Het sleutelwoord bij inductie is ‘maatwerk’
“Soms lijkt alles goed te gaan met een startende leraar, maar op een gegeven moment gaan sommigen toch over hun grens,” vertelt docent Scheikunde van het Theresialyceum in Tilburg, Linda van den Broek.
Ze is samen met docent Economie, Maarten Arts verantwoordelijk voor het inductiebeleid binnen hun school. Zelf werken deze docentcoaches respectievelijk 10 en 7 jaar in het onderwijs. Ze vinden het belangrijk dat startende docenten goed landen. Of ze nu recht van de opleiding komen, voorheen bij een andere school werkten of zij-instromers zijn. Maarten: “Om te kunnen en durven leren, moet je je soms kwetsbaar opstellen. Dat kan lastig zijn. Wij proberen heel laagdrempelig te zijn.”
Signalen herkennen
Om ervoor te zorgen dat de docentcoaches ook van elkaar leren, koos Linda voor een algemene coach-opleiding en volgt Maarten een coach-opleiding gericht op het mbo, vo en po. Linda: Tijdens mijn opleiding ontdekte ik dat ik niet de juiste vragen stelde aan een starter. Als je weet waar je op moet letten, herken je beter wanneer een gedreven starter tegen zichzelf in bescherming genomen moet worden.”
Elkaar inspireren op inductie
Maarten en Linda waren eind november bij de ‘Inductie’ bijeenkomst die lerarenopleider bij de HAN, Gerald Steverink gaf aan de inductiecoördinatoren van de Academische Opleidingsschool Midden-Brabant (AOS MB) van de onderwijskoepel Ons Middelbaar Onderwijs (OMO). Alle inductiecoördinatoren van de participerende scholen binnen AOS MB zijn bijeen om elkaar op het gebied van inductie te inspireren, dilemma’s te bespreken en werkvormen te delen.
Inductienetwerk
Programmadirecteur van AOS MB, Régie Driessen, legt uit: “We hebben als AOS MB een aantal uitgangspunten op het thema inductie vastgesteld die voor alle 17 scholen van het partnerschap richtinggevend zijn. Omdat dé starter, dé coach en dé school niet bestaat, wordt inductie op schoolniveau vormgegeven: het blijft maatwerk.” Ze vertelt: “Per opleidingsschool zijn er 1 of 2 inductiecoördinatoren lid van het ‘Netwerk Coördinatoren inductie’. Schooloverstijgend delen we vanuit dit netwerk kennis en ervaring. De bijeenkomst die Gerald eind november voor ons organiseerde, hebben we als zeer waardevol ervaren.”
Workshop Stuurkracht
De aanwezigen van de bijeenkomst krijgen van HAN onderzoekers Kyle van den Langenberg en Edwin Buijs op aansprekende wijze een workshop over onder meer de Stuurkracht van startende leraren, waar lector Helma Oolbekkink-Marchand onderzoek naar doet binnen het Lectoraat Professionaliteit van leraren.
Verder spelen de aanwezigen in groepjes van 4 deze middag het Super Agent spel om te ontdekken welke kwaliteiten zoal nodig zijn om stuurkracht te ontwikkelen. Een mooie manier om met elkaar over stuurkracht te spreken en dilemma’s en ervaringen uit te wisselen.
Ieder op eigen niveau in spreidstand
Gerald kent de uitdagingen die spelen in de praktijk. “Er zijn veel paradoxen in een inductietraject. Vooral middenmanagers staan vaak in een spreidstand.” Hij schetst: “Een rector vindt inductie vaak belangrijk, maar goed onderwijs ook. Gaan ze voor een tussenuur voor de leerlingen of vragen ze de starter extra te werken? Deze zegt niet snel ‘nee’, maar goed is het niet. Een starter heeft tijd nodig om lessen voor te bereiden en te herstellen. Het is voor starters zelf soms best lastig die grens te trekken. Daar speelt de coach een belangrijke rol in.
Gelukkig is (mede dankzij het landelijke BSL-project) voor het voortgezet onderwijs ‘werkdrukvermindering’ een van de 5 waarborgen die in de CAO zijn opgenomen. Starters staan hierdoor sterker om te krijgen waar ze recht op hebben. “Al blijft de werkelijkheid weerbarstig,” aldus Gerald.
Vervolgbijeenkomsten
Omdat bij inductie verschillende thema’s een rol spelen, organiseert Gerald (net zoals hij eerder deed voor de VO-raad) op verzoek van Régie op enkele thema’s een bijeenkomst. In de bijeenkomst in november stond het thema Stuurkracht centraal. In februari gaat het over de begeleiding van startende docenten. Dan is Gisbert van Ginkel van de Radboud Docenten Academie uitgenodigd. Hij heeft een coaching instrument ontwikkeld om het gesprek aan te gaan en hij gaat in op de 9 spanningen die voorkomen bij iedere starter. In april volgt een bijeenkomst waarin de rol van het middenmanagement en HR centraal staat. Associate professor bij de Wageningen Universiteit & Research, Piety Runhaar, gaat in op de Startwijzer: een digitale scan die in beeld brengt hoe startende leraren ingewerkt en begeleid worden en tevens aangeeft op welke onderdelen mogelijk winst te behalen valt.
Ik vind en hoop dat men weloverwogen keuzes maakt waarbij het belang van de starter niet vergeten wordt.”
Starters behouden
De bijeenkomsten zijn erop gericht om de starter binnen het onderwijs te houden. Zonde dat nu 30% van de starters binnen 3 jaar (en vaak al in het 1e jaar) om de verkeerde reden het onderwijs verlaat. Zéker gezien het huidige lerarentekort en de vergrijzing van de beroepsgroep. Gerald: “Ik vind en hoop dat men weloverwogen keuzes maakt waarbij het belang van de starter niet vergeten wordt."
Meer informatie over inductie
Wil je meer weten over de begeleiding van startende docenten? Ben je geïnteresseerd in het Super Agent Spel? Of wil je van gedachten wisselen over inductie? Neem dan contact op met Educatie Pro.
Meer inspirerende verhalen rondom inductie
"Fijn om later in het schooljaar te starten"
Olga Platteschor werkte 10 jaar voor een groot internationaal transportbedrijf en had vanuit die functie veel contact met studenten Logistiek van ROC Nijmegen. In april 2021 maakte ze de overstap als docent Logistiek op deze mbo-opleiding.
"Je moet het meeste zelf ervaren"
Tessa van Lier staat voor het 3e jaar voor de groep op basisschool De Reuzepas in Ewijk. Een inductieprogramma was er wel, maar dat heeft ze amper gevolgd. Ze had genoeg aan de ondersteuning van haar collega's.
"Ik ben aan het uitvinden hoe ik les wil geven"
Feline Janssen is sinds een jaar leraar Duits op de havo/vwo school Elzendaalcollege in Boxmeer. Haar inductie liep wat anders dan anders. Omdat ze na coronatijd graag nog iets in het buitenland wilde doen voordat ze serieus aan de slag zou gaan, volgde ze na haar voltijd lerarenopleiding op de HAN een extra minor in België.
Inductie als onderdeel van doorlopende leerlijn
Een goede begeleiding van startende docenten draagt bij aan de kwaliteit van het onderwijs en helpt om uitstroom in de eerste jaren te voorkomen. Nieuwe docenten komen niet meer alleen via de reguliere opleidingen binnen, maar ook via andere routes.
Inductie als aanjager voor professionalisering
Meer dan een kwart van de startende leraren verlaat het vak binnen 5 jaar. HAN-docent onderzoeker en lerarenopleider, Maaike Nap: “Vanuit onderzoek kennen we de aanwijsbare factoren die kunnen helpen om mensen te behouden voor het onderwijsvak. Een goed inductieprogramma is van belang.
Behouden PABO-afstudeerders
Het primair onderwijs krijgt in de regio Zuidoost-Nederland vanaf 2025 te maken met een groeiend lerarentekort. Onderzoek laat zien waar kansen liggen voor een vloeiende overgang tussen opleiding en werk.
Ervaringsverhalen van starters
“Succes, dit is je klas!” Wie denkt dat het zo werkt als een student na 4 jaar studeren aan een lerarenopleiding van school komt, heeft het mis. Er komt zoveel meer bij kijken. Docent Pabo-Alo, Loïc Fransen en docent Duits, Mart Messink blikken terug op hun eerste tijd voor de klas.
Wat is enculturatie?
Voor het thema 'Enculturatie' ofwel 'Startende leraren ondersteunen en wegwijs maken binnen de school(cultuur)' zijn kennisclips gemaakt met aan het woord HAN-Lector Helma Oolbekkink.
Leren van elkaar
Docentcoach Ellen Weeink is een inspirerend voorbeeld voor nieuwe docenten. Samen met collega Sietske Hobbelink begeleidt ze HAN-medewerkers tijdens hun 1e half jaar voor de klas. Dat levert goede gesprekken en leerzame inzichten op.
Starters-lio-kring versterkt
In welk beroep je ook start: de eerste jaren zijn een uitdaging. In de Liemers begonnen 2 scholen voor (speciaal) basisonderwijs, 7 integrale kindcentra (IKC’s) en de HAN 'de starters-lio-kring'. Want samen bereik je meer.
Passie voor Leren werkt aan onboarden van starters
In de ideale wereld staat iedere (aankomende) docent een leven lang voor de klas. Maar in de realiteit vallen vooral starters nogal eens uit. Wat hebben zij in hun eerste jaren precies nodig? Een aantal vo-scholen introduceerde gesprekskaarten om de kwaliteit van inductietrajecten te bespreken.
Zachtere landing voor beginnende leraren
Diploma op zak, en daar ga je dan: je eerste baan als leraar! Zeker de eerste jaren komen er heel wat uitdagingen op je pad. De vo-scholen in de regio Nijmegen maken de landing graag wat zachter. Onderzoek laat zien waar de kansen liggen.
Onderzoek naar stuurkracht
In het kennisvlog van het platform samen opleiden en professionaliseren vertelt Helma Oolbekkink, lector Naar een meervoudige professionaliteit van leraren aan de HAN, over haar onderzoek naar stuurkracht van startende leraren.
Gerichte steun voor startende leraar
Startende leraren staan voor een uitdagende opdracht. Te vaak blijkt die behoorlijk zwaar: starters vallen vaker uit dan meer ervaren collega’s en verlaten soms zelfs het vak.
Inductie van startende leraar
Startende leraren struikelen nogal eens. Waarover, en wat is eraan te doen? In een online symposium deelden Helma Oolbekkink (HAN) en Harmen Schaap (RU) de uitkomst van onderzoek waarin ze samenwerkten: de inductiefase heeft nog aandacht nodig.
