Ethische adviescommissie HAN bevordert kwaliteit verantwoord hbo-onderzoek
Bij de HAN is in 2016 goede ervaring opgedaan met het implementeren van verantwoorde onderzoekspraktijken door de installatie van een ethische adviescommissie. Lenneke Marten en Nique van Overbeek hebben namens de adviescommissie van de Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij (GGM) bij het jaarcongres van het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek (SIA) een workshop verzorgd over deze vom van bevordering van de kwaliteit van hbo-onderzoek.
De algemene vraagstelling van de workshop was: wat zijn best practices in de kwaliteitsontwikkeling van praktijkgericht onderzoek?
Toegepast onderzoek in het domein van GGM vereist bewustzijn van ethische normen en wettelijke regels en eisen van goed gedrag.
Bevorderen verantwoorde onderzoekspraktijken
Lenneke Marten: 'Onderzoek met mensen verplicht onderzoekers zich te houden aan de daarvoor vastgestelde wet en regelgeving en eisen van goed gedrag. Bewustzijn van ethische normen en wettelijke verplichtingen zijn daarbij van groot belang.' Kwesties die daarbij een rol spelen zijn bijvoorbeeld:
- Wordt de privacy in acht genomen?
- Wordt integer omgegaan met de onderzoeksdata?
- Wat zijn de lasten voor de deelnemers?
- Hoe worden deelnemers geïnformeerd?
- Op welke manier wordt er toestemming gevraagd?
- Wat gebeurt er met de data na afronding van het onderzoek?
'Bij de HAN is een adviescommissie in het leven geroepen die onderzoekers, docenten en studenten ondersteunt, voorlichting geeft en bij de implementatie van verantwoord onderzoek begeleidt', vervolgt Marten. 'De commissie kan tevens een adviserende rol vervullen bij vraagstukken rondom privacy, dataopslag en datamanagement.'
Best practices kwaliteitsontwikkeling praktijkgericht onderzoek
Lenneke Marten en Nique van Overbeek legden de deelnemers aan de workshop de volgende vragen voor:
- Hoe wordt binnen hogescholen vormgegeven aan verantwoorde onderzoekspraktijken?
- Welke werkwijzen zijn hiervoor ontwikkeld?
Aan de hand van een interactieve enquête (pdf) verscheen de verdeling van de soorten antwoorden direct in beeld en startte een geanimeerde dialoog met de deelnemers.
'Het is echt opvallend dat er - met uitzondering van Hogeschool Utrecht en Fontys- nagenoeg geen hogescholen zijn met een ethische commissie voor praktijkgericht onderzoek', stelt Nique van Overbeek vast.
'Een ander belangwekkend gegeven is dat wij als commissie bij GGM onze taak ook opvatten als onderdeel van een bewustwordingsproces rondom verantwoorde hbo-onderzoekspraktijken. Daarnaast is het zo dat we méér doen dan enkel een af- of goedkeuring van een voorstel leveren.'
Persoonsgegevens -informed consent- en datamanagement
Nique van Overbeek: 'De omgang met persoonsgegeven -informed consent- en datamanagement zijn afgeleide onderwerpen die urgent aandacht vragen. Deze behoefte bleek door de deelnemers aan de workshop ook breed te worden gevoeld. Het was in dit verband heel opvallend dat - met name in de niet-medische hbo context - dus slechts sprake is van enkele "roependen" in de woestijn. Tevens gaven de deelnemers duidelijk te kennen dat een uitwisseling van kennis, werkwijzen en concrete tools zeer wenselijk is', aldus Van Overbeek.
'De "beslisboom" die we bij de HAN Adviescommissie Praktijkgericht Onderzoek GGM inzetten bleek een eerste tool waarvan de aanwezigen graag gebruik wilden maken.'
Durf te verbinden!
Niet alleen de deelnemers aan de workshop maar ook de organisatoren van SIA zijn enthousiast over de bijdrage van de best practice van de ethische adviescommissie van de HAN. 'We moedigen verdere verbinding tussen hogescholen betreffende het bevorderen van verantwoorde onderzoekspraktijken -in de vorm van zo’n adviescommissies- uiteraard alleen maar aan! En denken graag mee hoe hier verder handen en voeten aan te geven', aldus Ligaya Butalid, Programmamanager Regieorgaan SIA.
De focus van het SIA-congres Durf te verbinden! was de inspirerende onderzoeksomgeving, met aandacht voor onderwijs, onderzoek, praktijk en ondernemerschap.
Hoe kunnen we samen het onderzoek van hogescholen op een hoger plan brengen en zorgen dat de resultaten daarvan optimaal bijdragen aan de maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan? Daarvoor moeten we de handen ineenslaan: Durf te verbinden!
Ethische Adviescommissie Onderzoek
Meer informatie?
Ethische Adviescommissie Onderzoek
E-mail: adviescommissie-onderzoek.ggm@han.nl
Bronnen: HAN en SIA
Installatie Ethische Adviescommissie Onderzoek
De Ethische Adviescommissie Onderzoek is geïnstalleerd. Het doel van de nieuwe adviescommissie is om bij te dragen aan ethisch-verantwoord onderzoek met mensen en adviseert daarnaast ook over de juridische en ethische aspecten.
Lees verder ...