verwacht. Deeltijdopleidingen sluiten dankzij de leeruitkomsten beter aan op het werkveld. De HAN stelt zich hierbij lerend op. Studenten ervaren maatwerk en genieten keuzevrijheid in het volgen van modules. Niet alles kan, soms moet de student eerst een basismodule volgen, waardoor er wel een vaste volgorde voor het volgen van de modules is.  

Voor de docent betekent dit maatwerk dat hun activiteiten veranderen. Ze zijn meer als coach actief, wat best wat eisen aan ze stelt. Overigens, het zijn niet de docenten die het maatwerk voor de studenten verzorgen. Het initiatief daarvoor ligt bij de student zelf, die zit aan de knoppen. Een kolfje naar de hand van student Irma Rozenboom. Door haar lange werkervaring deed ze de nodige kennis op, waardoor ze voor veel modules werd vrijgesteld. Dat moest ze dan wel aantonen. En dat deed ze via maar liefst 230 A4-tjes aan bewijslast in haar portfolio. Het gevolg? Ze kreeg 3 jaar verkorting en deed de studie in 1 jaar.  

Een deeltijdstudie volgen naast een baan vereist doorzettingsvermogen. Dat weet Danny, vader van 3 kinderen met een fulltime baan. De omgeving werkt weleens tegen: “Dat je ook bij mooi weer en op zaterdagen de boeken induikt, wordt niet altijd gewaardeerd. Sommigen zijn jaloers, anderen tonen diep respect.” Danny wilde de studie versnellen, maar dat geldt niet voor elke student. In de regel raadt de HAN een werkweek van maximaal 32 uur aan, naast een deeltijdstudie. Vertragen kan ook, of tijdelijk stopzetten omdat de privésituatie erom vraagt. Dat blijkt voor velen een uitkomst. Elke verandering in het studietraject dient te worden vastgelegd in een onderwijsovereenkomst. Dat blijft nog weleens achterwege. Grote wens van docenten en studenten is meer gebruiksgemak als het gaat om de inzet van deze overeenkomst als begeleidingsinstrument. 

Het experiment noodzaakt ook tot doorontwikkeling en het aanpassen van knelpunten. De inrichting van de logistieke systemen moet beter. Leerwegonafhankelijk onderwijs is nog niet overal uitvoerbaar. Met name mbo-studenten vragen, meer dan hbo-studenten, structuur in het onderwijs, wat groei in flexibiliteit tegenwerkt. En na de pandemie dient aandacht uit te gaan naar professionalisering van blended learning. 

Het Experiment Leeruitkomsten is een katalysator voor het voltijdse onderwijs. Zoveel is duidelijk. Daarbij is aandacht voor professionalisering van de huidige voltijdsdocenten cruciaal. 

Bij de evaluatie was een veelkleurige groep deelnemers betrokken. Onder hen studenten, bestuur, management, projectleiding en docenten van de HAN én vertegenwoordigers van NVAO, Onderwijsinspectie en het ministerie van OCW.