De Power Minor levert al 15 jaar knappe koppen die de crisis in de elektriciteitswereld te lijf gaan
De Power Minor vierde onlangs het 15-jarig bestaan. Elektrotechnici (in spé) leggen tijdens de opleiding een basis om specialist te worden in energie- en hoogspanningstechniek. Dat zij keihard nodig zijn in de transitie naar een klimaatneutraal Europa in 2050, is een understatement. “Er zijn veel te weinig mensen die beseffen hoe groot de uitdaging is.”
“Kijk”, zegt Joke Westra, senior onderzoeker op de HAN en coördinator van de Power Minor, terwijl ze naar een plattegrond op haar computerscherm wijst. “Op dit industrieterrein in Nijmegen zijn er al bedrijven die de capaciteit van hun energieaansluiting niet kunnen verhogen, omdat daar geen ruimte voor is. Er is dus nú al sprake van een rem op de economie door problemen in de energietechniek. Het is ook niet voor niets een energíecrisis.”
“Mensen worden gestimuleerd om voor duurzame oplossingen te kiezen, zoals een elektrische auto, maar er is niet genoeg capaciteit in het huidige net om voor iedereen een laadpaal te realiseren”, weet alumnus Lieke van Hofwegen. Zij is afgestudeerd bij Qirion, één van de bedrijven die het hoog- en middenspanningsnet onderhoudt. “Er zijn in mijn ogen veel te weinig mensen die beseffen hoe groot de uitdaging is en welke impact dit kan hebben op de maatschappij.”
De wereld van de energietechniek staat onder hoogspanning. Het systeem piept en kraakt. Het lukt nu al nauwelijks om altijd en overal in Nederland de gewenste aansluitingen op het elektriciteitsnet te realiseren. En de uitdagingen worden nog veel groter door de groeiende vraag naar duurzame energie vanwege het doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn.
Eén van de grootste oorzaken van de problemen is het enorme gebrek aan goed geschoolde mensen. HAN-hoofddocent Eigbert de Jong voorzag dat probleem al meer dan 15 jaar geleden en zette daarom samen met HR-specialist Maartje van Gelder van TenneT de Power Minor op. Daarin ligt de focus op de opwekking, distributie en transport van elektrische energie.
Inmiddels wordt de Power Minor gedragen door vier partijen: de HAN, de Hogeschool van Amsterdam, de Haagse Hogeschool en TenneT, het bedrijf dat verantwoordelijk is voor het landelijke hoogspanningsnet. Bovendien zijn er belangrijke partners in het bedrijfsleven en is de Power Minor verbonden met het Sustainable Electrical Energy Centre of Expertise (SEECE), een kenniscentrum en structureel samenwerkingsverband vanuit de HAN met energie-gerelateerde bedrijven en instellingen.
Honderden mensen hebben de Power Minor al gevolgd, waardoor zij een goede basis hebben om zich verder te specialiseren in de energietechniek. Dimas Lenting (22) is één van de 35 studenten, die onlangs zijn certificaat ontving. “Ik heb veel geleerd over het ontwerpen van een hoogspanningsstation”, vertelt de HAN-student. “Die zijn nodig om nieuwe klanten en duurzame energiebronnen aan te sluiten op het elektriciteitsnet.”
Momenteel studeert hij af en onderzoekt hij de impact van offshore windmolenparken op het hoogspanningsnet. “Er moet altijd een balans tussen vraag en aanbod zijn op het elektriciteitsnet. Een duurzame energiebron zoals wind vraagt dus om een flexibel systeem, want bij veel wind komt er veel meer elektriciteit op het net. Maar hoe dat flexibele systeem er precies uit moet zien, weten we nog niet.”
Er moet veel meer gedaan worden om mensen voor elektro- en energietechniek te enthousiasmeren
Studenten als Dimas zijn gewild. De vraag naar goed geschoolde mensen is gigantisch. Alleen al een bedrijf als TenneT neemt de komende jaren nog 750 mensen per jaar (!) aan. En zo zijn er nog veel meer bedrijven, die allemaal in dezelfde vijver vissen. Wat dat betreft zijn de 35 studenten die de Power Minor dit jaar hebben afgerond slechts een druppel op een gloeiende plaat.
“Er moet veel meer gedaan worden om mensen voor elektro- en energietechniek te enthousiasmeren”, zegt alumnus Lieke. “Dat begint al op de basis- en middelbare school. Techniek is echt ontzettend leuk. Alleen zouden kinderen dat al eerder en in de praktijk moeten ervaren. Mensen van mijn generatie kiezen nu allemaal voor managementstudies.”
we verbouwen de hele winkel, terwijl die open is
Robert-Jan de Bes, asset-manager kabels en lijnen bij TenneT, ziet dagelijks waar de knelpunten in de sector zitten door het gebrek aan mensen. Om de klimaatdoelen van 2050 te halen (als de Europese Unie klimaatneutraal moet zijn) moeten gas en kolen vervangen worden door duurzame energiebronnen, zoals wind en zon. Daarvoor moet het hoog- midden- én laagspanningsnet worden aangepast. En dat is een complexe opgave, waar goede mensen voor nodig zijn.
“Vroeger werd elektriciteit van A naar B vervoerd”, zegt De Bes. “Maar nu leveren mensen ook energie terug met hun zonnepanelen, dus gaat de elektriciteit ook van B naar A. TenneT moet daarom inspelen op een steeds veranderende mix van energiebronnen als zon, wind, waterstof, kernenergie etc. omdat de zon niet altijd schijnt en de wind niet altijd waait. Ook brengt de opkomst van grote batterijen veranderingen met zich mee. Dit zijn enkele voorbeelden van ontwikkelingen die in het energiesysteem van de toekomst moeten worden ingepast en qua 'werking' op elkaar worden afgestemd. Daar is het huidige elektriciteitsnet niet op gebouwd. We hebben knappe koppen nodig die in staat zijn oplossingen te bedenken voor dit soort grote, complexe opgaven.”
En die knappe koppen moeten onder tijdsdruk werken. De Bes: “Het huidige net is in 130 jaar gebouwd. Om de doelen te halen moeten we in een tijdsbestek van zo’n 30 jaar een compleet nieuw systeem bouwen. En om het nog iets complexer te maken: het hele spel van vraag en aanbod verandert. Duurzame energie vraagt zowel om een flexibel systeem als meer flexibel gebruik, afhankelijk van de beschikbaarheid. We bouwen een nieuw systeem, terwijl het licht overal moet blijven branden. Met andere woorden: we verbouwen de hele winkel, terwijl die open is.”
De combinatie van de theoretische lessen, praktische ervaringen en opdrachten maakt de minor heel interessant en leerzaam. Wat dat betreft kan ik het absoluut aanraden.
“We moeten de komende jaren met minder mensen in minder tijd meer werk verzetten”, zo vat hoofdonderzoeker Westra het goed samen. Aan jonge elektrotechnici zoals Lieke en Dimas de belangrijke taak om die slimme oplossingen te verzinnen, zodat er een betrouwbaar energienet in Nederland blijft bestaan. Dankzij de Power Minor hebben ze daar nu een deel van de bagage voor.
“De minor biedt verdieping in de energietechniek en verbreedt je kennis als je de studie elektrotechniek volgt”, zegt Lieke. “Bovendien krijg je tijdens de minor heel veel van de praktijk te zien.” Dimas: “De combinatie van de theoretische lessen, praktische ervaringen en opdrachten maakt de minor heel interessant en leerzaam. Wat dat betreft kan ik het absoluut aanraden.”