Auteurs HANovatie
De volgende artikelen zijn gevonden:Bildung in al haar facetten: De taal is het huis van het Zijn (Heidegger)
Het boek dat in het eerste deel van de serie over Bildung in al haar facetten centraal staat, is Woorden kunnen je brein veranderen (Handleiding voor compassievolle communicatie) van A. Newberg en M.R. Waldman (2012). Het artikel is geschreven door Gé Ophelders en Frits Roelofs, beleidsmedewerker én columnist HANovatie, reageert op het artikel over taal als facet van Bildung.
Lees verderOverpeinzingen over ‘de ontmoeting’
Relaties gedijen als er fenomenen spelen als vertrouwen, ontvankelijkheid, tact, bemoediging, inspiratie. Mensen staan dan meer open en zijn eerder geneigd deel te nemen aan de conversatie en in het geval van het onderwijs meer te leren en hun ontwikkeling gaande te houden. Nu gebruiken we ook binnen de HAN soms wel heel makkelijk begrippen die aanstekelijk zijn en positieve gevoelens oproepen, zoals vertrouwen, verantwoordelijkheid, samenwerken, kwaliteitscultuur en als laatste loot aan de stam ‘de ontmoeting’. In mijn eerdere artikelen (Ophelders 2015; 2016) over zulke concepten kwam ik er achter dat die begrippen een diepere lading en meer niveaus hadden dan ik op het eerste gezicht had gedacht.
Lees verderEen leven lang (liefde voor) leren
Wij, twee, nog steeds optimistische en idealistische onderwijsmensen van dik 60+, richten ons in deze tekst speciaal tot jullie (toekomstige) hbo-studenten. Wij willen jullie namelijk uitnodigen om (jullie) positie in te nemen, om ook de samenwerking met docenten en werkveld werkelijk op te pakken om daarmee het onderwijs echt van binnenuit en samen te verbeteren. Wij hebben al een heel onderwijsleven achter ons, hebben met veel onderwijsvernieuwingen meegedaan, hebben telkens weer de hoop gehad dat er nu eindelijk eens iets wezenlijks zou veranderen en verbeteren en constateren nu dat wij het belangrijkste wat we hadden moeten doen, nagelaten hebben: jullie echt serieus nemen! Daarom deze uitnodiging.
Lees verderBeschouwing op nieuw onderwijsconcept bij Ergotherapie
Marleen Kaijen schreef een artikel over een nieuw onderwijsontwerp bij Ergotherapie. De laatste Parel in het artikel van Marleen luidt: ‘We zien dat studenten echt ontzettend veel leren.’ Welke docent of leidinggevende is hier niet mee verguld? Ergotherapie heeft een succesvolle vernieuwing in gang gezet waar docenten met hart en ziel bij betrokken zijn.
Lees verderLeiderschapsvaardigheden voor docenten
In Nederland wordt heel wat afgepraat, maar geen ander onderwerp is zo populair als dè leidinggevende. In het café, op verjaardagsfeestjes, op het werk natuurlijk en zelfs aan de keukentafel is dit een terugkerend thema. Al snel blijkt dan dat er in de organisatie en met medewerkers veel mis kan gaan door toedoen van De Leidinggevende. Soms komt dan de vraag bovendrijven: kan het ook anders, kan het ook beter?
Lees verderAandachtig Luisteren
In het eerste artikel van deze serie stond het nadenken van de docent over zijn (beroeps)indentiteit centraal. Deze keer gaat het over wat ‘aandachtig luisteren’ betekent, zowel voor de docent als de student. Luisteren, zegt Turnbull, vinden we iets vanzelfsprekends, iets wat we gemakkelijk doen, wat ons gemakkelijk afgaat. Maar klopt dit wel vraagt hij zich in dezelfde alinea af. Dat luisteren moeilijk is, ervaren we elke dag wel een paar keer. Onze gedachten dwalen vaak af, niet alleen tijdens het luisteren naar anderen, maar zelfs al we zelf aan het woord zijn. Dit afdwalen gaat ten koste van echte communicatie, ook in het onderwijs (Smallwood, Fishman & Schooler (2007
Lees verderLeiderschap bij Veranderen: Betekenisgeving, zonder betekenisgeving geen verandering
Een nieuwe bijdrage van Gé Ophelders in de reeks ‘Leiderschap bij Verandering’. Dit keer gaat hij in op het begrip ‘Betekenisgeving’. Onderstaand een inleiding op het artikel dat hierbij als bijlage is toegevoegd, evenals de links naar voorafgaande artikelen in deze reeks.
Lees verderCMV-studenten ondernemen in het Honigcomplex
Door de terugtrekkende overheid komen er steeds meer kleine ondernemers ‘op de markt’. De samenleving verandert in een participatiemaatschappij, waarin meer maatschappelijk betrokken ondernemers van zich laten horen en sociale cohesie in de wijk gestimuleerd wordt. Zij maken dankbaar gebruik van grote, leegstaande gebouwen meestal fabrieken. In Nijmegen is sinds kort het Honigcomplex in ontwikkeling. Maar … in het Honigverhaal komt ook de HAN voor, voornamelijk vertegenwoordigd door de opleiding CMV. Hier werken eerste-, tweede, derde én vierdejaars studenten aan hun onderwijsopdrachten al dan niet onder begeleiding van een docent.
Lees verderUitnodiging deelname aan nieuwe serie: Bildung tastbaar en concreet
Gé Ophelders, redacteur van HANovatie en de Turnbull-serie, gaat in een nieuwe serie over Bildung het onderwerp van verschillende kanten belichten. Dat doet hij aan de hand van boekbesprekingen van toonaangevende aspecten van Bildung. Voor de serie is Gé op zoek naar mede-auteurs die zijn artikelen van eigen beelden, ideeën en ervaringen voorzien. Leer meer over de nieuwe serie en hoe u mee kunt schrijven.
Lees verderLeiderschap bij veranderen: Veranderen, wat speelt er als de dingen niet vanzelf gaan?
De grote en de kleine omgeving van de HAN is voortdurend aan het veranderen en als gevolg daarvan is de organisatie continu in beweging. Een scala aan initiatieven zingt door de HAN met als belangrijkste doel het verbeteren van het onderwijs zodat afstudeerders beter voorbereid zijn op hún toekomst en gebildet die toekomst tegemoet treden. Een greep hieruit: professionele leergemeenschappen, meer onderzoeksvaardigheden voor docenten, students as partners, een cultuur van vertrouwen en ‘professionals governance’, een Start Academy, bildung, een vernieuwde deeltijd. Maar veel van die initiatieven gebeuren meer of minder onbewust vanuit de bestaande scope, hoe men vanuit een ‘fixed mindset’ altijd al tegen onderwijs en vernieuwing heeft aangekeken (Lazeron & Van Dinteren, 2010). Dit
Lees verderBildung in al haar facetten: Culturele evolutie en samenwerking
Alleen al uit de titel van het instellingsplan blijkt hoe belangrijk we als HAN samenwerken vinden: 'In vertrouwen samenwerken aan leren en innoveren'. Ook al zijn we het niet altijd met elkaar eens, kennen we kleine en grote conflicten, ook op internationaal niveau. Zonder afstemming en samenwerking hadden we niet kunnen bereiken waar we nu met onze wereld zijn. De noodzaak om samen te werken zit diep, diep in onze genen en in ons brein opgeslagen. Verhoeven (2013) gaat in zijn boek ‘Oerorganisatie’ in op het ontstaan van samenwerken en de ontwikkeling ervan. Speciale aandacht hierbij krijgt het concept culturele evolutie.
Lees verderBildung op de HAN?
Sinds het voorjaar van 2014 is binnen de HAN een werkgroep Bildung gegroeid op vrijwillige basis met een geruime aanhang, maar ook nog met veel verschillende geluiden. Een belangrijk gedeelde motivatie is een steeds sterker wordend ongenoegen over de grote aandacht die uitgaat naar de instrumenten – opleidingsstatuten, examen- en beoordelingsreglementen, kwaliteitszorg en accreditatie, protocollen en instructies - en het gevoel dat dat ten koste gaat van minder hard te benoemen waarden in het onderwijs, zoals de persoonlijke vorming en de inspirerende interactie tussen docent en student.
Lees verderBildung in al haar facetten: Zonder empathie, is de wereld een woestijn (Pjotr Timmerman)
In de voorbereiding op een etalagebijeenkomst heb ik mogen proeven van hoogstam bildungsfruit. In het ontvangen materiaal kwam ik regelmatig het begrip empathie tegen. Een reden te meer om na te gaan wat empathie en bildung met elkaar te maken zouden kunnen hebben. Maar eerst geef ik een korte beschrijving van de projecten die straks gepresenteerd worden in de etalagebijeenkomst op 16 januari 2017.
Lees verderOverpeinzingen over vertrouwen
We gebruiken het woord ‘vertrouwen’ zo gemakkelijk, maar waar hebben we het dan over? Uit het hechtingsproces in onze babyjaren is het gevoel van vertrouwen een bekend gevoel. Maar wat is het later als je merkt dat de wereld zoveel complexer en ondoorzichtiger is en mensen van alle vormen, maten en gedrag rondlopen? Is het zo dat als de een zegt: ‘Ik ben te vertrouwen’, dat de ander dat zo maar gelooft en accepteert? Kan ik vertrouwen beredeneren: als ik een beetje meer van dit doe en het andere laat, kom ik dan als betrouwbaar over?
Lees verderRapport, het fundament voor een goede docent – student relatie
Iedereen heeft wel eens een situatie meegemaakt waarin je finaal langs de ander heen praat, waarin er sprake is van miscommunicatie, geen begrip ervaart, waarin de ander (een kind bijvoorbeeld) weerspannig is of waar je nauwelijks contact met de ander krijgt. In het onderwijs doen zich zulke verschijnselen ook voor. Sommige studenten lijken bijvoorbeeld niet gemotiveerd, anderen kun je iets wel honderd keer uitleggen, initiatief is ver te zoeken, de helft had mijn college weer niet voorbereid of met een paar valt niet te praten. Turnbull (2013) zou zeggen dat er in zulke situaties geen sprake is van ‘rapport’.
Lees verderBildung in al haar facetten: Socialiserende bildung in het onderwijs
In de omschrijving van bildung door Van Stralen (aangehaald in Ophelders 2016a) ligt de nadruk toch vooral op de individuele ontplooiing van de deelnemer. Samenwerking heeft een belangrijke rol gespeeld bij het ontstaan van de huidige welvaart en welzijn, en in de huidige participatiesamenleving is elkaar helpen, samenwerking, ondersteuning bijna een (morele) plicht geworden. Vandaar dat we in dit artikel aandacht willen schenken aan socialiserende bildung. Specifiek gaan we in op mogelijkheden hoe je dat via het onderwijsontwerp en –proces, en de onderwijscultuur zou kunnen doen.
Lees verderBildung in al haar facetten: Bildung is meer dan persoonlijke vorming. Een inhoudelijke bijdrage
Vandaag de dag worden in Nederland 286.000 studenten opgeleid voor werk dat verdwijnt door robots (Redactie RTL Nieuws, 2016). En het Sociaal Cultureel Planbureau voorspelt dat over dertig jaar een leven lang leren een vanzelfsprekendheid is en dat het cognitieve aspect minder bepalend is voor maatschappelijk succes dan nu (Redactie Onderwijsinnovatie 2017). We leven in een wereld waar de zekerheid en het rustige leven van de vijftiger en zestiger jaren nooit meer terugkomen. Of dat erg is laat ik aan iedereen persoonlijk over om te beantwoorden. In de bijlage ga ik in op hoe deskundigen aankijken tegen die woelige wereld en of er mogelijke oplossingen zijn.
Lees verderBildung in al haar facetten: Omschrijving van het begrip
Gé Ophelders start de serie 'Bildung in al haar facetten' met een omschrijving van Bildung, die dicht tegen zijn visie op het begrip ligt. Daarna plaatst hij Bildung binnen het onderwijs en stelt dat Bildung als karakterontwikkeling alleen binnen een context ontwikkeld kan worden. Jürg Thölke (adviseur van het CvB met een ‘bijzondere opdracht’ om mee denken hoe binnen de HAN Bildung meer handen en voeten kan worden gegeven) reageert op dit artikel, zie de link rechts op deze webpagina.
Lees verderBildung in al haar facetten: Niet alleen dènken over morele dilemma’s
In ‘Sophie’s choice (Styron, 1981) staat een fameus moreel dilemma. Bij aankomst in het concentratiekamp wordt Sophie door een SS-arts gedwongen haar dochter òf haar zoon naar de gaskamer te sturen. Als ze niet kiest, worden ze alle twee gedood. Wat een tragedie voor Sophie, hoe kun je een mens zo splijten, je wil jezelf eerder ten gronde richten, dan zo’n keuze te moeten maken.
Lees verderLeiderschap bij veranderen: Gedragsverandering laat vernieuwingsproject slagen
De wereld om ons heen verandert en soms ben je je hiervan in je woon- en werkplaats nauwelijks bewust, terwijl die verandertrein toch steeds maar doordendert. We zitten o. a. middenin het internet of things, disruptieve technologieën en meer aandacht voor people-centric systems waarin werken, leren, innoveren en ondernemen onlosmakelijk met elkaar verbonden worden (Sitskoorn, 2015).
Lees verderZelf nadenken
De afgelopen jaren ben ik het meest gegrepen door het concept van de Professionele Leergemeenschap (PLG). Het roept connotaties op van gelijkwaardigheid, ondersteunen, stimuleren, samenwerken en bovenal ‘leren’, mijn passie. Ik ga dan ook helemaal mee met DuFour (2004) als hij zegt dat de missie van de professionele leergemeenschap niet is dat de student onderwezen wordt, maar dat hij leert. Volgens hem moeten we verder kijken dan doelen die gericht zijn op discipline van de studenten en de moraal van het team. De docent moet niet alleen solistisch aan de slag, maar samen met het team de visie en doelen formuleren en geregeld evalueren. Vervolgens moeten ze bekijken of er ook vooruitgang geboekt wordt in het behalen van voor hen belangrijke doelen.
Lees verderMaakt LEAN het onderwijs efficiënt en effectief?
In het stijlvolle Rozet in Arnhem vindt de tweede, dit keer door het Lectoraat Lean georganiseerde tweedaagse internationale conferentie Lean Six Sigma (LSS) in het hoger onderwijs plaats. De conferentie op 2 en 3 juni trok deelnemers van de Nederlandse hogescholen en universiteiten, maar ook uit andere delen van de wereld, zoals Amerika, Canada, Australië en dichterbij huis Engeland en Finland.
Lees verderGedrag beïnvloeden
Als iemand ertoe doet in het onderwijs, dan is het de docent. Zij kan het verschil maken en hoe steviger zijzelf als persoon is, hoe sterker zij haar eigen instrument is. Turnbull draagt met zijn boek bij aan het scherp houden van jezelf als instrument door een aantal kwaliteiten van docenten nader te onderzoeken.
Lees verderBildung in al haar facetten: Professionele identiteit als backbone van Bildung
Het voordeel als je voor HANovatie schrijft, is dat je met in het onderwerp geïnteresseerde collega’s contact krijgt. Ze stellen vragen, ze komen met ideeën en voorstellen, ze vragen om mee te denken bij onderzoek en vinden het zelf vaak een uitdaging om mee te schrijven aan nieuwe artikelen. In een gesprek vorige week met Martijn Hendriks, coördinator bij de HAN University of Applied Sciences, kreeg ik misschien een ‘oplossing’ aangereikt voor een belemmering omtrent Bildung die ik veelvuldig ben tegengekomen.
Lees verderEen leven lang leren
De eerste twee artikelen van deze serie ‘kwaliteiten van docenten’ gingen over het nadenken van de docent over zijn (beroeps)identiteit en over wat ‘aandachtig luisteren’ betekent, zowel voor de docent als de student. Deze keer staat het begrip ‘leren voor het leven’ centraal. Lisa van den Heuvel, docent bij de opleiding Pedagogiek reageert deze keer.
Lees verderOverpeinzingen over wijsheid
Een nieuwe bijdrage van Gé Ophelders in de reeks ‘Overpeinzingen’. Dit keer gaat hij in op het begrip ‘wijsheid’. Onderstaand een inleiding op het artikel dat hierbij als bijlage is toegevoegd, evenals de links naar voorafgaande artikelen in deze reeks. De links gaan naar Overpeinzingen over vertrouwen, over verantwoordelijkheid en over de ontmoeting.
Lees verderDe noodzaak van een visie op (de invoering van) Bildung
Het boek dat nu centraal staat, is: Meijlink, K. (2015). Denken over onderwijs. Budel: Damon Meijlink zet de deur open om na te denken over onderwijs. Vragen die hij aan de orde stelt, zijn: wat is goed werk en wat is vakmanschap? Wat is ethiek en wat heeft ethiek te maken met goed onderwijs? Wat is het doel van onderwijs eigenlijk en natuurlijk voor deze serie: Wat is Bildung en welke rol speelt Bildung in het onderwijs? Hij geeft niet alleen zijn persoonlijke kijk, het boek bevat ook een aantal oefeningen om reflectie op deze vragen te ondersteunen.
Lees verderOverpeinzingen over verantwoordelijkheid
Naar aanleiding van de eerste Large Scale Dream in juni 2015 schreef ik ‘Overpeinzingen over vertrouwen’. Het begrip vertrouwen werd ettelijke malen gememoreerd en ook later bleef het in alle smaken en vormen een tijd lang de revue passeren. Vertrouwen typeerde ik in navolging van Morgeson & Hofmann (1999) als een ‘collective construct’ Het is een niet direct waarneembaar concept dat ogenschijnlijke verschijnselen verklaart die op verschillende niveaus van sociale systemen spelen.
Lees verderLeiderschap bij veranderen. Je mensbeeld in je professionele handelen.
Als in een organisatie één mensbeeld dominant is, dan heeft dat een zeer sterke uitwerking op het proces van organiseren en hoe de gemeenschap van mensen daarin met elkaar functioneert. Stel dat zo’n mensbeeld expliciet als principe formuleert dat de medewerkers automatisch verantwoordelijkheid dragen voor het werk dat aan hen is toevertrouwd en ze van nature geneigd zijn creatief mee te denken in een sfeer van vertrouwen. Hoe zou die gemeenschap van professionals er dan uit zien?
Lees verderInleiding op het artikel van Loek Nieuwenhuis ‘Beroep en Bildung Over de vormende opdracht van het beroepsonderwijs
In de laatste nummers van HANovatie hebben we het thema bildung vanuit diverse kanten bekeken. We gaan daar nog even mee door. Deze keer is er ook een wat langer artikel dat bildung in het eerste deel historisch onder de loep neemt. Een aantal auteurs onder wie: Dewey, Hannah Arendt, Kraayvanger & Hövels, maar ook Biesta en Boele gaan in op de vraag of ‘goed vakmanschap’ gelijk kan worden gesteld aan ‘goed burgerschap’, waarmee we de tweedeling tussen cultuur en productie kunnen opheffen. De auteur concludeert, dat ‘goed beroepsonderwijs (..) bildend an sich is.’ In deel 2 wordt een uitgebreid Duits model besproken dat een alomvattende visie geeft op zowel het initiële beroepsonderwijs als de postinitiële beroepsvorming.
Lees verderBlended learning vraagt om een opdrachtgestuurde aanpak
In ‘Opmaat naar flexibel deeltijd onderwijs’, het Adviesrapport van de raamleerplancommissie deeltijd van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen (april 2014) wordt blended leren genoemd als een kernthema om flexibilisering mogelijk te maken, naast modularisering van het curriculum en persoonlijke intakes & EVC. Blended leren is een containerbegrip dat een aantal vaste kenmerken heeft, maar waaraan ook andere kunnen worden toegevoegd. Veel opleidingen stoeien op dit moment met de concrete invulling ervan, alsook met het vinden van een didactiek voor blended leren.
Lees verderHerpedagogisering: De eerste Bildungsconferentie voor Lerarenopleiders
Diverse lerarenopleidingen van hbo’s en universiteiten en van enkele Bildungsorganisaties hebben op 1 oktober de eerste Bildungsconferentie voor lerarenopleiders georganiseerd in Leusden. Er waren meer dan 150 geïnteresseerden en het was vooral een gemêleerd publiek. Medewerkers uit de onderwijsondersteuning, docenten van mbo-scholen, maar ook docenten van andere faculteiten dan die van Educatie waren aanwezig. De belangrijkste doelen van het congres waren de betekenis van Bildung voor de lerarenopleiding te bespreken en kennis te nemen van wat er reeds aan Bildung gebeurt in de opleidingen.
Lees verderBildung in al haar facetten: Waarde(n)vol leidinggeven
Het boek dat in het dit deel van de serie over Bildung in al haar facetten centraal staat, is Broekstra, G. (2009). Diep leiderschap. Het geheim van juist handelen in onzekere tijden. Kampen, Ten Have. Het artikel is geschreven door Gé Ophelders en Wouter van der Leeuw, directeur van het Instituut voor Vaktherapeutische en Psychologische Studies, reageert op het artikel.
Lees verderWie is de docent? Afronding Turnbull-serie
Professionalisering van docenten gaat meestal over onderwijskundig-didactische en/of communicatieve vaardigheden. Het boek van Turnbull (2013) handelt vooral over onderwerpen die de binnenkant van de docent raken en zo via het innerlijk de uiterlijke handelingsregie versterken en een speelruimte van mogelijkheden in de klas vergroten. In deze afrondende aflevering meer over de docent, wie is de persoon die lesgeeft.
Lees verderLean helpt onderwijsverbetering
In een vorig artikel over Lean (Maakt lean het onderwijs efficiënt en effectief) eindigde ik met de conclusie, dat “er nog geen uitgesponnen Lean theorie voor het hoger onderwijs is, maar dat deze benadering op kleinere onderdelen van het onderwijsproces, zoals de roostering en de kleine kwaliteit, veelbelovend lijkt.” Lean is intussen ‘hot’. In dit artikel wil ik met mijn zonen Erwin en Stefan (HAN alumnus), respectievelijk LeanSixSigma BlackBelt en Lean Practitioner, de mogelijke bijdrage van Lean in het onderwijs wat meer verkennen. Kunnen wij de belangrijkste principes van Lean toepassen op het onderwijs?
Lees verder