Studiekeuze Hoe motiveer ik mijn kind bij de studiekeuze?

Jongeren worden vandaag de dag stevig op de proef gesteld. In de eerste plaats bij het vinden van dé studie, want het aanbod is groter dan groots. In de tweede plaats bij het volhouden van een studie, want hun leven is vol en veeleisend en hoe blijf je dan steeds gefocust op je studie? In beide gevallen is het codewoord: motivatie. Want wie op basis van de juiste motivaties kiest, kiest dat wat past en wie een studie volgt die past, is gemotiveerd. Motivatie is dus belangrijk, maar wat is dat nou eigenlijk, motivatie?

Motivatie is de reden of de drijfveer om tot een bepaalde actie of prestatie te komen. Als we willen weten wat ons motiveert, moeten we kijken naar ons gedrag. Wat doen we tijdens een activiteit waar we plezier in hebben? Motivatie zorgt ervoor dat gedrag geactiveerd wordt. Motivatie geeft richting. En ben je eenmaal gemotiveerd, dan houd je iets langer vol. Wat mensen motiveert verschilt van persoon tot persoon.  

We kunnen intrinsiek en extrinsiek gemotiveerd zijn. En of het nou gaat om een stukje hardlopen of een studie kiezen: motivatie werkt in beide gevallen hetzelfde. Het gaat er bij motivatie niet om dat je in actie komt, maar waarom je dat doet. Je beweegreden dus. Volgens onderzoekster Evelyne Meens kunnen we zes beweegredenen onderscheiden: 

1. Motivatie vanuit interesse 
   Bij deze vorm van motivatie ben je nieuwsgierig naar iets of oprecht geïnteresseerd in iets.
2. Motivatie vanuit jouw waarden 
   Bij deze vorm van motivatie maak je een keuze of doe je iets omdat je datgene belangrijk vindt of ergens voor staat.  
3. Motivatie vanuit een doelstelling 
   Bij deze vorm van motivatie streef je persoonlijke doelen na.  
4. Motivatie vanuit interne druk 
   Bij deze vorm van motivatie ontstaat er interne druk om iets te doen of ergens voor te kiezen.  
5. Motivatie vanuit externe druk 
   Bij deze vorm van motivatie ervaar je externe druk.  
6. Gebrek aan motivatie
   Er kan natuurlijk ook gebrek aan motivatie zijn. Je bent dan ooit ergens wel gemotiveerd aan begonnen, maar bent vergeten wat die reden ook alweer was. Je motivatie verdwijnt naar de achtergrond.

De eerste 3motivaties zijn ‘goede motivaties’. Hierbij ben je gemotiveerd vanuit interesse, waarde of een doelstelling. Deze komen voort uit het ‘zelf willen’. Iets is interessant, belangrijk of relevant en daarom doe je iets of kies je voor iets. Maar de 4e en  5e motivatie, die gebaseerd zijn op interne of externe druk, komen vanuit ‘het moeten’. Iets ‘moet’ van jezelf of je moet iets van anderen en bij de laatste vorm van motivatie is er zelfs geen motivatie meer.

Je kan dus op een inefficiënte manier gemotiveerd zijn. Daarom is het juist zo ontzettend belangrijk om je af te vragen waarom je iets wil. Pas als je dat weet, kan je op de goede manier gemotiveerd kiezen. Maar dat klinkt makkelijker gezegd dan gedaan. Want hoe komt jouw kind erachter wat hem of haar echt motiveert?

Het klinkt tegenstrijdig maar toch is het waar: achterhalen wat ons beweegt begint bij stilstaan. Wat onderneemt jouw kind en vanuit welke motivatie doet hij of zij dat? Door hier regelmatig samen naar te kijken, ontdek je een rode draad in de beweegredenen om die activiteiten te doen. Want daar draait het om, het achterhalen van die drijfveren. Stimuleer als eerste stap jouw zoon of dochter in het gaan ondernemen van zoveel mogelijk verschillende activiteiten. Van een nieuwe sport tot het editen van een vlog. Hoe eerder je daarmee begint, hoe beter. Door te ervaren, kom je erachter of iets wat leuk lijkt ook leuk is. Zo kan jouw kind ontdekken dat iets wat fantastisch lijkt enorm kan tegenvallen en omgekeerd: dat iets wat saai lijkt, juist bijzonder boeiend kan zijn.  En als het gaat om studies, stimuleer je kind om bij verschillende opleidingen of instellingen een dagje mee te lopen of te gaan proefstuderen om een gevoel te krijgen bij de studie en de school.  

Probeer als tweede stap mee te helpen in het concretiseren van wat er nu precies wel en niet leuk was aan een activiteit. En hoe zag jij dat als ouder? Zag je enthousiasme en waarin zat hem dat dan precies? Zo wordt helder van welke activiteiten jouw kind energie krijgt en wat hem of haar motiveert. En dat geeft weer richting aan de studiekeuze. 

Je intrinsieke motivatie ontdek je dus door te proberen. Hoe meer verschillende activiteiten jouw kind onderneemt, hoe makkelijker het is om uit te vinden waar hij of zij warm voor loopt. Als je tenminste regelmatig even stil blijft staan en reflecteert op die activiteiten. Dus niet alleen het doen, maar daarna ook afvragen hoe het was om het te doen. Kijk voor dat laatste bij alle activiteiten ook goed naar welke ‘motivatiepet’ jouw kind op heeft. Is het een actie gedreven door angst of plezier? Is het moeten of willen? En wat is jouw rol daarin? Een handige oefening om dit gesprek aan te gaan vind je in het magazine Koosje, het studiemagazine voor ouders.

Vooropgesteld, helpen bij motiveren en het achterhalen van drijfveren is niet makkelijk. Allesbehalve. Het vraagt van jou als ouder om inzicht, tijd en geduld. Maar uit verschillende onderzoeken blijkt dat jongeren bij hun studiekeuze maar wat graag geholpen worden, door jou als ouder(e). En het ontdekken van wat je echt motiveert is dan belangrijk. Faciliteren is daarbij het  toverwoord want het gaat erom dat jouw studiekiezer zélf kiest. Doen dus!   

Heeft je kind de juiste studierichting al gevonden? Ook dan kost het nog tijd en aandacht om op basis van die richting, dé vervolgstudie te kiezen. En in die tijd en aandacht heeft jouw zoon of dochter niet altijd zin. Toch komt er een dag waarop de keuze gemaakt moet zijn.

Deze tips helpen bij een dipje in de motivatie:

1. Formuleer samen doelen, op de korte en lange termijn. Help deze doelen voor ogen te houden. Dat maakt het verschil als het even tegenzit.  
2. Help bij structuur en ritme. Waar heeft jouw kind behoefte aan en om welke stappen vraagt dat. Daarmee maak je een volgende stap inzichtelijk.  
3. Zorg voor afwisseling en activiteiten. Het is belangrijk je zoon of dochter actief te houden. Daag je kind uit met klussen en opdrachten als het bankhangen toeslaat.  
4. Help bij weerstand. Ziet jouw kind ergens tegenop? Pak het samen op en doe dat waar hij of zij tegenop ziet als eerste.  
5. Voer de druk niet op. Soms lukt iets niet, soms wil iets niet. Zeker in een examenjaar. Geef je zoon of dochter mee dat de focus er soms even niet is en dat dat prima is.  
6. Deel af en toe een externe prikkel uit. Niks mis met een beloning op zijn tijd. Omschrijf voor je kind een passende beloning om motivatie weer op gang te helpen.  
7. Leer ze relativeren. Het brein van jouw jongere is nog niet in staat om alles te overzien. Help ze daarom bij het clusteren van ervaringen en inzichten.  

• In dit blog van Evelyne Meens lees je meer over de 6 soorten motivaties
• Luister de Podcast Begeleiden bij studiekeuze - voor ouders - #2 Welke rol speelt motivatie bij de studiekeuze van mijn kind?
• Op han.nl/ouders vind je meer tips, info en artikelen over studiekeuze, speciaal voor ouders
• Heb jij Koosje al in huis? Dat is hét gratis studiekeuzemagazine voor ouders