6 februari 2019 Associate lector Sarah Detaille belicht arbeidsmarktvraagstukken in de energiesector

In september 2018 verscheen het boek Fit for the future, uit de pen van Sarah Detaille en Annet de Lange. Het boek laat zien hoe het onderwijs, organisaties en de overheid tot een toekomstbestendige samenwerking op de arbeidsmarkt kunnen komen. Het is een iconisch werk, over een onderwerp dat veel sectoren bezighoudt, gezien de snelle technologische ontwikkelingen op de arbeidsmarkt.

De lector zet haar arbeidsmarktkennis en onderzoeksvaardigheden sinds september 2017 in voor de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Ze werkt onder andere samen met het Sustainable Electrical Energy Center of Expertise (SEECE), dat zich hard maakt voor het opleiden van energieprofessionals. In de energiesector is een groeiend tekort aan technisch personeel. Van warmtepompinstallateurs tot elektrotechnisch ingenieurs.

Hoe groot de tekorten precies zijn, kan volgens Detaille beter in kaart worden gebracht. Ze werkt aan een arbeidsmarktanalyse, met de provincie Gelderland. ‘Dan hebben we beter in beeld hoe het zit met de instroom, doorstroom en uitstroom binnen de sector Techniek. En hoe opleidingen daar een bijdrage aan kunnen leveren. Hoeveel tekorten hebben we? Binnen welke sub-branches en op welke niveaus?’

Welke werkzaamheden technici in de toekomst verrichten, is niet altijd duidelijk. ‘Het interessante van de energietransitie is dat er veel moet gebeuren op de korte termijn, maar dat we niet precies weten welke mensen daarvoor nodig zijn.’

Omdat de aard van het werk van technici aan het veranderen is, is het belangrijk om aandacht te besteden aan soft skills. Een techneut die het in de toekomst wil redden, moet niet alleen technisch onderlegd zijn. ‘Als je een huis wil verduurzamen, heb je een loodgieter, een installatieman en allerlei andere disciplines nodig. Hoe zorg je dat alle werkzaamheden op elkaar worden afgestemd? Hoe werk je samen met elkaar? Hoe zorg je dat je goed met andere professionals en met opdrachtgevers communiceert?’

Er zijn al onderwijsprojecten waarin soft skills een grote rol spelen. Bijvoorbeeld in The O-Zone, een hybride leeromgeving op het Industriepark Kleefse Waard (IPKW) in Arnhem. In deze omgeving werken studenten van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) met bedrijven en lectoraten aan energieprojecten, binnen hun reguliere curriculum. De hechte samenwerking met bedrijven zorgt dat groepen studenten in aanraking komen met onverwachte innovatievraagstukken.

Een andere ontwikkeling is dat studenten in korte tijd worden klaargestoomd voor een baan in de energiesector, voor een functie die op korte termijn vervuld moet worden. Er worden nieuwe opleidingen in het leven geroepen, in samenwerking met het bedrijfsleven. Het Operational Network programma (ONP) bijvoorbeeld, dat in 2018 van start ging. Technici in spe treden in dienst bij netwerkbedrijf Alliander en volgen tegelijkertijd een tweejarige opleiding op de HAN.

Het programma richt zich specifiek op praktische havisten; jongeren die geen zin hebben om nog vier jaar in de schoolbanken te zitten en direct aan de slag willen bij een bedrijf. Dit is een groep die via reguliere opleidingen niet de energiebranche instroomt. Deze jongens en meisjes vallen buiten de ‘normale’ doelgroep van techniekopleidingen en energiegerelateerde bedrijven.

De onderzoeksgroep van Detaille was betrokken bij het Operational Network Trainee-programma. ‘Een van onze hrm-studenten heeft meegewerkt aan het vormgeven van het traject. Havisten worden van school geselecteerd. Onze hrm-student heeft gekeken: hoe zou die selectieprocedure plaats moeten vinden? Hoe kun je het zo vormgeven dat het aansluit bij de competenties van de havisten. Hoe ga je dat inbedden in bestaande trajecten?’

Het aanspreken van nieuwe doelgroepen op een krappe arbeidsmarkt is een beproefde methode en wordt in de technieksector vaker toegepast, laat Detaille weten. Bedrijven en kennisinstellingen richten zich bijvoorbeeld op statushouders, techniektalent uit andere sectoren en andere zij-instromers. Dat doen ze om de totale human capital-vijver te vergroten.

Een paar losse projecten gaan niet alle arbeidsmarktproblemen oplossen, maar de concepten achter nieuw onderwijs kunnen op grotere schaal worden ingezet. ‘Het The O-Zone-project is vooruitstrevend bij de HAN. De provincie Gelderland heeft het niet voor niets gefinancierd. Het is een van de projecten die als icoon kan dienen voor de regio. En het Operational Network Trainee-programma ook.’