Onderzoek bij Lectoraat Architecture in Health
Het Lectoraat Architecture in Health brengt de drie kennisdomeinen (de bouwwereld – technologische innovaties – gezondheidszorg) bij elkaar om van daaruit te komen tot geïntegreerde ruimtelijke concepten en toepassingen voor een duurzame en gezonde woonomgeving. Ons onderzoek kenmerkt zich daarbij door een multidisciplinaire aanpak op het gebied van ruimtelijke gevolgen van de reeds genoemde maatschappelijke vraagstukken met name duurzaamheid en vergrijzing.
Doel van Architecture in Health is om ‘praktijkbestendige’ oplossingen, ruimtelijke modellen en methoden aan te dragen voor een dergelijke leefomgeving door middel van interactie tussen de drie kernactiviteiten van ons lectoraat te weten onderwijs en onderzoek in samenwerking met maatschappelijke organisaties en ondernemingen.
Focusgebieden binnen het Lectoraat Architecture in Health
Het lectoraat focust op de volgende drie onderzoeksdomeinen: woonomgeving als stimulans, woonomgeving als hulpmiddel en woonomgeving als medicijn met respectievelijk ‘socio-sustainable architecture’, ‘smart assistive homes’ en ‘sustainable healing environment’ als werktitels binnen ons lectoraat.
1. De omgeving als stimulans: socio-sustainable architecture
In dit onderzoekthema gaat het er om in hoeverre de (type van) omgeving van invloed is op het sociale welzijn van mensen. Het gaat in op de woonomgeving als een middel dat mensen stimuleert om (meer) met elkaar in contact te komen en/of een gezonder leefpatroon te handhaven of te ontwikkelen. De cruciale vragen binnen dit thema zijn:
- Welke strategieën (in de vernieuwbouw) moeten gehanteerd worden om de participatie van (oudere) mensen (met een zorgindicatie) in het volle leven van een kleine kern/wijk te bewerkstelligen?
- Op welke wijze kan de woonomgeving de zelf- maar ook samenredzaamheid van burgers stimuleren en hoe maken we duurzame huisvesting voor de vergrijzende samenleving haalbaar?
Hetzelfde geldt op meso-niveau. Een gebouw zo ontwerpen dat mensen elkaar ontmoeten. Een dergelijke architectuur met oog voor de sociale aspecten leidt in onze ogen tot duurzame woonvormen. De structuur en kwaliteit van de woonomgeving op diverse niveaus, een wijk of een wooncomplex, heeft invloed op de gezondheid van de bewoners. Die structuur en kwaliteit zijn lang niet altijd optimaal en vergen aanpassing. Op welke manier dit dient te gebeuren, kan een belangrijk onderzoeksthema voor het lectoraat AiH zijn.
Een ander project van het lectoraat op dit gebied is het Living Lab, waarin een voormalig kantoorpand in Arnhem, in samenwerking met het bedrijfsleven, omgebouwd wordt tot een motel voor middellang verblijf. Het onderzoek spitst zich toe op de vraag of duurzaam gedrag bij mensen te stimuleren is door het gebouw zelf. Hiervoor is inmiddels een aantal producten ontwikkeld die feedback geven, zoals wanden die van kleur veranderen als de bewoner te veel energie gebruikt.
In deze projecten werken onderzoek, onderwijs en valorisatie hand in hand aan een proeftuin voor technische en sociale innovaties. In deze onderzoekslijn werkt het lectoraat samen binnen de faculteit Techniek met het Sustainable Electrical Energy Centre of Expertise (SEECE) en met het interfacultaire Center of Expertise Krachtige kernen.
2. De woonomgeving als hulpmiddel: smart assistive homes
Deze onderzoekslijn omvat de functionele en prestatie-eisen en innovatieve oplossingen voor het bouwen voor speciale doelgroepen. Binnen dit focusgebied worden de woonbehoeften van deze speciale doelgroepen, onder andere van ouderen met dementie, onderzocht. Tevens voeren we experimentele onderzoeken uit om de kwaliteit van de huisvesting van deze doelgroep te bevorderen.
Met dit focusgebied beogen wij om technologische en slimme ruimtelijke oplossingen te bedenken om zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven wonen. Dit betreft de huisvesting voor ouderen in zowel levensloopgeschikte woningen en woonwijken, als in de opgerichte woonzorgcomplexen en woonservicezones. Kleinschalige inpassing in wijk en stad, versus economische haalbaarheid, en de toepassing van domotica zijn hier actuele thema’s die om onderzoek vragen.
Het gaat om slim wonen: de slimme ruimtelijke en technologische hulpmiddelen, waarmee woon- en leef-omgevingen, met name die van ouderen, zodanig aangepast kunnen worden dat mensen gezonder kunnen wonen. Tevens wordt hierdoor het welbevinden in de ruimte bevorderd.
In deze onderzoekslijn werken we, in samenwerking met woningcorporaties en zorginstellingen, aan nieuwe concepten voor zelfstandig en duurzaam wonen. Bouwen voor mensen met dementie in samenwerking met de geestelijke gezondheidszorg is voor het lectoraat een perspectiefrijk terrein.
Te denken valt aan het renoveren of transformeren van zorgvastgoed, waarbij de behoeften van de eindgebruiker en het optimaliseren van het zorgproces leidend zijn. De gedachte erachter is dat behoeften van mensen gedurende hun leven aan verandering onderhevig zijn. Aanpasbaarheid van de woning qua functionele eisen is een voorwaarde voor duurzaam zorgvastgoed.
3. De omgeving als medicijn: sustainable healing environment
Het lectoraat focust hier op het bouwen van een (zieken)huisomgeving die de gezondheid en het welzijn van de mens bevordert. Dit wordt aangeduid met de term ‘healing environment’. Bij de algemene ziekenhuisbouw komen thema’s aan de orde als flexibiliteit, logistiek en de toepassing van ICT.
Het lectoraat vertrekt daarbij steeds vanuit een bouwkundig perspectief, maar houdt zich daarbij ook steeds bezig met onderzoek en opdrachten van sterk multidisciplinair karakter. Centraal in de doelstelling van het lectoraat is daarbij dat technici leren de vragen van de gebruikers centraal te stellen. Dat klinkt als een logisch uitgangspunt, maar wordt in de praktijk maar zelden ècht waargemaakt.
Op dit moment onderzoekt het lectoraat samen met TNO in 6 ziekenhuizen wat wachtkamers doen met mensen en hoe dergelijke ruimten plezieriger kunnen worden gemaakt. Hierbij worden zowel ruimtelijke, fysieke als emotionele kenmerken onder de loep genomen. Uiteindelijk doel van dit project is, om uitgaande van Evidence-based criteria, een handleiding te ontwikkelen voor de optimale inrichting van wachtkamers.