Arboverpleegkundige Arboverpleegkundige 2.0 - de uitdagingen voor het uitkiezen

Om de AOW in Nederland betaalbaar te houden, gaat de pensioengerechtigde leeftijd steeds verder omhoog. Naar mate mensen ouder worden neemt de kans op ziekte en overbelasting toe. De werkgever heeft vanuit de wet verantwoordelijkheid dit te voorkomen. Daarnaast gaan de komende jaren veel bedrijfsartsen met pensioen. De SER noemt in haar adviesrapport ‘Stelsel van gezond en veilig werken (2012)’ de inzet van arboverpleegkundigen als één van de mogelijke oplossingen voor het groeiend tekort aan bedrijfsartsen.

Het vak arboverpleegkundige (avk) bestaat al tachtig jaar. Rond 2005 zijn er om diverse redenen veel avk’s ontslagen. De keuze van bedrijven om zich aan te sluiten bij een arbodienst of te kiezen voor een maatwerkconstructie speelde hierin mee, volgens directeur medische zaken van arbo-adviesbedrijf Human Capital Care. “De arboverpleegkundige medicaliseerde teveel, vonden werkgevers”, zegt hij. “De afgelopen tijd is er weer een voorzichtige toename van de vraag, maar het accent ligt meer op activeren en taken overnemen van de bedrijfsarts.”

De samenwerking tussen een bedrijfsarts en een arboverpleegkundige is eigenlijk een logische, volgens Petra Jonker van de beroepsvereniging van Arboverpleegkundigen (V&VN Arboverpleegkundigen). “Omdat de avk BIG-geregistreerd is, is ze daardoor tuchtrechtelijk persoonlijk aansprakelijk en heeft ze geheimhoudingsplicht vanuit haar vakgebied. Daarnaast is ze medisch geschoold, in tegenstelling tot bijvoorbeeld een praktijkondersteuner bedrijfsarts (POB’er). In een ziekenhuis zetten ze ook geen accountant neer op een plek waar een verpleegkundige nodig is.”

Jarenlang bestond er in Nederland geen erkende opleiding tot arboverpleegkundige, volgens Jonker. Samen met het Lectoraat Arbeid & Gezondheid van de HAN is deze opnieuw ontwikkeld. Jonker: “Het is op dit moment de enige erkende opleiding voor arboverpleegkundigen in Nederland. Afronding leidt tot opname in het kwaliteitsregister V&VN. De vernieuwde opleiding richt zich meer op activeren in plaats van medicaliseren. Dit jaar studeert de eerste lichting af.”

De positie van de avk in het werkveld is niet veel veranderd volgens Jonker. “Je moet stevig in je schoenen staan omdat je tussen de werkgever en zijn werknemer staat, en je objectief advies moet blijven geven. Wel anders is, dat we nu meer dan vroeger focussen op langer doorwerken. Dat doen we door te sturen op zelfmanagement. De avk is hiervoor opgeleid. Het helpt als je kennis hebt van het lichaam en de belastbaarheid ervan. Instructie en voorlichting zijn hierbij belangrijk.”

Werkgevers zijn gewend te kijken naar verzuim, zegt Josephine Engels, Lector Arbeid & Gezondheid van de HAN. “Verzuim is maar vier procent, de rest werkt gewoon. In de vernieuwde opleiding leren we de avk in een verzuimgesprek te vragen hoeveel iemand kan blijven werken, in plaats van te focussen op de ziekte. Als iemand zijn been breekt, laat je die niet thuis zitten, maar stuur je een taxi om hem op te halen. Ook de werkgever moet met een andere bril naar werk en risico kijken.”

De avk van nu leert zich ook bezig te houden met het inschatten van de risico’s op uitvallen, bijvoorbeeld met vragenlijsten. Ivens (Human Capital Care) is enthousiast over deze ontwikkelingen: “De mogelijkheden van algoritmes en de analyse van zogenoemde ‘Big Data’ zijn eindeloos en veranderen op allerlei terreinen ons leven. Ook op dit gebied.” Het is goed dat de vernieuwde avk daar een rol in pakt volgens Ivens. “Het gebruik van data en best practices voor anamnese en triage moet nadruk krijgen binnen de vernieuwde opleiding.”

Hoe werkt die data-analyse precies? Ivens: “Stel, persoon a heeft zijn been gebroken, en persoon b heeft mentale klachten. Voorheen zouden beide personen hetzelfde proces doorlopen, met evenveel bezoekjes aan de bedrijfsarts. Nu kun je, op grond van gegevens die we verkregen hebben uit analyse, tegen persoon a zeggen dat hij over zes weken weer mag gaan werken, terwijl je persoon b zo snel mogelijk op het spreekuur laat komen, omdat snelle interventie succes blijkt te hebben bij dat soort klachten. Het is veel efficiënter.”

Volgens Gerda Woltjer, coördinator van de vernieuwde opleiding op de HAN, is het alleen soms nog lastig om goede stageplekken te vinden voor de nieuwe avk’s. “Sommige artsen zijn terughoudend in taakdelegatie, omdat ze bang zijn voor claims. Als opleiding proberen we de discussie te stimuleren. Hoe positioneer je je als avk? Hoe leg je samenwerking vast?” De meeste stages zijn toch nog op het gebied van verzuimbegeleiding, volgens Woltjer. “Wij, als opleiding, roepen de werkgever op om alle expertise van de avk te benutten.”

Waarom zou een verpleegkundige deze opleiding gaan volgen, als er nog discussie over is? Woltjer: “Wij leggen echt de relatie tussen werkveld en studie. We gaan naar bedrijven toe en halen ze in huis om te vertellen over de risico’s en oplossingen. Samen vernieuwen we het vak. Het is divers, uitdagend, je werkt zelfstandig en doet een hoop nieuwe kennis op. Als de discussies zijn gevoerd, dan heb je als avk de uitdagingen voor het uitkiezen. En, anders dan in een ziekenhuis; je werkt tijdens kantooruren. Ook wel eens handig.”

Bekijk de opleidingspagina van Arboverpleegkundige bij de HAN