Participatie met perspectieven Arbeidstoeleiding van vrouwelijke statushouders
Het project Participatie met perspectieven richt zich op de arbeidstoeleiding van vrouwelijke statushouders. In Nederland is deze groep ondervertegenwoordigd wat betreft arbeidsparticipatie. Hoe kunnen publieke professionals op passende wijze vrouwelijke statushouders begeleiden naar werk?
Doel van het project
In dit project hebben we de ambitie om middels kennisontwikkeling, praktijkverbetering en onderwijsinnovatie toekomstige en reeds werkende publieke professionals toe te rusten in het op passende wijze begeleiden van vrouwelijke statushouders naar duurzaam werk. Samen met alle betrokken praktijkpartners en vrouwen met ervaringskennis wisselen we kennis en ervaring uit over het begeleiden van vrouwelijke statushouders. Vervolgens gaan de praktijkpartners met deze nieuwe inzichten aan de slag in de praktijk. In verschillende bijeenkomsten vindt uitwisseling en verdieping van de verkregen inzichten plaats om samen te komen tot een verbeterd handelingsrepertoire. We hebben de gezamenlijke ambitie om de maatschappelijke impact op het gebied van arbeidsparticipatie van vrouwelijke statushouders te vergroten, hiermee sluiten we aan op de doelstellingen uit de nieuwe wet op inburgering en de participatiewet en werken we aan eerlijke kansen voor vrouwelijke statushouders om op passende en duurzame wijze deel te nemen aan de samenleving.
Onderzoeksopzet
Het onderzoek vindt plaats in lerende netwerken, waarin onderzoekers, publieke professionals, vrouwelijke statushouders met ervaringskennis, werkgevers en praktijkprofessionals uit aanpalende domeinen en studenten van diverse opleidingen met elkaar samenwerken en samen leren. Door het werken in lerende netwerken vergroten we het lerend vermogen van alle betrokkenen, genereren we kennis en inzichten en creëren we een netwerk gericht op participatie van vrouwelijke statushouders. Hierbij maken we gebruik van de visie, kennis en ervaring op netwerkleren van de Zorgalliantie.
Inzichten uit dit onderzoek worden worden vertaald naar het hbo-onderwijs.
Centrale Onderzoeksvraag
De arbeidsparticipatie van vrouwelijke statushouders in Nederland is laag. Dit maakt deze vrouwen sociaal en economisch kwetsbaar en bemoeilijkt integratie in de Nederlandse samenleving. Het hebben van waardig en passend werk draagt bij aan economische zelfstandigheid, maar ook aan persoonlijke ontwikkeling, sociale verbindingen, gezondheid en welzijn. Dit is van belang voor individu én samenleving. Centrale vraag in dit onderzoek is hoe publieke professionals op passende wijze vrouwelijke statushouders kunnen begeleiden naar duurzaam werk.
Praktijkvragen hierbij zijn:
- Hoe kun je de kwaliteiten en drijfveren van vrouwelijke statushouders ten aanzien van werk goed in beeld krijgen?
- Hoe kun je vrouwelijke statushouders het beste begeleiden naar werk?
- Hoe creëer je in je eigen organisatie en in de samenwerking met anderen de optimale randvoorwaarden voor het begeleiden van vrouwelijke statushouders naar werk?
Eerste resultaat van arena- en tribune bijeenkomsten
Het kernthema dat tijdens de eerste arena- en tribune bijeenkomsten naar boven kwam is Identiteitswerk. Dit gaat over het stilstaan bij identiteitsvragen, dat bestaat uit allerlei componenten die onlosmakelijk verbonden zijn met iemands context. Als je vlucht, maar ook als je migreert, kom je in een andere context. Niet alleen ben je fysiek ergens anders, ook je rol binnen de familie verandert, evenals je baan, inkomen, waarde van je opleiding, de taal waarin je je moet redden… Je moet jezelf opnieuw uitvinden. Het is belangrijk dat de moeite die deze stap kost wordt herkend en erkend. Een professional kan helpen door het bekende van het verleden te vertalen naar mogelijkheden in de toekomst: als je vroeger bijvoorbeeld genoot van koken, kun je daarmee misschien doorgaan in de catering. We hebben de uitkomsten van de eerste bijeenkomsten verwerkt in een plaat, die professionals tijdens gesprekken met vrouwelijke statushouders helpt met deze 'vertaling'.
Werkwijze vanuit ervaring en huidige methodiek van de partners
Ter voorbereiding hebben onderzoekers vragen gesteld aan de Arenapartners over hun werkwijze: hoe (h)erkennen publieke professionals kwaliteiten, drijfveren en belemmeringen van vrouwelijke statushouders ten aanzien van werk en hoe brengen zij deze in beeld? Tijdens de bijeenkomst haalden we ook ideeën op, in reflectie op bovenstaande vraag.
Dit leidde tot de volgende praatplaat. Deze kan gebruikt worden door professionals om kwaliteiten en capaciteiten van vrouwelijke statushouders in beeld te brengen.
Beoogde resultaten
Beantwoording van bovenstaande vragen leidt tot inzichten voor zowel de inhoud als de vorm van professioneel handelen en geeft daarmee richting aan het ontwikkelen van:
- De benodigde kennis, houding en vaardigheden van publieke professionals voor toeleiding naar passende en duurzame arbeidsparticipatie van vrouwelijke statushouders.
- Overzicht van essentiële elementen voor instrumenten en/of werkwijzen voor toeleiding naar passende en duurzame arbeidsparticipatie van vrouwelijke statushouders.
- Interdisciplinaire lerende netwerken van publieke professionals en andere belanghebbenden.
- Onderwijsmateriaal over competenties en werkwijzen voor studenten en professionals.
Dit onderzoek beoogt het vergroten van de handelingsperspectieven van de huidige publieke professionals en biedt de mogelijkheid toekomstig professionals beter toe te rusten, met het uiteindelijke doel de baankansen te vergroten voor vrouwelijke statushouders. Samen met professionals en andere belanghebbende (1) brengen we bestaande inzichten en werkwijzen over het begeleiden van deze groep in kaart, (2) ontwikkelen en testen we passende werkwijzen in de praktijk, (3) formuleren we de randvoorwaarden voor toeleiding naar duurzaam werk.
Onze partners
Onderzoekspartners:
- Hogeschool Utrecht (medeaanvrager: Leendert de Bell, bijzonder lector duurzame arbeidsparticipatie vluchtelingen)
- Windesheim (medeaanvrager: Sjiera de Vries, lector Sociale Innovatie)
Praktijkpartners:
- Regionale Sociale Dienst De Liemers
- Gemeente Overbetuwe
- Werkbedrijf Rijk van Nijmegen
- Forte Welzijn
- Tiem
Andere betrokken partijen:
Aanleiding van het project
Onder het nieuwe inburgeringsstelsel, dat per 1 januari 2022 ingaat, krijgen gemeenten een grotere rol in de begeleiding van vrouwelijke statushouders. Een groot deel van deze vrouwen komt naar Nederland in het kader van gezinshereniging met een eerder naar Nederland gevluchte partner. Onder het nieuwe stelsel maken ook de personen die zich in het kader van gezinshereniging in Nederland vestigen, aanspraak op het volledige inburgeringsaanbod. Het aantal vrouwelijke statushouders dat door publieke professionals begeleid wordt zal naar verwachting fors toenemen. Eerder onderzoek (Dagevos et al., 2018) laat duidelijk zien dat de arbeidsparticipatie van vrouwen – in vergelijking met die van mannen - zeer moeizaam van de grond komt. Deelname aan het arbeidsproces draagt niet alleen bij aan economische zelfstandigheid maar versnelt ook het proces van sociale en emotionele integratie in Nederland, wat weer gunstige gevolgen heeft voor de persoonlijke ontwikkeling, (psychische) gezondheid en het algemeen welzijn van statushouders (De Bell, 2020). Vrouwelijke statushouders vormen geenszins een homogene groep, en er bestaat vaak te weinig inzicht in de specifieke situaties van deze groep statushouders (CBS, 2018) en hoe publieke professionals hierbij kunnen aansluiten voor het in beeld brengen van drijfveren, kwaliteiten en ervaren belemmeringen van vrouwen. Hierbij speelt ook handelingsverlegenheid van publieke professionals een rol.
Hoewel het arbeidsmoraal hoog is, hebben vrouwelijke statushouders, anders dan mannelijke statushouders, vaak geen duidelijke werkidentiteit. In de landen van herkomst van vrouwelijke statushouders is het minder gebruikelijk dat vrouwen betaald werk verrichten. Veel vrouwelijke statushouders hebben dan ook geen duidelijk beeld voor ogen wat zij op de Nederlandse arbeidsmarkt zouden kunnen, willen en mogen (Verloove & de Vries, 2020). Bovendien hebben vrouwelijke statushouders vaak geen of weinig opleiding en geen (betaalde) werkervaring in hun thuisland, waar zij op voort kunnen bouwen. Omdat deze vrouwen nog maar kort in Nederland zijn, spreken ze niet of nauwelijks Nederlands en beschikken ze niet over een sociaal netwerk (Stavenuiter et al., 2020) dat van belang kan zijn voor het vormen van een beeld van de Nederlandse arbeidsmarkt of bij het vinden van werk.
Arbeid en Gezondheid
Werk dat voor mensen van waarde is. Werk dat financieel, sociaal, fysiek, mentaal en emotioneel gezond is. Dat is waar ons lectoraat zich op richt: duurzaam passend werk. Wij voeren praktijkgericht onderzoek uit rond dit thema.
Fair Health
Met zwaartepunt Fair Health richt de HAN zich op het verkleinen van sociaal-economische gezondheidsverschillen. Ook in Nederland leven hoogopgeleiden langer en gezonder dan mensen met een laag onderwijsniveau. Deze uitdaging vraagt om een multidisciplinaire aanpak en een integrale benadering, gericht op de persoon, de omgeving en de maatschappij.
